Εφαρμογή συστημάτων διαχείρισης ποιότητας σε προϊόντα συμπλρωμάτων διατροφής του ιπποφαούς

Abstract

Το ιπποφαές, Hippophae rhamnoides, είναι ένα από τα ελάχιστα είδη φυτών του οποίου μπορούν να αξιοποιηθούν όλα τα μέρη, δηλαδή οι καρποί, τα φύλλα, οι βλαστοί, οι σπόροι, το ξύλο και το ριζικό του σύστημα. Χρησιμοποιείται ευρέως στις βιομηχανίες τροφίμων, φαρμάκων και καλλυντικών λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς του σε βιοδραστικές ουσίες. Θεωρείται το πολυδύναμο φυτό του μέλλοντος. Στην παρούσα μεταπτυχιακή εργασία αρχικά καταγράφονται πληροφορίες για το ιπποφαές, την καλλιέργειά του και τα προϊόντα του. Κατόπιν, περιγράφονται οι φυτοχημικές ουσίες, που είναι φυσιολογικά δραστικά συστατικά των τροφών, τα οποία προέρχονται από τα φυτά και υπάρχουν άφθονα στο ιπποφαές και στα προϊόντα του . Οι φυτοχημικές ουσίες έχουν πολλές, σημαντικές για τον ανθρώπινο οργανισμό, λειτουργίες, όπως είναι η αντιοξειδωτική, ορμονική και αντιβακτηριακή δράση και η πρόληψη ασθενειών. Επίσης, αναλύονται τρεις ειδικές κατηγορίες τροφίμων: τα λειτουργικά τρόφιμα (τρόφιμα τα οποία έχουν υποστεί κάποια τροποποίηση για να επηρεαστεί η συγκέντρωσή τους σε ορισμένα συστατικά), τα nutraceuticals (τρόφιμα ή συστατικά τροφίμων που παρέχουν ιατρικά οφέλη ή πλεονεκτήματα για την υγεία, συμπεριλαμβανομένων και της πρόληψης ή/και θεραπείας μιας ασθένειας) και τα συμπληρώματα διατροφής (που έχουν ως στόχο να συμπληρώσουν τη διατροφή, είναι επιστημονικά τεκμηριωμένα και εγκεκριμένα και φέρουν υποχρεωτικά την επισήμανση «συμπλήρωμα διατροφής»). Η προσπάθεια βελτίωσης των τροφίμων από τις επιχειρήσεις, από τη μια, και αναζήτησης ασφαλών προς κατανάλωση προϊόντων από τους καταναλωτές, από την άλλη, οδήγησαν στην ανάγκη για ποιότητα και ασφάλεια «από το χωράφι έως το ράφι». Έτσι, τόσο οι αρμόδιες υπηρεσίες όσο και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους σε θέματα πιστοποίησης και ελέγχων, ώστε να διασφαλίζεται ο καταναλωτής και να έχει πρόσβαση σε πληροφορίες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, στην μεταπτυχιακή εργασία παρουσιάζονται δυο συστήματα: το GLOBALGAP, σύστημα ολοκληρωμένης διαχείρισης στην παραγωγή και το ISO 22000:2005, σύστημα διαχείρισης ασφάλειας τροφίμων. Στη συνέχεια, μελετάται ο σχεδιασμός και η εφαρμογή τους κατά την καλλιέργεια και μεταποίηση με σκοπό την παραγωγή χυμού και ελαίου, αντίστοιχα, του ιπποφαούς. Τέλος, αναλύεται η διαδικασία παραγωγής συμπληρωμάτων διατροφής ιπποφαούς ελληνικής εταιρείας.

Sea buckthorn, Hippophae rhamnoides, is one of a small number of plants of which all parts can be used, i.e. fruits, leaves, shoots, seeds and root system. It is widely used in food, pharmaceuticals and cosmetics industry because of the high content in bioactive substances. In this thesis information about sea buckthorn, its cultivation and its products are recorded initially. Then, the physiologically active components of foods derived from plants, known as phytochemicals, are described. They are abundant in sea buckthorn and its products. Phytochemicals have many important for the human body functions, such as antioxidant, antibacterial and hormone action and disease prevention. Also, three specific categories of food are described: functional foods (foods that have undergone some modification in order to influence the concentration of certain components), nutraceuticals (foods or food ingredients that provide medical or health benefits, including prevention and/or treatment of a disease) and food supplements (which are designed to supplement diets, are scientifically documented and approved and must bear the label “food supplement”). The effort of the enterprises to improve food on the one hand and the customers’ search for safe products on the other, led to the need for quality and safety “from farm to fork”. Thus both the relevant departments and private companies are focusing their interest in certification and audits to provide safety and access to information to consumers. Within this context, in this thesis, two systems are presented: GLOBALGAP, an integrated management system in production and ISO 22000:2005, a food safety management system. Then, the design and implementation of these two systems, during cultivation and processing to produce juice and oil, respectively, of sea buckthorn, is studied. The production process of sea buckthorn food supplements of a Greek company is analyzed.