Παράλληλη εφαρμογή μέτρων αγροτικής πολιτικής σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο. η περίπτωση των επενδυτικών ενισχύσεων στην περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας

Abstract

Στις μέρες μας, με τον επαναπροσδιορισμό των εννοιών της ανάπτυξης και την εφαρμογή προγραμμάτων και πολιτικών ολοκληρωμένης τοπικής ανάπτυξης στην Ελλάδα και σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, δίνεται η ευκαιρία στη Περιφέρεια να βελτιώσει την υφιστάμενη οικονομική και κοινωνική της κατάσταση και να εφαρμόσει προγράμματα που προωθούν την οικονομικοκοινωνική ανάπτυξή της. Η ανάδειξη της περιφέρειας ως βαθμού αποκέντρωσης της διοίκησης της Ελλάδας αποτελεί μια σημαντική θεσμική μεταβολή. Η διαδικασία της από κάτω ανάπτυξης (bottom up) μπορεί να έχει σημαντικά αποτελέσματα, εάν μάλιστα συνδυαστεί με την μεταφορά αρμοδιοτήτων και εξουσιών στην τοπική κοινωνία και μια αναδιανομή των πόρων προς όφελος των ασθενέστερων οικονομικά περιοχών. Ιδιαίτερη είναι η συμβολή των επενδυτικών ενισχύσεων (Σχεδία Βελτίωσης) στην αποκεντρωμένη αγροτική ανάπτυξη. Με τα Σχέδια Βελτίωσης ενισχύεται ο εκσυγχρονισμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, με χρηματοδότηση των προτάσεων που προβλέπουν την οικονομικότερη χρήση των συντελεστών παραγωγής, δηλαδή τη μείωση του κόστους παραγωγής και την εισαγωγή νέων τεχνολογιών και καινοτομιών στη γεωργική εκμετάλλευση. Στόχος της παρούσας μελέτης είναι: 1) η αξιολόγηση του σχεδιασμού και της εφαρμογής της πολιτικής για την αγροτική ανάπτυξη σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο, από τα στελέχη των αρμόδιων υπηρεσιών. Ως μελέτη περίπτωσης εξετάζουμε το μέτρο των Επενδυτικών Ενισχύσεων (Σχέδια Βελτίωσης) στη γεωργία. Περιοχή αναφοράς της μελέτης μας είναι η Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας. 2) Η διαπίστωση του βαθμού ανταπόκρισης των προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης που έχουν εφαρμοστεί στην περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας από τα ΜΟΠ μέχρι και την Γ΄ προγραμμαιτκή περίοδο, στις ανάγκες και τις δυνατότητες του γεωργικού τομέα και του αγροτικού χώρου της περιφέρειας. Και πάλι ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο μέτρο των Σχεδίων Βελτίωσης. Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι το κράτος στην Ελλάδα είναι απρόθυμο να παραχωρήσει σημαντικό μερίδιο εξουσίας, αποφασιστικών αρμοδιοτήτων και πόρων σε αποκεντρωμένες δομές διοίκησης και στην αυτοδιοίκηση. Έτσι παρά την συνταγματική αναφορά ότι το κράτος οργανώνεται σύμφωνα με το αποκεντρωτικό σύστημα, οι βασικές συντεταγμένες του συγκεντρωτικού συστήματος στην Ελλάδα παραμένουν ισχυρές, γεγονός που διαπιστώνεται και από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε (το φαινόμενο αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί ως αποκεντρωμένη συγκέντρωση). Με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» αναμένεται να γίνει ένας καλύτερος προσδιορισμός των αρμοδιοτήτων του κάθε επιπέδου διοίκησης και κατάργηση της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, με παράλληλη μετατροπή της περιφέρειας σε Β΄ Βαθμό αυτοδιοίκησης. Μέσα από την επιτόπια έρευνα διαπιστώνεται ότι ο στόχος της αποκέντρωσης δεν επιτεύχθηκε, η εφαρμογή των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης παραμένει αρκετά συγκεντρωμένη. Τα προγράμματα σχεδιάζονται σε κεντρικό επίπεδο (Υπουργείο) αλλά εφαρμόζονται από τα διοικητικά γραφεία σε τοπικό επίπεδο. Τα μέτρα για την αγροτική ανάπτυξη σχεδιάζονται κεντρικά από το Υπουργείο, χωρίς να συμμετέχουν οι Δ/νσεις Γεωργικής Ανάπτυξης της Περιφέρειας και Αγροτικής Ανάπτυξης της ΝΑ. Οι αρμοδιότητες των Δ/νσεων στο πλαίσιο Προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης είναι καθαρά εκτελεστικές. Η παρούσα εργασία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο αγροτικός χώρος στην περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας διανύει κρίσιμη μεταβατική περίοδο. Τα Σχ. Βελτίωσης βοήθησαν στην παραγωγικότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, στη βελτίωση του οικονομικού και βιοτικού επιπέδου των αγροτικών περιοχών και στην αειφόρο ανάπτυξη του γεωργικού τομέα. Παρατηρούμε ότι οι κατεξοχήν αρμόδιοι για την υλοποίηση των Αναπτυξιακών Προγραμμάτων είναι οι τοπικοί φορείς. Συνεπώς, μια εθνική στρατηγική περιφερειακής ανάπτυξης θα πρέπει να λαμβάνει ειδική μέριμνα για τη στελέχωση των υπαρχόντων τοπικών φορέων αλλά και την ενθάρρυνση και χρηματική ενίσχυση νέων φορέων, όπου οι υπάρχοντες αδρανούν.

With the redefinition of growth and the application of programs and policies of sustainable local growth in Greece and in entire the European Union, is given the occasion in the Region to improve existing economic and social situation and to apply programs that promote economic and social growth. The presentation of region as degree of decentralization of Greece administration constitutes as important institutional change. The process from bottom up growth can have important results, if indeed is combined with the transport of competences and powers in the local society and a reallocation of resources to profit of worse economically regions. Particular is the contribution of investment aids (Improvement in Agriculture) in the decentralized rural growth. With those plans of Improvement is strengthened the modernization of agricultural exploitations, with financing of proposals that forecasts the more economic use, that is to say the reduction of cost of production and the import of new technologies and innovations in the agricultural exploitation. Objective of present study is: the 1) evaluation of planning and the application of policy for the rural growth in central and regional level, from the executives of responsible services. As study of case we examine the meter of Investment Aids (Improvement in the agriculture). Region of report of our study is the Region of Western Macedonia. the 2) ascertainment of degree of correspondence of programs of Rural Growth that has been applied in the region of Western Macedonia from the MOP until C period, in the needs and the possibilities of agricultural sector and rural space of region. Once again particular accent is given in the meter of Improvement in Agriculture. The basic conclusion from the analysis that preceded is that the state in Greece is unwilling to grant important share of power, decisive competences and resources in decentralized structures of administration and in the self-government. Thus despite the constitutional report that the state is organized according to the decentralizing system, the basic coordinates of centralized system in Greece remain powerful, fact that is also realized by the research that was realized (this phenomenon can be characterized as decentralized concentration). With the program “Kallikratis” is expected a better determination of competences of each level of administration. Through the research on the spot is realized that the objective of decentralization was not achieved, the application of programs of rural growth remains enough assembled. The programs are drawn in central level (Ministry) but are applied by the administrative offices in local level. The meters for the rural growth are drawn centrally by the Ministry, without the participation of each Region. The present research leads to the conclusion that the rural space in the region of Western Macedonia covers critical transient period. The meter of Improvement in Agriculture helped in the productivity of agricultural exploitations, in the improvement economic and standard of living of rural regions and in the sustainable growth of agricultural sector. We observe that eminently responsible for the concretization of Developmental Programs are the local institutions. Consequently, a national strategy of regional growth will be supposed to receive special concern for the crewing of existing local institutions but also the encouragement and pecuniary aid of new institutions.