Οικονομετρική διερεύνηση περιφερειακής σύγκλισης του ανθρωπίνου κεφαλαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Abstract

Η παρούσα εργασία αποτελεί μια ποσοτική μελέτη και διερεύνηση της σύγκλισης της ποιότητας του ανθρωπίνου κεφαλαίου μεταξύ 14 κρατών- μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πιο συγκεκριμένα μεταξύ των 69 από τις συνολικά 73 περιοχές NUTS 1 στις οποίες διακρίνονται διοικητικά ή/και γεωγραφικά τα 14 αυτά κράτη- μέλη και αφορά την χρονική περίοδο μεταξύ 2001 έως και 2009. Το απόθεμα του ανθρωπίνου κεφαλαίου της οικονομίας υπολογίζεται με βάση δύο δείκτες. Ο ένας είναι το ποσοστό αποφοίτων δευτεροβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (επίπεδα 3 και 4 με βάση το σύστημα κατηγοριοποίησης ISCED 1997 της UNESCO) ενώ ο δεύτερος είναι το ποσοστό αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και οι κάτοχοι διδακτορικού τίτλου (επίπεδα 5 και 6). Τα ποσοστά υπολογίστηκαν ως προς το σύνολο του οικονομικά ενεργού πληθυσμού (για ηλικίες από 15 και άνω) του κάθε κράτους- μέλους. Ο σκοπός της εργασίας είναι η διαπίστωση ύπαρξης και μέτρησης της βσύγκλισης, απόλυτης ή υπό συνθήκη και για το λόγο αυτό διενεργείται οικονομετρική διερεύνηση με τη χρήση διαστρωματικών στοιχείων χρονολογικών σειρών (panel data). Η β-σύγκλιση είναι εκείνη η μορφή σύγκλισης κατά την οποία περιφέρειες ποιοτικά υποδεέστερες σε ανθρώπινο κεφάλαιο στην αρχή μιας περιόδου, το αυξάνουν με μεγαλύτερους ρυθμούς από τις περιοχές που είναι αρχικά πλουσιότερες σε ποιότητα ανθρωπίνου κεφαλαίου. Επειδή η β-σύγκλιση δεν εξασφαλίζει κατ’ ανάγκη την πραγματική σύγκλιση των χρησιμοποιούμενων μεταβλητών ή δεικτών, εξετάστηκε επιπλέον η συμπεριφορά της κατανομής των δεικτών χρησιμοποιώντας και μερικές ακόμη έννοιες μελέτης της δυναμικής των κατανομών, όπως ο έλεγχος για σ-σύγκλιση, η σύγκλιση με βάση το κριτήριο Pesaran και ο έλεγχος με βάση τον δείκτη Spearman. Τα αποτελέσματα στην πρώτη περίπτωση κατέδειξαν την τάση για υπό συνθήκη σύγκλιση ενώ για την δεύτερη όλοι οι δείκτες συνέτειναν στην διαπίστωση ύπαρξης απόκλισης μεταξύ των περιφερειών.

The present paper is a quantitative study and investigation of the human capital convergence between 14 European Union state members and more specifically between the 69 out of the 73 NUTS-1 regions in which these states are distinguished by administrative and/or geographical criteria and concern the time period between 2001 and 2009. The amount of the human capital of an economy is measured using two types of indices. The first one is the percentage of secondary and post- secondary education graduates (levels 3 and 4 according to the ISCED 1997 UNESCO ̓ s classification system) while the second index is the percentage of tertiary education graduates and individuals who have accomplished an advanced research qualification (levels 5 and 6). These percentages were calculated by dividing the numbers of the graduates with the numbers of the total economic active population (which arrange for the age of 15 years and more) of each state member. The main issue of this study is to provide evidence of the existence and measure β- convergence, absolute or conditional, and for this reason an econometric investigation using panel data analysis is being performed. β- convergence is that type of convergence in which regions poorer in human capital quality in the start of a time period, increase this by larger rates compared to regions wealthier in human capital quality in the start of this particular period. Since β- convergence does not imply actual convergence if the criterion for actual convergence is the dispersion of the regional distributions of the relevant indices, some more measures, like σ- convergence, the Pesaran criterion and the Spearman test were investigated. Results in the first case showed the existence of conditional convergence while in the second case all indices indicated the existence of divergence between the European regions.