Διασφάλιση ποιότητας ελαιολάδου από την παραγωγή έως και την τυποποίηση. Περιπτωσιολογική μελέτη στο Νομό Μεσσηνίας

Abstract

Η ανάπτυξη και εφαρμογή συστημάτων ποιότητας συντελεί στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων αλλά συμβάλλει σε πολύ μεγάλο βαθμό και στην προστασία του περιβάλλοντος. Η ποιότητα και η ασφάλεια των τροφίμων ξεκινά από την ποιότητα της πρώτης ύλης που παράγεται στον αγρό. Η Ολοκληρωμένη Διαχείριση της παραγωγής αποτελεί σύστημα διασφάλισης της ποιότητας γεωργικής πρώτης ύλης με φιλοπεριβαλλοντικές προεκτάσεις. Η ποιότητα των τροφίμων αφορά όμως και διαδικασίες που έπονται της παραγωγής στον αγρό, όπως η μεταποίηση και η τυποποίηση των προϊόντων έως ότου αυτά να φθάσουν στο πιάτο του καταναλωτή. Η παρούσα εργασία μελετά τη διαδικασία διασφάλισης της ποιότητας ενός σημαντικού τροφίμου για τον καταναλωτή αλλά και για την ελληνική οικονομία γενικότερα, του ελαιολάδου. Ειδικότερα διερευνά την εφαρμογή συστημάτων ποιότητας από την καλλιέργεια της ελιάς με το Σύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της παραγωγής έως και τη μεταποίηση-τυποποίηση του ελαιολάδου με βάση το πρότυπο ISO 22000, καλύπτοντας το φάσμα από την παραγωγή ως την κατανάλωση. Για τη διεξαγωγή της μελέτης πραγματοποιήθηκε εμπειρική έρευνα στην Ομάδα Παραγωγών της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Μεσσηνίας, που πιστοποιεί την παραγωγή της με βάση το πρότυπο του AGRO 2 με συνεντεύξεις ποσοτικού και ποιοτικού χαρακτήρα. Επίσης, ακολούθησε έρευνα στο επίπεδο των ελαιουργικών μονάδων μεταποίησης-τυποποίησης του ελαιολάδου που πιστοποιούνται με βάση το ISO 22000. Μελετήθηκαν ζητήματα που αφορούσαν τους λόγους εισαγωγής των παραγωγών στο Σύστημα της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης, τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του προτύπου, τα θετικά και αρνητικά σημεία στην πιστοποίηση κατά AGRO 2 και ζητήματα που αφορούν τη μεταποίηση-τυποποίηση. Από την έρευνα προέκυψε ότι οι παραγωγοί της ομάδας και ο μεταποιητικός τομέας έχουν κατανοήσει τη σημασία της παραγωγής ποιοτικών και ασφαλών προϊόντων και συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις των προτύπων. Η προσπάθεια όμως αυτή ειδικότερα όσον αφορά τους παραγωγούς, δεν αντανακλάται σε καλύτερες συνθήκες εμπορίας του ποιοτικού αυτού προϊόντος και στη διαμόρφωση υψηλότερης τιμής έναντι του συμβατικού ελαιολάδου. Μια σειρά επίσης άλλων ζητημάτων προκύπτει ότι επιβάλλεται να επιλυθούν για την ευρύτερη εφαρμογή του Συστήματος Ολοκληρωμένης Διαχείρισης.

The development and application of quality systems contributes to the production of quality products but also contributes greatly to the protection of the environment. Food quality and safety begins from the quality of the raw material which is produced in the field. Integrated Crop Management is a system of quality assurance of the agricultural raw material in an eco-friendly way. In addition, food quality concerns procedures that happen after production in the field, such as products’ processing and standardization until reaching consumer’s plate. The present research examines the quality assurance process for an important food product not only for the consumer but also for the Greek economy, namely olive oil. Particularly, it looks into the application of quality systems from the cultivation of olive according to the Integrated Crop Management to the processing-standardization of olive oil according to ISO 22000, and thus covers the entire range from production to consumption. During the conduct of the present research an empirical survey that included interviews of quantitative and qualitative character was made concerning Producers’ Group of the Agricultural Cooperatives Union of Messenia who certify their production according to AGRO 2. In addition, a study followed on the level of olive oil processing-standardization units which are certified according to ISO 22000. Issues were studied concerning the reasons why producers entered the Integrated Crop Management system, their compliance with the system’s requirements, the positive and negative points of the certification according to AGRO 2, as well as issues of processing-standardization. The research concludes that the Producers’ Group and the processing unit have comprehended the importance of the production of quality and safe products and are complied with the standards’ demands. Nevertheless this effort, especially as far as producers are concerned, does not lead to better trading conditions for this quality product and to the configuration of a higher price as opposed to the price of conventional olive oil. There is a series of issues to be resolved in order to have a wider application of Integrated Crop Management.