Η καλλιέργεια της ελιάς είναι μία από τις σπουδαιότερες δενδρώδεις καλλιέργειες στο μεσογειακό περιβάλλον με σημαντική οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική αξία. Η καρποφορία της ελιάς συχνά είναι ακανόνιστη' σε μερικές περιοχές, κυρίως όπου δεν πραγματοποιείται συστηματική άρδευση και λίπανση, η καρποφορία κάθε δύο χρόνια είναι ο κανόνας. Το φαινόμενο αυτό καλείται παρενιαυτοφορία και προκαλεί σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις στην ελαιοκαλλιέργεια. Διακρίνεται στην ολική, κατά την οποία το δένδρο παρουσιάζει πλήρη παραγωγή τη μία χρονιά και την επόμενη πλήρη ακαρπία, και στη μερική παρενιαυτοφορία. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση της παρενιαυτοφορίας αφορούν σε: γενετικά αίτια, περιβαλλοντικά αίτια και εσωτερικούς παράγοντες που αφορούν στο ίδιο το δένδρο.
Σκοπός της διατριβής αυτής ήταν η μελέτη των μηχανισμών κατά τους οποίους η παρουσία των καρπών επηρεάζει την παρενιαυτοφορία. Το πείραμα πραγματοποιήθηκε στο δενδροκομείο του Γ.Π.Α., σε δένδρα ηλικίας 4 ετών ποικιλίας Κορωνέϊκη το 2009. Εφαρμόστηκαν τρεις πειραματικές επεμβάσεις (με την αφαίρεση ταξιανθιών), η πρώτη αφορούσε σε 0% καρποφορία (ακαρπία), η δεύτερη σε 50% και η τρίτη σε 100% (πλήρης καρποφορία). Η κάθε επέμβαση συμπεριλάμβανε 5 δένδρα σε καλλιέργεια πυκνής φύτευσης. Μετρήθηκε η φωτοσυνθετική ικανότητα των φύλλων και η συγκέντρωση των διαλυτών σακχάρων και των θρεπτικών στοιχείων στα φύλλα. Μελετήθηκε επίσης η επίδραση του διαφορετικού φορτίου στην αύξηση της βλάστησης και του δένδρου γενικότερα καθώς και στο μέσο βάρος των καρπών και την ελαιοπεριεκτικότητα τους.
Τα αποτελέσματα έδειξαν πως το φορτίο επέδρασε σημαντικά στην ικανότητα φωτοσύνθεσης των παλιών φύλλων. Τα παλιά φύλλα των δένδρων που έφεραν το 100% της καρποφορίας τους εμφάνισαν αυξημένες τιμές για το ρυθμό αφομοίωσης του CO2 και τη στοματική αγωγιμότητα σε σχέση με τα δένδρα των επεμβάσεων 0% και 50%. Αντίθετα στα φύλλα νέας βλάστησης οι διαφορές δεν ήταν σημαντικές. Η καρποφορία των δένδρων μείωσε τις συγκεντρώσεις της μανιτόλης στα φύλλα το καλοκαίρι και το φθινόπωρο, οι συγκεντρώσεις της φρουκτόζης αυξήθηκαν την περίοδο του θέρους αλλά μειώθηκαν ιδιαίτερα σημαντικά για την επέμβαση 50% στο φθινόπωρο. Οι συγκεντρώσεις της ραφινόζης αυξήθηκαν το καλοκαίρι αλλά μειώθηκαν ιδιαίτερα (σημαντικά για την επέμβαση 50%) το φθινόπωρο όπου φαίνεται πως η επίδραση του φορτίου υπήρξε σημαντική. Τα υπόλοιπα σάκχαρα δεν επηρεάστηκαν σημαντικά. Η παρουσία των καρπών στα δένδρα μείωσε σημαντικά τις συγκεντρώσεις του αζώτου στα φύλλα τους το καλοκαίρι. Η συγκέντρωση του καλίου το φθινόπωρο μειώθηκε σημαντικά στα καρποφόρα δένδρα, που δείχνει τη μεγάλη ζήτηση Κ από την αύξηση του καρπού κατά την περίοδο αυτή. Η επίδραση της καρποφορίας των δένδρων δεν ήταν στατιστικά σημαντική για το μέγεθος και το βάρος των καρπών ούτε για την ελαιοπεριεκτικότητα τους. Η επίδραση του φορτίου δεν επέδρασε σημαντικά στη βλάστηση και ανάπτυξη των δένδρων.
The experiments were carried in the orchard of the Agricultural University of Athens. Four year old olive trees that were planted in 2.5X 4.0 meters distance were used. Five trees that were carried few or had no fruit were randomly selected and used as control trees (0% fruit load). Five trees were left with 100% of fruit load and another five were adjusted to approximately 50 % of fruit load by thinning.
Nutrient and carbohydrate concentrations in leaves were measured in three continuous seasons in 2010 (spring, winter and autumn), while the photosynthetic rate (Pn), stomatal conductance (gs) and the intercellular CO2 concentration were measured in autumn by using an IRGA (Li 6400, Li-cor) . The length of shoots, trunk cross-sectional area, tree height, fruit size and weight, as well as the percentage oil content in fruit were also measured.
The results showed that the presence of fruit significantly reduced mannitol, fructose and raffinose concentrations in olive leaves in autumn while those of glucose, sucrose and stachyose were also less in leaves of fruiting trees compared to the control but the differences were not significant. The total soluble sugar concentrations were also much higher in autumn in the control (0% fruit lad) than in the other trees.
Pn was much higher in leaves from one year-old wood leaves of the trees with 100% fruit load than in the other trees (control and 50% fruit load). Trees with 50% fruit load had higher Pn than the control but the differences were not statistically significant. The results of gs were similar to those of Pn. In contrast to Pn and gs, Ci was not affected by fruit load. In leaves of current year shoots, Pn and gs did not differ significantly between treatments, although trees with 100% fruit load had higher Pn and gs than the others. The leaves of current year shoots had higher Pn than those on one year-old wood for all treatments.
Nitrogen concentrations were significantly reduced by the presence of fruit in summer and in autumn but only in trees with 100% fruit load. In contrast, the concentrations of potassium (K) and phosphorous (P) were not affected by fruit. The presence of fruit reduced shoot length but the differences between treatments were not significant. The trunk cross-sectional area, tree height, fruit size, fruit weight and oil content were not significantly affected by fruit load although fruits on trees with 100% fruit load contained slightly less oil than those trees with 50% fruit load.
