Η παρούσα µελέτη αφορά στην αξιολόγηση πρασίνου των προαυλίων σχολικών χώρων στην βιοµηχανική περιοχή της Μάνδρας Αττικής καθώς και τις σχεδιαστικές προτάσεις ανάπλασης αυτών, µε στόχο την περιβαλλοντική εκπαίδευση και τη καλλιέργεια της επαφής των µαθητών µε τη φύση. Η Μάνδρα Αττικής έχει πληθυσµό 12.792 κατοίκους, περιβάλλεται από αγροτική, δασική, βιοµηχανική περιοχή και αστικό πράσινο (πάρκα, πλατείες, λόφοι). Η ανάπλαση του πρασίνου στους προαύλιους χώρους των διαφόρων σχολικών συγκροτηµάτων της πόλης θα συνέβαλε ουσιαστικά στην αύξηση του πράσινου του αστικού ιστού, στη σηµαντική βελτίωση των βιοκλιµατικών συνθηκών µε ταυτόχρονη ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των µαθητών ως προς το πράσινο και εν γένει το περιβάλλον.
Αρχικά έγινε αξιολόγηση της βλάστησης των σχολικών αυλών της πόλης µε λεπτοµερείς παρατηρήσεις και λήψη φωτογραφιών που αφορούσαν στην υφιστάµενη κατάσταση της βλάστησης στους προαύλιους χώρους, τα είδη των φυτών, την ηλικία τους και την υγιεινή τους κατάσταση. Διαπιστώθηκε ότι το πράσινο των σχολικών αυλών είναι περιορισµένο, συνίσταται δε από τυχαία επιλογή φυτικών ειδών, χωρίς σχεδιασµό και µε κακή έως καθόλου διαχείριση.
Για την Έρευνα επιλέχθηκαν δύο σχολεία το 1ο Γυµνάσιο και το 1ο Γενικό Λύκειο Μάνδρας, στα οποία διεξήχθη έρευνα µε ερωτηµατολόγια σε µαθητές και εκπαιδευτικούς που αφορούσαν στη διερεύνηση των απόψεών τους σχετικά µε τις σχολικές αυλές, την ευαισθητοποίηση τους σε θέµατα περιβάλλοντος, το πράσινο και τις σχετικές προτάσεις τους καθώς και τον τρόπο που προσεγγίζουν το θέµα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Π.Ε). Από την διεξοδικότερη µελέτη των δύο αυτών προαυλίων χώρων που επιλέχθηκαν, συντάχθηκαν αντίστοιχα δύο σχεδιαστικές προτάσεις ανάπλασης του πρασίνου βασιζόµενες πάντα στις απόψεις και επιθυµίες των µαθητών και εκπαιδευτικών.
Από την επεξεργασία και στατιστική ανάλυση των ερωτηµατολογίων προέκυψαν τα έξης:
Όσο αφορά τα ερωτηµατολόγια των µαθητών, προέκυψε ότι τα κορίτσια θεωρούν περισσότερο από ότι τα αγόρια πως είναι σηµαντικό να υπάρχουν φυτά στο προαύλιο χώρο του σχολείου. Ο προαύλιος χώρος είναι περισσότερος αρεστός στους µαθητές του Λυκείου από ότι στους µαθητές του Γυµνασίου και λιγότερος αρεστός στα κορίτσια από ότι στα αγόρια. Οι περισσότεροι µαθητές δήλωσαν επιθυµία στη δηµιουργία ειδικών κατασκευών. Όσο αφορά την αισθητική εικόνα η πλειοψηφία των µαθητών προτιµά η σχολική αυλή να περιλούζεται από χρώµατα και αρώµατα ανθέων. Ένα σηµαντικό ποσοστό των µαθητών ενδιαφέρεται για τα προβλήµατα του περιβάλλοντος, παρόλα αυτά η ενηµέρωση που έχουν από καθηγητές είναι ελλιπής. Όσοι µαθητές έχουν ενηµέρωση από καθηγητές για θέµατα Περιβάλλοντος αφιερώνουν περισσότερο χρόνο για την φροντίδα των φυτών. Τέλος, οι µεγαλύτερης ηλικίας µαθητές θέλουν το σχολείο τους να λαµβάνει µέρος σε προγράµµατα Π.Ε., διότι πιστεύουν ότι η αρµονική συµβίωση των ανθρώπων µε τη φύση αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση µας και την προστασία της φύσης για τις επόµενες γενιές.
Όσο αφορά τα ερωτηµατολόγια των καθηγητών, προέκυψε ότι ένα µικρό ποσοστό των εκπαιδευτικών έχει επιµόρφωση σε θέµατα Π.Ε, το οποίο εκµεταλλεύεται τις όποιες ευκαιρίες για να συζητήσει µε µαθητές για θέµατα που αφορούν την Π.Ε. Αντιθέτως καθηγητές που δεν έχουν παρακολουθήσει σεµινάρια Π.Ε., αξιολογούν χαµηλότερα την επάρκεια των γνώσεων τους σε θέµατα που αφορούν την Π.Ε., µε αποτέλεσµα να µην είναι ευχαριστηµένοι για το εκπαιδευτικό τους έργο. Η πλειοψηφία των καθηγητών, θεωρεί ότι η βιωµατική εκπαίδευση
συµβάλλει στην καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης και θεωρεί ότι πρέπει να δοθούν κίνητρα στους µαθητές. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί δήλωσαν πως ο κυριότερος ανασταλτικός παράγοντας συµµετοχής σε Πρόγραµµα Π.Ε., τόσο των ιδίων αλλά και των µαθητών είναι η έλλειψη χρόνου. Όσο αφορά τις πρακτικές Περιβαλλοντικής Συµπεριφοράς οι καθηγητές θεωρούν την σχολική εκπαίδευση, τα επιµορφωτικά προγράµµατα και το φιλικό περιβάλλον ότι παίζουν σηµαντικό ρόλο στην Π.Ε. των µαθητών. Οι µεγαλύτεροι σε ηλικία και οι µε µεγαλύτερη προϋπηρεσία εκπαιδευτικοί θεωρούν σε µεγαλύτερο βαθµό ότι οι µαθητές είναι ευαισθητοποιηµένοι σε θέµατα περιβάλλοντος και έχουν θετικότερη γνώµη σε σχέση µε τους νεότερους συναδέλφους τους σχετικά µε την ευαισθητοποίηση των µαθητών σε θέµατα περιβάλλοντος. Όσο αφορά το διαθέσιµο χώρο πρασίνου των σχολείων, οι µεγαλύτεροι σε ηλικία καθηγητές/τριες τείνουν να πιστεύουν ότι ο διαθέσιµος χώρος πρασίνου είναι επαρκής, ενώ οι νεώτεροι τον θεωρούν ανεπαρκή.
Εν κατακλείδι, από την διεξοδικότερη µελέτη των 2 προαύλιων σχολικών χώρων που επιλέχθηκαν και λαµβάνοντας υπόψη τις απόψεις µαθητών και καθηγητών, όπως αυτές προέκυψαν από την έρευνα, µε σχετικά ερωτηµατολόγια. Μπορούµε να πούµε ότι ο ορθολογικός σχεδιασµός και η ανάπλαση του πρασίνου των προαυλίων χώρων των σχετικών συγκροτηµάτων θα συνέβαλε αφενός µεν στην υλοποίηση προγραµµάτων Π.Ε. σε σχέση µε το πράσινο και το περιβάλλον και στην ευαισθητοποίηση των µαθητών, αφετέρου δε στην αύξηση του αστικού πρασίνου.
The present study concerns the evaluation of green of school yards in the industrial region of Mandra’s Attica as well as the designed proposals of reformation of these, amining at the education and the students’ contact with nature. Mandra has population 12.792 residents, is surrounded by rural, forestal, industrial region and urban green (parks, squares, hills). The reformation of green in the yards of various school groups of city would contribute substantially in the increase of green of city, in the important improvement of bioclimatic conditions with simultaneous sensitization and education of students as for the green and in general the environment.
Initially became evaluation of vegetation of school yards of the city with detailed observations and reception of photographs that concerned in the existing situation of vegetation in the school play grounds, the types of plants, their age and their healthy situation. It was realised that the green of yards is limited and was recommended by accidental choice of plant types, without planning and with bad management.
For the Research were selected two schools, the 1st High school and the 1st General Lyceum of Mandra, in which was carried out research with questionnaires in students and teachers concerning in the investigation of their opinions with regard to the school courtyards, their sensitization on environment’s issues, the green and their relative proposals as well as the way that approaches the subject of Environmental Education (E.E). For more extensive study of this two courtyards were drawn up
respectively two designed proposals of reformation of green for the aims of
Environmental Education.
From the treatment and the statistical analysis of questionnaires were resulted the followings:
As long as it concerns the questionnaires of students, the girls consider more than the boys that it is important to exist plants in the courtyard of school. The school yard is more preferable to the students of Lyceum than in the students of High school and less preferable to the girls than the boys. Most students declared positive in the creation of special manufactures. As long as it concerns the aesthetic, the majority of students prefers the school area surrounded by colours and perfumes of flowers. A big percentage of students is interested for the problems of environment, nevertheless the briefing that they have from professors is insufficient. The students that have been briefed from professors on Environment’s subjects dedicate more time for the care of plants. Finally, bigger age students want their school to takes part in programs E.E, because they believe that the harmonious existance of persons with the nature constitutes essentially to the survival and the protection of nature for the next generations.
As long as it concerns the questionnaires of professors, a small percentage of teachers has been trained in the E.E, which exploits any occasions in order to discuss with students for E.E. subjects. On the contrary the professors who have not knowledge of E.E., evaluate lower their skills, so they are not satisfied for their educational work. The majority of professors considers that the experiential education contributes in the culture of environmental conscience and considers that it should be given motives to the students. Most teachers declared that the mainer suspensive factor of attendance of E.E., for students but for themselves is the lack of time. As long as it concerns the practices of Environmental Behavior, professors consider that school education, training programs and friendly environment play important role in the E.E of students. Older teachers with bigger experience consider in bigger degree that the students are sensitised on issues environment and have more positive opinion
in comparison with their newer colleagues regard to the sensitization of students on environment’s issues. As long as it concerns the available space of green of schools, older professors believe that the available space of green is sufficient, while newers consider it insufficient.
In conclusion, from the more extensive study of 2 courtyards of school spaces that was selected also taking into consideration the opinions of students and professors, as these resulted from the research, with relative questionnaires. We can say that, the rational planning and the reformation of green of school play grounds would contribute on one side in the concretisation of programs E.E . concerning the green, the environment and the sensitization of students, on the other side in the increase of urban green.
