Ηλεκτρονικό σύστημα ιχνηλασιμότητας σε πρϊόντα ελιάς

Abstract

Η σύγχρονη τάση που επικρατεί στο καταναλωτικό κοινό αφορά στην αγορά τροφίμων υψηλής ποιότητας και γνωστής προέλευσης. Για παράδειγμα, στην περίπτωση του ελαιολάδου, ένα από τα κύρια προϊόντα ελιάς, η προέλευση και ο τρόπο παραγωγής και διάθεσης του ελαιολάδου μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα. Τα συστήματα ταυτοποίησης της διαδικασίας παραγωγής και εμπορικής διάθεσης ενός προϊόντος ονομάζονται συστήματα ιχνηλασιμότητας και στόχο έχουν την συλλογή όσο γίνεται περισσότερων δεδομένων, που αφορούν τα στάδια παραγωγής του. Όσο λεπτομερέστερη είναι η καταγραφή των συνθηκών και του τρόπου παραγωγής ενός προϊόντος, τόσο πιο ολοκληρωμένο θεωρείται ένα σύστημα ιχνηλασιμότητας. Ωστόσο, οι πληροφορίες δεν αρκεί να καταγράφονται λεπτομερώς, αλλά πρέπει να καλύπτουν όλα τα στάδια παραγωγής και εμπορίας και η καταγραφή τους να γίνεται με εύκολο, γρήγορο, αξιόπιστο και διαφανή τρόπο. Παράλληλα, πρέπει να παρέχεται στον καταναλωτή η δυνατότητα πρόσβασης στις πληροφορίες αυτές. Τα μη ηλεκτρονικά συστήματα ιχνηλασιμότητας , στα οποία η καταγραφή γίνεται με το χέρι και σε ειδικά έντυπα, δε διαθέτουν τα παραπάνω χαρακτηριστικά. Επιπλέον, οι πληροφορίες που καταχωρούνται είναι αρκετά γενικές και ξεκινούν από το στάδιο της παραλαβής πρώτων υλών, χωρίς να παρέχεται η δυνατότητα πρόσβασης στις πληροφορίες των προγενέστερων σταδίων (αγρού, μεταφοράς κτλ). Σημειώνεται, ότι τα διάφορα πρότυπα που εφαρμόζονται στην αλυσίδα εφοδιασμού γεωργικών προϊόντων δεν ικανοποιούν τις προδιαγραφές ενός ολοκληρωμένου συστήματος ιχνηλασιμότητας, καθώς επικεντρώνονται σε συγκεκριμένα στάδια της διάθεσης του προϊόντος και εξυπηρετούν συγκεκριμένους σκοπούς. Η επίτευξη πλήρους ιχνηλασιμότητας απαιτεί τόσο ατομική, όσο και ομαδική προσπάθεια όλων των εμπλεκομένων φορέων από τους προμηθευτές έως τους κρατικούς φορείς ελέγχου και τους καταναλωτές, στοιχείο που δεν μπορεί να καλυφθεί εύκολα με τα μη ηλεκτρονικά συστήματα ιχνηλασιμότητας. Στην εργασία αυτή παρουσιάζεται ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η υλοποίηση ενός Ηλεκτρονικού Συστήματος Ιχνηλασιμότητας Ελαιόλαδου (ΗΣΙΕ). Βασικός σκοπός του είναι να καλύψει με αξιόπιστο τρόπο τις ανάγκες ιχνηλασιμότητας της παραγωγής ελαιολάδου, η οποία ξεκινά από το στάδιο της καλλιέργειας και φθάνει μέχρι το τελικό προϊόν. Με τον τρόπο αυτό δίνεται η δυνατότητα σύνδεσης όλων των σταδίων από τα οποία έχει περάσει το προϊόν, καθώς επίσης και η δυνατότητα εγκυρότερης και πληρέστερης ανίχνευσης του τρόπου παραγωγής του. Το προτεινόμενο σύστημα μπορεί να συνδυαστεί με υπάρχοντα πρότυπα ασφάλειας (HACCP) και ποιότητας τροφίμων. Επίσης, έχει δυνατότητες ταυτοποίησης, κωδικοποίησης, παρακολούθησης της ροής των προϊόντων και των συναφών διεργασιών και ποιοτικών ελέγχων, καθώς και συλλογής και διαχείρισης των σχετικών πληροφοριών, χωρικών ή μη. Αναπτύχθηκε από ειδικό λογισμικό, με το οποίο καταχωρούνται τα δεδομένα που συλλέγονται στον αγρό, κατά την διάρκεια ελαιοποίησης και συσκευασίας και κατά την παραμονή του ελαιολάδου στο ράφι. Ο καταναλωτής μπορεί μέσω Διαδικτύου να ενημερωθεί για όλες τις πληροφορίες που αφορούν το προϊόν που έχει ή πρόκειται να αγοράσει, είτε αυτές αφορούν χαρακτηριστικά ποιότητας, είτε καλλιεργητικών επεμβάσεων ή δεδομένα προέλευσης. Τα αποτελέσματα της χρήσης και της πειραματικής εφαρμογής του ΗΣΙΕ έδειξαν ότι είναι αξιόπιστο, πλήρες, ακριβές, γρήγορο, αποδοτικό και εύκολο στη χρήση. Περαιτέρω πειράματα και χρήση του συστήματος σε πραγματικές συνθήκες παραγωγής και διάθεσης του ελαιολάδου θα δείξουν τυχόν αδυναμίες του και θα αναδείξουν τυχόν βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν.

Nowadays, the consumers’ attention is focused on the market of high‐quality food of known origin. For example, in the case of olive oil, one of the main products of olive, the quality can be affected by the origin, the method of production and the marketing of the product itself. Traceability is the ability to verify the history, location, or application of an item by means of documented recorded identification. Their aim is to collect, as much as possible data on every stage of production. The more detailed the recording of conditions and method of production, the more integrated the traceability system. However, it does not suffice the information to be recorded in detail, but they should cover all stages of production and marketing and recorded in a simple, fast, reliable and transparent way. Furthermore, accessibility to such information should be provided to the consumer. Non‐electronic traceability systems in which the data are recorded in special forms by hand, do not comply with the above characteristics. Moreover, the information recorded is quite general and starts from the point of receiving raw materials, without providing access to information of previous stages (field, processing, transport etc). Note that different standards, applied in the agri‐food supply chain, do not meet the requirements of an intergraded traceability system, as they focus on specific stages of the production and distribution of the product and serve specific purposes. Achieving full traceability requires both individual and collective effort from all the involved parties, , from the suppliers to state control bodies and consumers, so full traceability cannot be easily covered by non‐electronic traceability systems. In this paper the architectural design, development and implementation of an Electronic Traceability System for Olive‐oil (ETSO) is presented. The main purpose is to reliably meet the needs of traceability of olive oil, covering all the activities from cultivation to distribution of the final product. With ETSO, the data concerning each stage can be related and retrieved, so as tracing to be achieved in a more reliable and detailed way. The proposed system can also be combined with existing safety standards (HACCP) and food quality systems. Moreover, it provides possibilities of identifying, coding, tracking the flow of production and related processes and quality controls, and collecting the relevant, spatial or ancillary information. ETSO is based on the development of special software, which facilitates the data acquisition process in the field, during olive oil extraction, packaging and marketing of the final product. The consumer can easily retrieve via Internet, all information (quality characteristics or farming operations or data of origin) concerning the product that has already or going to purchased. The ETSO implementation was tested conducting experiments under field conditions, using experimental data. The results showed that the software is reliable, accurate, fast, efficient and easy to use. Further experiments, using the system under real conditions of production distribution, processing, and marketing of olive oil to the final consumers would show any weaknesses and should identify any improvements to be made.