Μορφολογία και συστηματική των οικογενειών Stigmaeidae (acari: Prostigmata) και Phytoseiidae (acari: Mesostigmata)

Abstract

Οι οικογένειες Stigmaeidae και Phytoseiidae είναι δύο από τις πιο μελετημένες ομάδες ακάρεων. Περιλαμβάνουν είδη με ευρεία γεωγραφική εξάπλωση και συχνά συνυπάρχουν σε μεγάλο εύρος ενδιαιτημάτων. Αρκετά είδη της οικογένειας Stigmaeidae είναι ελευθέρως διαβούντα αρπακτικά στην βλάστηση, ενώ άλλα ευρύσκονται στο έδαφος τρεφόμενα σε βρύα και λειχήνες. Λίγα είδη παρασιτούν φλεβοτόμους. Η οικογένεια Phytoseiidae κυριαρχεί μεταξύ όλων των οικογενειών αρπακτικών ακάρεων στα περισσότερα οικοσυστήματα, καθώς τα είδη της έχουν εκμεταλλευτεί πλήρως το φύλλωμα των ανώτερων φυτών, ενώ λιγότερο συχνά απαντούν στο έδαφος. Με σκοπό την συμβολή στην ταξινόμηση των Stigmaeidae και Phytoseiidae που απαντούν στην Ελλάδα συλλέχθηκαν και εξετάσθηκαν δείγματα από διάφορα ενδιαιτήματα και από διάφορες περιοχές της χώρας. Η συλλογή των ακάρεων έγινε είτε άμεσα είτε με την μέθοδο Berlese-Tullgren. Μετα την έγκλειση σε μόνιμα μικροσκοπικά παρασκευάσματα, τα ακάρεα εξετάζονταν και απεικονίζονταν σε μικροσκόπιο αντιθέτου φάσεως εφοδιασμένο με ειδική συσκευή σχεδίασης. Επίσης, εξετάσθηκε υλικό κατατεθειμένο σε ακαρεολογικές συλλογές. Για την κάθε οικογένεια μελετήθηκε η εξωτερική μορφολογία τόσο των ενηλίκων όσο και των ατελών σταδίων και εξετάσθηκε λεπτομερώς το γναθόσωμα, το ιδιόσωμα και όλοι οι απαραίτητοι μορφολογικοί χαρακτήρες που θεωρούνται σημαντικοί για τον προσδιορισμό των ειδών. Η μελέτη της συστηματικής των Ελληνικών Stigmaeidae και Phytoseiidae έδειξε την παρουσία 178 ειδών συνολικά. Συγκεκριμένα, από την οικογένεια Stigmaeidae ευρέθησαν 59 είδη τα οποία ανήκουν σε 11 γένη (Agistemus, Cheylostigmaeus, Eryngiopus, Eustigmaeus, Ledermuelleriopsis, Mediolata, Postumius, Prostigmaeus, Stigmaeus, Storchia, Zetzellia), 13 εκ των οποίων αποτελούν νέα είδη για την επιστήμη και 39 νέες καταγραφές για την πανίδα της Ελλάδας. Από την οικογένεια Phytoseiidae ευρέθησαν 119 είδη τα οποία ταξινομούνται σε 3 υποοικογένειες, 8 αθροίσματα, 6 υποαθροίσματα και 19 γένη (Amblyseius, Aristadromips, Arrenoseius, Eharius, Euseius, Graminaseius, Iphiseius, Kampimodromus, Neoseiulella, Neoseiulus, Paragigagnathus, Paraseiulus, Phytoseiulus, Phytoseius, Proprioseiopsis, Transeius, Typhlodromus, Typhloseiella, Typhloseiulus). Από αυτά, τα 27 αναφέρονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ενώ 9 προτείνονται ως νέα είδη για την επιστήμη. Για όλα τα είδη που απαντούν στη Ελλάδα παρατίθενται χάρτες εξάπλωσης και διχοτομικές κλείδες, ενώ παρέχονται λεπτομερείς περιγραφές και απεικονίσεις για όλα τα είδη Stigmaeidae καθώς και για τα νέα για την επιστήμη και την Ελλάδα είδη Phytoseiidae. Επίσης, δίδονται πληροφορίες για την παγκόσμια εξάπλωση και τα ενδιαιτήματα των ειδών.

Stigmaeidae and Phytoseiidae are two of the most studied mite families in Acarology. Species of these families have worldwide distribution and often co-occur in a wide range of habitats. Many members of the family Stigmaeidae are free-living predators on plants while others inhabit the soil-litter habitats and are most likely phytophages, feeding on moss or lichen. A few species are found in association with sand flies. The family Phytoseiidae is first represented among all families of acarine predators, in most ecosystems, as the prime exploiter of the foliage of higher plants. Although much less frequently, the phytoseiids are also found in the soil. In aiming to contribute to the taxonomy of stigmaeids and phytoseiids found in Greece, samples from diverse habitats, from all over the country were collected and examined. The collection of mites was achieved either directly or using Berlese-Tullgren method. Permanent mounts were prepared and the mite specimens were observed and illustrated using a phase-contrast microscope supplied by a drawing tube. Additionaly, specimens deposited in acarological collections were also examined. The external morphology of each mite family was studied for both adults and immature stages. The gnathosoma, idiosoma and all necessary characters for the species identification were examined in detail. The systematic study of Greek Stigmaeidae and Phytoseiidae revealed the presence of 178 species in total. Specifically, from the family Stigmaeidae 59 species were found belonging to 11 genera (Agistemus, Cheylostigmaeus, Eryngiopus, Eustigmaeus, Ledermuelleriopsis, Mediolata, Postumius, Prostigmaeus, Stigmaeus, Storchia, Zetzellia), 13 of which are new to science while 39 are new records for Greek fauna. From the family Phytoseiidae, 119 species found classified into 3 subfamilies, 8 tribes, 6 subtribes and 19 genera (Amblyseius, Aristadromips, Arrenoseius, Eharius, Euseius, Graminaseius, Iphiseius, Kampimodromus, Neoseiulella, Neoseiulus, Paragigagnathus, Paraseiulus, Phytoseiulus, Phytoseius, Proprioseiopsis, Transeius, Typhlodromus, Typhloseiella, Typhloseiulus). From these species, 27 are reported for the first time in Greece while 9 are proposed as new to science. For all species found in Greece, distribution maps and classification keys are given while detailed descriptions and illustrations are provided for all stigmaeid species and for newly recorded and new to science phytoseiid species. Information about worldwide distribution and habitat association is also provided.