Μικροκλιματικές συνθήκες του Ορεινού Συγκροτήματος Οξιάς (Ν. Αιτωλοακαρνανίας)

Abstract

Οι ορεινές περιοχές αποτελούν μοναδικές περιοχές στις οποίες μπορεί να διερευνηθεί η εμφάνιση πιθανής κλιματικής αλλαγής και να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις στα διάφορα οικοσυστήματα και τον άνθρωπο. Ένας λόγος για αυτό είναι γιατί το κλίμα αλλάζει ραγδαία με το υψόμετρο μέσα σε σύντομες οριζόντιες αποστάσεις, καθώς και η υδρολογία και η βλάστηση. Οι κυριότεροι παράγοντες που διαμορφώνουν το ορεινό κλίμα, είναι το υψόμετρο, ο προσανατολισμός και η μορφολογία του αναγλύφου. Μια τέτοια περιοχή είναι και το Ορεινό Συγκρότημα της Οξιάς του νομού Αιτωλοακαρνανίας το οποίο χαρακτηρίζεται ως ένα ευαίσθητο οικοσύστημα με έντονο ανάγλυφο και ποικιλία οικοτόπων που υπόκειται σε αντίξοες και δυσμενείς κλιματικές συνθήκες όπως εκτεταμένες χιονοπτώσεις, χαμηλές θερμοκρασίες κ.ά. ιδιαίτερα στις θέσεις με πολύ μεγάλο υψόμετρο. Στην παρούσα μελέτη πραγματοποιήθηκε διερεύνηση των μικροκλιματικών συνθηκών των περιοχών του Ορεινού συγκροτήματος Οξιάς (Δημοτική Ενότητα Αποδοτίας) από την επεξεργασία και ανάλυση των μετεωρολογικών στοιχείων που ελήφθησαν από τους τρεις Αυτόματους Μετεωρολογικούς Σταθμούς (ΑΜΣ) που είναι εγκατεστημένοι στην περιοχή μελέτης και αφορούν τη χρονική περίοδο από Σεπτέμβριο του 2007 έως το Δεκέμβριο του 2012. Οι σταθμοί αυτοί αποτελούνται από αισθητήρια προσδιορισμού της θερμοκρασίας αέρα, της σχετικής υγρασίας, της ατμοσφαιρικής πίεσης, της ταχύτητας και διεύθυνσης του ανέμου, του ύψους των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων, της ολικής ηλιακής ακτινοβολίας καθώς και των υδρολογικών παραμέτρων (θερμοκρασία, αγωγιμότητα και στάθμη νερού). Οι μετεωρολογικοί σταθμοί έχουν διαφορετικό υψόμετρο και προσανατολισμό. Οι δύο από αυτούς είναι εγκατεστημένοι σε υψόμετρο περίπου 820 m εκατέρωθεν του όρους Οξιά-Σαράνταινα και συγκεκριμένα στη κοίτη του υδατορεύματος «Κολοκύθα» (Τοπική Ενότητα Μανδρινής) και στην υπολεκάνη του Ευήνου (Τοπική Ενότητα Γραμμένης Οξιάς) δυτικά και ανατολικά του ορεινού συγκροτήματος. Ο τρίτος ΑΜΣ (Λεύκα) είναι εγκατεστημένος σε μεγαλύτερο υψόμετρο (1431 m) περίπου στην κορυφή του ανωτέρου όρους. Από τη διερεύνηση των μικροκλιματικών συνθηκών προέκυψαν διαφορετικές μικροκλιματικές συνθήκες μεταξύ των περιοχών μελέτης που είναι εγκατεστημένοι οι ΑΜΣ στο Ορεινό συγκρότημα της Οξιάς και οφείλονται στην τοπογραφία της περιοχής, στη σύνθεση της βλάστησης και στον προσανατολισμό των πρανών. Ο ΑΜΣ της Σαράνταινας-Λεύκας εγκατεστημένος σε περιοχή με ποώδη βλάστηση παρουσιάζει χαμηλότερη θερμοκρασία, ατμοσφαιρική πίεση και σχετική υγρασία σε σχέση με τις υπόλοιπες περιοχές της Μανδρινής και του Εύηνου. Η περιοχή της Μανδρινής με δυτικό προσανατολισμό που βρίσκεται στη βάση «κλειστής» και «ανήλιας» κοιλάδας δέχεται περισσότερες βροχοπτώσεις λόγω των ορογραφικών βροχών, μικρότερη ποσότητα ολικής ηλιακής ακτινοβολίας και παρουσιάζει μεγαλύτερες ελάχιστες τιμές λόγω των καταβατικών ανέμων από ότι η περιοχή της λεκάνης του Εύηνου με ανατολικό προσανατολισμό η οποία χαρακτηρίζεται ως «ανοιχτή» και «ευήλια» κοιλάδα. Οι άνεμοι που πνέουν στην περιοχή της Μανδρινής και του Εύηνου είναι ασθενείς ενώ στη Λεύκα ασθενείς ως μέτριοι. Επικρατούν δυτικής διευθύνσεως άνεμοι (W) στη Μανδρινή, βορειοανατολικής (ΝΕ) στη Λεύκα και νοτιοανατολικής (SE) στην υπολεκάνη του Εύηνου. Η ελεύθερη παγετού περίοδος ορίζεται από το Μάιο ως το Σεπτέμβριο για όλη την περιοχή μελέτης.

Mountains represent unique areas for the detection of climatic change and the assessment of climate-related impacts. One reason for this is that, as climate changes rapidly with height over relatively short horizontal distances, so does vegetation and hydrology. The most important factors that define the mountainous climate are the altitude, the orientation of the slopes and topography. Mountain and hillside areas hold a rich variety of ecological systems. Because of their vertical dimensions, mountains create gradients of temperature, precipitation and insolation. Such an area is Mountainous Oxia Complex which is located in the Prerfecture of Aitoloakarnania in Greece and is characterized as a sensible ecosystem with a complex terrain and represents a microcosm of a large habitat diversity. For the purposes of the present study, air temperature, relative humidity, atmospheric pressure, wind velocity, wind direction, precipitation, total and diffuse solar energy and hydrological (water temperature, conductivity and level) data were recorded by three meteorological stations of Apodotia (Municipality of Nafpactia), with different altitudes and orientation. More specifically, two areas of Evinos and Mandrini with the same altitude (approximately 820m) are located on the eastern and western slope of mountain Oxia-Sarantaina, respectively, and the third one, Lefka (altitude 1431m) is located on the top of the aforementioned mountain. The meteorological data were used for the investigation and determination of the microclimatic conditions that dominate in the study area. The outcome of the investigation is that different microclimatic conditions occur among the three regions of the Automatic Meteorological Stations because of the topography, the types of vegetation and the orientation. Τhe Lefka station is located on the top of the mountain Oxia-Sarantaina with only herbaceous vegetation and appears lower temperature, atmospheric pressure and relative humidity than the Mandrini region in the western side of the mountain and the Evinos region in the eastern one. The Mandrini station, which is located at the bottom of a ‘close’, sunless valley with western orientation, accepts more precipitation, lower amount of insolation and presents increased minimum temperature than the Evinos station which is situated at the bottom of a ‘wide’, sunny valley in the eastern side. The Mandrini region is affected more than that of Evinos by the orographic rains that occur in the area while both of them are accepted the impacts of the anabatic-katabatic winds, the presence of Evinos river and the widely spread riverside vegetation. The velocity of the wind is quite small in the whole study area while the direction varies among the three regions throughout the year. From May to September is the period of the year that the whole survey area is free from frost risk.