Οικονομική ανάλυση των πιθανών επιπτώσεων από την εφαρμογή της οδηγίας: πλαίσιο για τους υδατικούς πόρους, 2000/60/ΕΚ, στη λεκάνη απορροής του ΤΟΕΒ Πηνειού Θεσσαλίας

Abstract

Αναγνωρίζοντας το νερό ως κοινωνικό αγαθό, αναντικατάστατο για την επιβίωση, την υγεία και την οικονομική ανάπτυξη, η εκτεταμένη έλλειψη και ρύπανσή του απειλούν σήμερα πολλές περιοχές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) κατανοώντας τη σπουδαιότητα της προστασίας και διατήρησης του υδάτινου περιβάλλοντος προχώρησε από νωρίς στη θέσπιση σχετικού νομοθετικού πλαισίου, που έπειτα από πολλές αναθεωρήσεις του κατέληξε στην Οδηγία – πλαίσιο για του υδατικούς πόρους 2000/60/ Ε.Κ. Το άρθρο 9 της Οδηγίας - πλαίσιο αναγνωρίζει το νερό ως οικονομικό αγαθό και αναφέρεται στη έννοια της ανάκτησης του πλήρους κόστους του (χρηματοοικονομικό, περιβαλλοντικό και έλλειψης / πόρου). Επίσης, ορίζει ως μέσο για την ανάκτηση του κόστους αυτού τις μεθόδους τιμολόγησής του. Καθώς οι μέθοδοι αυτές δεν επιτυγχάνουν του ίδιους στόχους, η παρούσα εργασία καλείται να υπολογίσει την αποτελεσματικότητά τους. Η καινοτομία της έγκειται στο ότι οι μέθοδοι τιμολόγησης υπολογίζονται με βάση την ανάκτηση του πλήρους κόστους του νερού. Ως περιοχή μελέτης επιλέχθηκε το αρδευτικό δίκτυο του Τοπικού Οργανισμού Εγγείων Βελτιώσεων (Τ.Ο.Ε.Β.) Πηνειού Θεσσαλίας και ο χρονικός ορίζοντας της έρευνας εκτείνεται στα πλέον πρόσφατα στοιχεία (έτη 2009 – 2010). Η χρησιμοποιούμενη μεθοδολογία διακρίνεται σε τρία επιμέρους στάδια. Στο πρώτο γίνεται συνδυασμός των γεωργικών δραστηριοτήτων ανά τύπο εδάφους με τη βοήθεια των Γεωγραφικών Πληροφοριακών Συστημάτων και των χαρτών φυτικής κάλυψης και εδάφους της περιοχής. Στο δεύτερο στάδιο επιδιώκεται η βιοφυσική προσομοίωση της φυτικής παραγωγής και ακολουθεί η διαδικασία της «μεταμοντελοποίησης» (metamodeling), ώστε να προσδιοριστούν οι συναρτήσεις παραγωγής. Στο τρίτο και τελευταίο επίπεδο, συνδυάζονται οι συναρτήσεις παραγωγής, με τα δευτερογενή δεδομένα, τα μέτρα της πολιτικής και το σενάριο εφαρμογής της Οδηγίας 2000/60/ Ε.Κ. προκειμένου να γίνει η εκτίμηση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής. Προφανώς, το υπόδειγμα εμπεριέχει τους κατάλληλους περιορισμούς, που εγγράφουν τις χωρικές και χρονικές ιδιαιτερότητες της προσομοίωσης που επιχειρείται στην εν λόγω ερευνητική εργασία. Για παράδειγμα, υπάρχουν περιορισμοί αναφορικά με την έκταση της γεωργικής γης, τη διαθεσιμότητα των υδατικών πόρων, τις ιδιαιτερότητες της ισχύουσας Κοινής 4 Αγροτικής Πολιτικής και τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις μιας πολυλειτουργικής γεωργίας. Τα αποτελέσματα της ακολουθούμενης μεθοδολογίας έδειξαν πως δεν είναι δυνατή η εξαγωγή ενιαίων συμπερασμάτων σχετικά με τις διαφορετικές μεθόδους τιμολόγησης του αρδευτικού νερού. Δηλαδή η εκάστοτε μέθοδος μπορεί να υπερτερεί σε ένα σημείο, π.χ. εξοικονόμηση του νερού, όχι όμως και σε όλα τα υπόλοιπα που εξετάζονται. Ακόμα, καθώς οι μέθοδοι τιμολόγησης ελέγχονται βάσει ακριβότερης και φθηνότερης εκδοχής, η μεταξύ τους σύγκριση δείχνει πως μια μέθοδος που υστερεί σε ένα σημείο στη πρώτη εκδοχή δεν υστερεί εξίσου και στη δεύτερη. Εντέλει διαπιστώνεται πως ανάλογα με το στόχο που τίθεται κάθε φορά, επιλέγεται η κατάλληλη μέθοδος χρέωσης του νερού. Η παρούσα μελέτη κλείνει επισημαίνοντας πως τα ανωτέρω συμπεράσματα ίσως διαφοροποιούνταν εφόσον η ανάλυση γινόταν σε επίπεδο γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Κάτι τέτοιο θα επέτρεπε όχι μόνο τον υπολογισμό περαιτέρω δεικτών ανά εξεταζόμενη μέθοδο τιμολόγησης, αλλά και την εκτίμηση επιπλέον μεθόδων, όπως οι κλιμακωτές χρεώσεις και η τιμολόγηση Ramsey.

Water is a social good, which cannot be substituted and plays a crucial role in survival, health and economic development. So, the extended shortage and pollution of water threaten many areas. Understanding the significance of protection and conservation of the water environment, the European Union instituted early a relevant legislative framework. These regulations were reviewed again and again until 2000, when they were summed up in the Water Framework Directive (WFD) 2000/60/EU. Article 9 recognizes water as an economic good and refers to the principle of total cost (financial, environmental, scarcity / resource) recovery. As it is defined in the same Article, the tool for the total cost recovery is the pricing methods of water. As these methods do not achieve the same targets, this thesis measures their effectiveness. The innovation of this research is that the pricing methods of irrigation water are estimated according to the total cost recovery. The study area is represented by an irrigation network which is managed by the Local Organization for Land Reclamation of Pinios in Thessaly - Central Greece and the time reference of the research is the years 2009 - 2010. Τhe methodology which is used in the study area involves three different stages. The first step is the combination of the relevant land cover and soil type by the use of Geographical Informational Systems (G.I.S.) and the corresponding maps. The next step is the biophysical simulation of the growth for the major crops and the process of metamodeling in order to specify the production functions. At the last step, the production functions are combined with the secondary data, the policy measures and the different water pricing scenarios according to Directive 2000/60/EU and the effectiveness of every pricing method is estimated. The model also contains the appropriate limitations about land and time. For example, there are limitations about the total agricultural land, the availability of water resources, the current measures of Common Agricultural Policy and the environmental challenges of the agriculture. According to the model’s solution there aren’t uniform results for the different water pricing methods. This consists in that a method has an advantage over another, i.e. in water saving, but not in every estimated index. Furthermore, as the methods are estimated for an expensive and a cheap scenario, the comparison among them shows that a method which shows disadvantages according to an index for the first scenario, 6 it isn’t the same for the other one. It is concluded that the choice of the suitable method is proportionate to the placed target. The above mentioned conclusions could be differentiated as the research takes place in the level of agricultural farms. It gives the opportunity to estimate more indexes per pricing method and more pricing methods, as Block – rating and Ramsey.