Το μεταβολικό σύνδρομο, το οποίο σήμερα επηρεάζει περίπου το ¼ του πληθυσμού, ορίζεται ως ένα σύνολο από αλληλοσχετιζόμενους παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι φαίνεται να προωθούν άμεσα τόσο την ανάπτυξη καρδιαγγειακής νόσου όσο και τον αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ. Αρκετές επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει οτι ο επιπολασμός της στεφανιαίας νόσου είναι χαμηλός σε διάφορες χώρες, στις οποίες καταναλώνονται υψηλά επίπεδα μονοακόρεστου λίπους. Από την άλλη πλευρά, η πρόσληψη φυτοστερολών από εθελοντές κάτω από μια ευρεία κλίμακα συνθηκών μελέτης, έχει συμβάλλει στη μείωση των επιπέδων ολικής και LDL χοληστερόλης κατά 0,5-26% και 2-33% αντίστοιχα.
Σκοπός της πρωταρχικής πιλοτικής μελέτης ήταν να διερευνηθεί εάν τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και οι φυτοστερόλες έχουν συνεργιστική δράση στα επίπεδα των λιπιδίων πλάσματος. Συμμετείχαν εθελοντικά είκοσι ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο, άνδρες, ηλικίας 35-65 ετών. Η μελέτη που πραγματοποιήθηκε ήταν παράλληλου, μονού-τυφλού μοντέλου, που περιελάμβανε δύο 4-εβδομάδων περιόδους παρέμβασης. Κατά τη διάρκεια κάθε διαιτητικής παρέμβασης οι ασθενείς ακολουθούσαν τη συνήθη δίαιτά τους. Στην ομάδα ελέγχου Α δόθηκε πακέτο 30 γρ. ελαιόλαδο κλασικό/ ημέρα και 1 γιαούρτι ελέγχου/ ημέρα. Στην ομάδα παρέμβασης Β δόθηκε ένα πακέτο 30 γρ. αγουρέλαιου/ ημέρα και 2 ροφήματα γιαουρτιού τα οποία περιείχαν 4 γρ. φυτοστερολών/ ημέρα. Το βάρος διατηρήθηκε σταθερό και στις 2 ομάδες κατά τη διάρκεια των τεσσάρων εβδομάδων. Δεν παρατηρήθηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στα κλινικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων, παρά μόνο μία τάση στην ολική χοληστερόλη, στην LDL- και HDL-χοληστερόλη και στα τριγλυκερίδια. Η πιλοτική μελέτη έδωσε μία σημαντική πρώτη εικόνα για τη δράση των φυτοστερολών, όχι όμως και για τη συνέργειά τους με το ελαιόλαδο.
Για το λόγο αυτό ο σχεδιασμός της μελέτης μας στράφηκε προς την προσθήκη φυτοστερολών, δεδομένου, επίσης, ότι οι ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο παρουσιάζουν ταυτόχρονα και υψηλά επίπεδα LDL-χοληστερόλης. Στην κύρια μελέτη συμμετείχαν 108 ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο με 2 ομάδες παρέμβασης και ελέγχου. Στην ομάδα παρέμβασης ζητήθηκε να καταναλώνουν 2 ροφήματα γιαουρτιού την ημέρα, που τους παρείχαν 4 γρ. φυτοστερολών/ ημέρα και στην ομάδα ελέγχου δόθηκε ένα ρόφημα γιαουρτιού χωρίς φυτοστερόλες. Η διάρκεια της παρέμβασης ήταν 2 μήνες και οι ασθενείς ακολούθησαν τη συνήθη δυτικού τύπου δίαιτά τους. Στην ομάδα παρέμβασης παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της ολικής χοληστερόλης (15.9%), στην LDL- χοληστερόλη (20.3%) και στα επίπεδα τριγλυκεριδίων (19.1%) αν και δεν άλλαξαν τις διατροφικές τους συνήθειες. Επιπλέον, στην ομάδα παρέμβασης παρατηρήθηκε μείωση των επιπέδων των μικρών πυκνών LDL σωματιδίων και της απολιποπρωτεΐνης Β (ApoB). Δεν παρατηρήθηκαν αλλαγές στην HDL-χοληστερόλη, στην apoA1, στην γλυκόζη αίματος, στην C-αντιδρώσα πρωτεϊνη, στα επίπεδα ινωδογόνου και στην αρτηριακή πίεση. Βέβαια, επειδή αρκετές μελέτες έχουν παρατηρήσει μείωση των επιπέδων λιπόφιλων αντιοξειδωτικών, όπως τα καροτενοειδή και τις τοκοφερόλες, μετά από κατανάλωση τροφών που περιέχουν φυτικές στερόλες και στανόλες, ο δευτερεύων στόχος της παρούσας μελέτης ήταν να εξετάσει την επίδραση των φυτοστερολών, στη συνολική αντιοξειδωτική ικανότητα του πλάσματος. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, δεν παρατηρήθηκαν διαφορές στις προσλήψεις μακρο- και μίκρο- θρεπτικών συστατικών μεταξύ των 2 ομάδων και των παρεμβάσεών τους. Η συνολική αντιοξειδωτική ικανότητα πλάσματος, μετά από 2 μήνες παρέμβασης δεν άλλαξε σημαντικά μεταξύ και εντός των ομάδων παρέμβασης και ελέγχου, είτε με τη χρήση μέτρησης της FRAP (Ferric Reducing Antioxidant Power of plasma), είτε με την ORAC(Oxygen Radical Absorbance Capacity).
Από όσο γνωρίζουμε, αυτή είναι η πρώτη κλινική μελέτη η οποία παρατήρησε μείωση επιπέδων των μικρών και πυκνών LDL σωματιδίων μετά την προσθήκη φυτοστερολών σε ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο. Αν και δεν υπάρχουν ακόμη άμεσα διαθέσιμες αποδείξεις για την ικανότητα των φυτοστερολών να μειώνουν την επίπτωση της καρδιαγγειακής νόσου, η καλά τεκμηριωμένη και εδραιωμένη υπολιπιδαιμική τους δράση αποτελεί τη βάση για τις συστάσεις, ώστε να τις περιλαμβάνουν στις στρατηγικές για τη μείωση των επιπέδων της LDL-χοληστερόλης.
The metabolic syndrome, which currently affects about ¼ of the population, is defined as a constellation of interrelated risk factors, which appears to directly promote the development of cardiovascular disease and increased risk for type II diabetes. Several epidemiological studies have shown that the prevalence of coronary artery disease is low in several countries that consume high levels of monounsaturated fat. On the other hand, the intake of phytosterols from human volunteers under a wide range of study conditions, has contributed to lowering total and LDL cholesterol by 0.5-26% and 2-33%, respectively.
Primary purpose of the pilot study was to investigate whether monounsaturated fatty acids and phytosterols have a synergistic effect on plasma lipid levels. Twenty patients with metabolic syndrome, male sex, age 35-65 years, volunteered. The study was conducted in a parallel, single-blind model that included two 4-week intervention periods. During each dietary intervention, patients followed their usual diet. In the control group A was given a 30 g package olive oil/day and a control yogurt 1/day. In the intervention group B was given a packet of 30 grams green olive oil/day and 2 yogurt drinks which contained 4 grams phytosterols/day. The weight remained stable in the 2 groups during the four weeks. No statistically significant differences in clinical characteristics of participants, were observed, only a trend in total cholesterol, LDL- and HDL-cholesterol and triglycerides. The pilot study gave an important first impression of the action of phytosterols, but not their synergy with olive oil.
For this reason the design of our study turned to the addition of phytosterols, only, as also the patients with metabolic syndrome exhibit simultaneously high LDL-cholesterol levels. The main study involved 108 patients with metabolic syndrome, with 2 intervention and control groups. In the intervention group were asked to consume 2 yogurt mini drinks/day, that gave them 4 grams phytosterols/day and in the control group were given a yogurt drink without phytosterols. The duration of the intervention was 2 months and the patients followed the usual Westernized diet. In the intervention group we observed significantly decreased total cholesterol (-15.9%), LDL-cholesterol (-20.3%) and triglycerides (-19.1%), although they haven’t changed their eating habits. Furthermore, in the intervention group there was a reduction in levels of small and dense LDL particles and in the apolipoprotein B (ApoB) levels. There were no changes in HDL-cholesterol, apoA1, blood glucose, C-reactive protein, fibrinogen levels and in blood pressure. Of course, because several studies have observed reduced levels of lipophilic antioxidants such as carotenoids and tocopherols, after eating foods containing plant sterols and stanols, the secondary objective of this study was to examine the effect of plant sterols in the total antioxidant plasma capacity. According to the results, there were no differences in the intakes of macro-and micro-nutrients between the 2 groups and their activities. The total antioxidant capacity of plasma after 2 months of intervention did not change significantly between and within intervention and control groups, or by using measurement of FRAP (Ferric Reducing Antioxidant Power of plasma), or the ORAC assay (Oxygen Radical Absorbance Capacity).
To our knowledge, this is the first clinical study that observed reduced levels of small dense LDL particles, after the supplementation with phytosterols in patients with metabolic syndrome in free living conditions. Although there is still no readily available evidence of the ability of phytosterols to reduce the incidence of cardiovascular disease, well documented and established hypolipidemic action, is the basis for recommendations to include in their strategies for lowering LDL-cholesterol.
