Υδρογεωλογικές συνθήκες ΝΑ τμήματος της Λεκάνης Θηβών: διερεύνηση παραγόντων υφαλμύρινσης των υπογείων υδάτων

Abstract

Η παρούσα μελέτη αφορά τις υδρογεωλογικές συνθήκες που επικρατούν στο ΝΑ τμήμα της λεκάνης των Θηβών. Δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην διερεύνηση των παραγόντων που έχουν προκαλέσει υφαλμύρινση και εξετάστηκε η ποιότητα των νερών για διάφορες χρήσεις. Η περιοχή μελέτης βρίσκεται στην ανατολική Στερεά Ελλάδα, 50 Km περίπου από την Αθήνα και καταλαμβάνει έκταση 645 Km2. Ένα σημαντικό ποσοστό των κατοίκων α- σχολείται με την γεωργία και την κτηνοτροφία και είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη η βιομη- χανική-βιοτεχνική δραστηριότητα, στην περιοχή Σχηματάρι-Οινόφυτα κατά μήκος της εθνικής οδού. Την μεγαλύτερη έκταση την καταλαμβάνουν οι ετήσιες καλλιέργειες, οι οποίες συνίσταται κυρίως από σιτάρι, και ακολουθούν οι δασικές εκτάσεις, οι βοσκότο- ποι και οι ελαιώνες. Η μορφολογία xαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ρηγμάτων και ρηξιγενών ζωνών με διεύθυνση Α-Δ που χωρίζουν την περιοχή σε επιμέρους ρηξιτεμάχη (κέρατα ή τάφρους), διαφόρων τάξεων, οι τεκτονικές κινήσεις συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Στην περιοχή βρί- σκονται οι λεκάνες απορροής του Βοιωτικού Κηφισού και του Ασωπού. Το κλίμα χαρα- κτηρίζεται τυπικό μεσογειακό και το ετήσιο θερμοκρασιακό εύρος είναι περίπου 20 0C. Οι αλπικοί σχηματισμοί ανήκουν στην Πελαγονική ζώνη μη μεταμορφωμένων σχηματι- σμών και πάνω σε αυτούς βρίσκεται επωθημένο το Ηωελληνικό κάλυμα. Οι μεταλπικοί σχηματισμοί αποτέθηκαν μετά το Αν. Μειόκαινο και συνίσταται από ποταμοχερσαία, λιμναία και λιμνοθαλάσσια ιζήματα. Ιδιαίτερη σημασία για την περιοχή έχει ο Βοιωτικός Κηφισός ο οποίος εκβάλει την Υ- λίκη και μέσω των διαφυγών της (υπόγειων και επιφανειακών) τροφοδοτεί την Παραλί- μνη και τους υπόγειους υδροφορείς. Η τροφοδότηση των συστημάτων μέσω των επιφα- νειακών απορροών είναι υψηλή, αλλά λόγω των υπεραντλήσεων δημιουργείται αρνητικό ισοζύγιο. Τα ποσοστά ζήτησης των αναγκών στο υδατικό διαμέρισμα κατανέμονται ως εξής 92% αρδευτικές, 5% υδρευτικές, 1.5% βιομηχανικές και 1.1% κτηνοτροφικές. Τα υπόγεια νερά είναι αρκετά επιβαρυμένα από τα αγροχημικά και από τις βιομηχανι- κές εγκαταστάσεις. Tα κοιτάσματα Fe και Ni φαίνεται πως έχουν συνεισφέρει λιγότερο σε αυτήν την υποβάθμιση και εξαιτίας των οφιολίθων εμφανίζονται υψηλές τιμές σε Mg. Εξαιτίας της διείσδυσης της θάλασσας εμφανίζονται υφάλμυρα νερά στις παράκτιες πε- ριοχές του Β και Ν Ευβοϊκού. Επίσης εμφανίζονται σε κάποιες περιοχές στην ενδοχώρα στους ανθρακικούς σχηματισμούς, οι οποίοι περιβάλλονται από νεογενή ιζήματα. Υπάρ- χουν αρκετές ενδείξεις που υποδεικνύουν ότι τα νερά είναι θαλάσσιας προέλευσης και πιθανά έχουν εγκλωβιστεί κατά το Κατ. Πλειόκαινο. Στο πόσιμο νερό η συγκέντρωση των βαρέων μετάλλων Cr6+, As, Cd και Pb είναι αρ- κετά υψηλή ώστε να δημιουργήσει προβλήματα στην υγεία. Το μεγαλύτερο μέρος των αρδευτικών νερών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την απόδοση των καλλιεργειών, εξαι- τίας των υψηλών τιμών σε Na, Cl και TDS. Τέλος στην βιομηχανία, οι συγκεντρώσεις σε Cl TDS και η ολική σκληρότητα μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στην λειτουρ- γίας τους. Τα επόμενα χρόνια αναμένεται να μειωθεί η τροφοδοσία των υπόγειων νερών, να αυξη- θεί η ζήτηση σε νερό και να ανέλθει η στάθμη της θάλασσας. Σε αυτή την περίπτωση το θαλασσινό νερό θα διεισδύσει περισσότερο, δημιουργώντας εντονότερα προβλήματα.

This study concerns the hydrogeological conditions of the basin of Thiva. Particular emphasis was given to the investigation of factors that has caused salination and and examined the quality of water for various uses. The study area is located in eastern Central Greece, 50 Km approximately from Athens and occupies an area of 645 Km2. A significant proportion of the population is engaged in agriculture and animal husbandry and the industrial activity is highly developed in Schimatari- Oinofyta along the highway. The largest area is occupied by annual crops which consists mainly of wheat, followed by woodlands, pastures and orchards. The topography is characterized by the existence of faults and fault zones with direction E-W, that divide the area into separate blocks, the tectonic movements continue until today. The climate is typically mediterranean and the annual temperature range is about 20 oC. Alpic formations belong to the Pelagonian zone (non metamorphic formations) The metalpikoi formations were deposited after late Miocene and consists of terrestrial and lagoon sediments. Of particular importance for the region has the Biotic Kifissos, which flows into Yliki and via leaks feeds Paralimni and aquifers. The provision through surface runoff is high, but because of overpumping a negative balance is occur. The rates of demand for water distributed as follows 92% irrigation, 5% domestic use, 1.5% industrial use and 1.1% livestock use. The groundwater has contaminated by agrochemicals and industrial facilities. The deposits Fe and Ni appears to have contributed less to degradation and because of serpentines high concentrations of Mg occur. Because of the seawater intrusion, brackish waters occur in the coastal areas of S and E Evian bay. Also occur in some areas in the hinterland in carbonate formations which are surrounded from neogene sediments. There are a lot of evidence to suggest that the water is of marine origin and probably has trapped in Early Pliocene. In drinking water, the concentration of heavy metal Cr 6+, As, Cd and Pb is high enough to create health problems. The majority of irrigation water can negatively affect crop yields due to high prices in Na, Cl and TDS. Finally in the industry, the concentrations of Cl and TDS and total hardness can cause problems in operation. The coming year is expected the supply of groundwater to be reduced, the demand for water will become bigger and sea level will rise. In this case, the seawater intrusion will be bigger, creating acute problems.