Μια βιο-οικονομική προσέγγιση στην κατασκευή υποδειγμάτων προγραμματισμού δραστηριοτήτων των γεωργικών εκμεταλλεύσεων: εφαρμογή ανάλυσης πολιτικής στον τομέα των αροτραίων καλλιεργειών

Abstract

Οι ιδιαιτερότητες του γεωργικού τομέα και η πολυπλοκότητα των σχέσεων μεταξύ των οικονομικών, βιο-φυσικών και περιβαλλοντικών συνιστωσών της γεωργικής δραστηρι- ότητας, έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας κατηγορίας οικονομικών υποδειγμάτων που ονομάζονται βιο-οικονομικά. Στόχος της παρούσας διατριβής είναι η παρουσίαση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης βιο-οικονομικής ανάλυσης σε επίπεδο εκμετάλλευ- σης για αναλύσεις πολιτικής στο γεωργικό τομέα. Η προτεινόμενη προσέγγιση στηρίζε- ται στη χρήση ενός υποδείγματος Θετικού Μαθηματικού Προγραμματισμού (ΘΜΠ), σε συνδυασμό με συναρτήσεις απόδοσης-νερού που προκύπτουν από τα αποτελέσματα ενός ad hoc βιο-φυσικού υποδείγματος για διαφορετικές εδαφοκλιματικές συνθήκες και ποσότητες νερού άρδευσης. Ειδικότερα, παρουσιάζεται μια νέα μορφή ΘΜΠ που στηρίζεται στη θεωρία της προσδοκώμενης χρησιμότητας και συνεπώς λαμβάνεται ρητά υπόψη ο οικονομικός κίνδυνος που αντιμετωπίζει ο παραγωγός εξαιτίας των δια- κυμάνσεων των αποδόσεων και των τιμών των προϊόντων. Η προτεινόμενη βιο-οικο- νομική μέθοδος εφαρμόστηκε στην περιοχή της Καρδίτσας σε δείγμα καπνοπαραγωγι- κών εκμεταλλεύσεων, προκειμένου, αφενός να διαπιστωθεί η αξιοπιστία και η προβλεπτική ικανότητα του υποδείγματος και αφετέρου να αναλυθεί ο βαθμός της συ- νέργειας/συμπληρωματικότητας, ή αντίθεσης μεταξύ των συνεχών μεταρρυθμίσεων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και της Οδηγίας Πλαίσιο για το Νερό (ΟΠΝ) σε σχέση με την εξοικονόμηση νερού άρδευσης σε διάφορα πιθανά σενάρια τιμολόγησης νερού. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης δείχνουν πως η ΚΑΠ πιθανώς να αποτελέσει τροχοπέδη στους στόχους της ΟΠΝ για ορθολογικότερη διαχείριση των υδάτων, αν η τιμή του νερού άρδευσης περιοριστεί σε επίπεδα μικρότερα των 0.04€/m3. Επίσης, οι συνδεδεμένες ενισχύσεις του βαμβακιού προκαλούν σημαντική στρέβλωση του «σήμα- τος των τιμών» που λαμβάνουν οι παραγωγοί, με αποτέλεσμα να ευνοείται η εξάπλωση της καλλιέργειας εις βάρος των υπολοίπων αρδευομένων καλλιεργειών. Τέλος, η περι- φερειοποίηση δεν οδηγεί σε εξοικονόμηση νερού άρδευσης, ενώ εμφανίζει μειωμένη οικονομική αποδοτικότητα λόγω της απώλειας ενός σταθερού και βέβαιου εισοδήμα- τος, γεγονός που πιθανώς να οδηγήσει τους παραγωγούς σε καλλιεργητικές επιλογές που μειώνουν την έκθεση τους στον οικονομικό κίνδυνο.

The specificities of the agricultural sector and the relational complexity between economic, bio-physical and environmental factors that define agricultural production have lead to the development of a type of economic models, called bio-economic models. The goal of this dissertation is to present an integrated framework of bio-economic analysis at the farm level which can be used for the assessment of different policy options in the agricultural sector. The methodology developed in this dissertation is based on the coupling of a Positive Mathematical Programming (PMP) model with empirical yieldwater response functions which are estimated from an ad hoc bio-physical model that runs for different soil and climatic conditions and irrigation water availability. More specifically, an alternative specification of PMP models is presented so that the risk which farmers face, because of the variability of crop yields and prices, is explicitly considered. The proposed bio-economic approach is implemented in a case study based on a sample of ex-tobacco producing farms from the region of Karditsa, in order to test the validity and analytical capacity of the model, as well as to examine the degree of synergy or contradiction between the Water Framework Directive (WFD) and the latest reforms of the Common Agricultural Policy (CAP), with respect to water saving under different water pricing scenarios. Results indicate that the CAP may contradict the goals of the WFD concerning sustainable water use when water prices are below 0.04€/m3. Furthermore, coupled payments for cotton produce a distorted price signal that favors the expansion of the land allocated to the crop. Finally, flatter (lower) decoupled payments have no significant effect on water saving, yet they result in lower economic efficiency because the reduction of the non stochastic part of farmer’s income will eventually lead them to production choices that reduce downside risk.