Μελέτη αποκατάστασης ιστορικών κήπων του πρώην βασιλικού κτήματοςΤατοϊου

Abstract

Το πρώην βασιλικό κτήμα Τατοΐου, αγοράστηκε το 1872 από τον βασιλιά Γεώργιο Α΄, για το χτίσιμο θερινής κατοικίας. Στη συνέχεια ο Γεώργιος θέλησε να δημιουργήσει εκεί μια πρότυπη αγροτική μονάδα. Το ανάκτορο ολοκληρώθηκε το 1889, ενώ εν τω μεταξύ είχαν αρχίσει να χτίζονται και διάφορα βοηθητικά κτίρια (αγροτικά, διοικητικά κ.λπ.) γύρω από αυτό. Παράλληλα διαμορφώνονταν η δασική περιοχή γύρω από τον πυρήνα του κτήματος, με εκτενείς φυτεύσεις δασικών ειδών, αλλά και καλλωπιστικοί κήποι και ποικίλες καλλιέργειες. Το κτήμα είχε έντονα διπλό χαρακτήρα: κατοικία του αρχηγού του κράτους αλλά και αγροτικό. Κατά τη διάρκεια της πολύχρονης ιστορίας του, το κτήμα παρακολούθησε την νεώτερη ιστορία της Ελλάδος, ήκμασε και παρήκμασε. Η οριστική εγκατάλειψη του έγινε το 1967 με την εγκαθίδρυση της δικτατορίας. Από το 1973 ξεκίνησε η διαμάχη για την διεκδίκηση της ιδιοκτησίας του, που έληξε το 2003 με την παράδοσή του στο Ελληνικό Δημόσιο. Στην αρχή της μελέτης διερευνήθηκε η ύπαρξη αλλά και η κατάσταση διατήρησης των καλλωπιστικών κήπων και των καλλιεργειών, αφού αυτά δεν είναι συστηματικά καταγραμμένα στη βιβλιογραφία. Στη συνέχεια μελετήθηκε η αρχική διαμόρφωση των κήπων και των καλλιεργειών, οι μεταβολές που υπέστησαν κατά τη διάρκεια των χρόνων και το ιστορικό κηποτεχνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώθηκαν. Στο κτήμα σώζονται περισσότερα από τριάντα κτίρια, όχι όλα σε καλή κατάσταση, πολλά εκ των οποίων ανήκουν στην πρώτη περίοδο κατοίκησης του κτήματος. Σώζονται ακόμη ελάχιστα τμήματα καλλιεργειών (ελαιώνας, πρέμνα) αλλά και η βασική διαμόρφωση του κήπου του ανακτόρου και ίχνη του πάρκου. Ο χώρος είναι ανοιχτός και επισκέψιμος, παρ΄όλα αυτά απουσιάζει κάθε είδους υποδομή για την φιλοξενία των επισκεπτών. Ο χώρος χαρακτηρίσθηκε το 2003, ως «ιστορικός τόπος», ενώ τα κτίρια ως «νεώτερα μνημεία». Το Υπουργείο Πολιτισμού, έχει ξεκινήσει πρόγραμμα συντήρησης και αναστήλωσης των διαφόρων κτιρίων του κτήματος. Ακόμη όμως δεν έχει γίνει αντίστοιχη μελέτη αποτύπωσης και συντήρησης ή αποκατάστασης των καλλιεργειών και των καλλωπιστικών κήπων. Η πρόταση αποκατάστασης, στοχεύει στην ανάδειξη της ιστορικής αξίας του χώρου και τη βελτίωση της αναγνωσιμότητας και της λειτουργικότητάς του. Προτείνονται επεμβάσεις για την αποκατάσταση των κήπων αλλά και των καλλιεργειών σε ένα πλαίσιο αυτοδιαχείρισης και οικονομικής αυτάρκειας που θα καταστήσει το πρώην βασιλικό κτήμα Τατοΐου, ένα αξιόλογο υπερτοπικό πόλο έλξης με χαρακτήρα εκπαιδευτικό, αλλά και αναψυχής.

The former royal estate of Tatoi, was bought be King George I, with the purpose of building there summer residence and creating α farm. During the 1880’s were built several different constructions, including the palace. At the same time extensive efforts were made, in forming the surrounding forest, the crops and the gardens of the estate. The estate had two distinct aspects: residential and agricultural. During its long history, it followed the eventful modern history of Greece, it flourished and declined. It was abandoned in 1967 and in 1973 started the dispute over its ownership, which ended in 2003 when it was given to the Greek government. At the beginning of the study, it was investigated the existence and the state of preservation of the crops and gardens, as this is not documented in the literature. Next it was studied the original formation of the gardens and crops, the alterations they underwent during the years and the historical aspects of the specific landscaping period. Today there are preserved over thirty buildings, some of which date back to the 1880’s. Also there are preserved parts of the crops, the basic structure of garden of the palace and traces of the “park”. The estate is open and visited daily in spite the lack of any organization of structure that would accommodate the visitors. The estate was characterized as “historical site” and the buildings within it “modern monuments” in 2003. The Ministry of Culture has commenced a program for the restoration and reconstruction of several buildings. Yet there hasn’t been made any such effort for the crops or gardens of the estate. The proposal aims at the accentuation of the different historical aspects which are concealed. There are proposed interventions for the restoration of the gardens and crops through a system that would ensure financial independency and would render the estate a peri-urban park with recreational and educational aspects.