Συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση της επίδρασης της Μεσογειακής διατροφής στην επίπτωση νοσηρότητας και θνησιμότητας καρδιαγγειακών νοσημάτων, στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλικών επεισοδίων

Abstract

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα εξακολουθούν να αποτελούν την πρώτη και κύρια αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας στην Ευρώπη και την Αμερική, εμφανίζοντας ιδιαίτερα σημαντικές διαφορές στα ποσοστά θανατηφόρων περιστατικών μεταξύ των διαφόρων χωρών. Ωστόσο, αυτή η «επιδημία» θα μπορούσε να περιοριστεί ή ακόμη και να μειωθεί αν υπήρχε μια κοινωνική αλλαγή υπέρ ενός υγιεινού τρόπου ζωής και διατροφής, όπως είναι η υιοθέτηση της Μεσογειακής διατροφής. Η Μεσογειακή διατροφή έχει αποδειχθεί από πολυάριθμες μελέτες ότι έχει προστατευτική δράση ενάντια στα καρδιαγγειακά νοσήματα, τη στεφανιαία νόσο και τα εγκεφαλικά επεισόδια. Ο σκοπός αφορά την καταγραφή νεότερων εξελίξεων, σε σχέση με τις προηγούμενες δημοσιευμένες μετα-αναλύσεις προοπτικών μελετών, προκειμένου να διερευνηθούν οι επιδράσεις στην υγεία της καρδιάς και του εγκεφάλου από την υιοθέτηση της Μεσογειακής διατροφής. Πραγματοποιήθηκε συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση, ώστε να αξιολογηθεί η συσχέτιση της Μεσογειακής διατροφής με την επίπτωση νοσηρότητας και θνησιμότητας των καρδιαγγειακών νοσημάτων, της στεφανιαίας νόσου και των εγκεφαλικών επεισοδίων. Αναζητήθηκαν προοπτικές μελέτες και τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες κλινικές μελέτες, οι οποίες παρείχαν σαφείς εκτιμήσεις των επιδράσεων των πιθανών συσχετίσεων μεταξύ της έκθεσης στο πρότυπο της Μεσογειακής διατροφής και της εμφάνισης «σκληρών» τελικών σημείων σε υγιείς ενήλικες. Η αναζήτηση βιβλιογραφίας διεξήχθη σε 5 ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων μέχρι τον Ιανουάριο του 2013. Από τα 343 άρθρα που εντοπίστηκαν, 9 προοπτικές μελέτες πληρούσαν τα κριτήρια ένταξης για τη μετα-ανάλυση. Όλα τα δεδομένα ελέγχθηκαν ανεξάρτητα και εις διπλούν από 2 ερευνητές. Για τον υπολογισμό του συγκεντρωτικού σχετικού κινδύνου χρησιμοποιήθηκε random effects meta-analysis, εκτιμώντας την ετερογένεια των αποτελεσμάτων μεταξύ των μελετών με τη χρήση της στατιστικής μεθόδου DerSimonian and Laird. Η ετερογένεια μεταξύ των μελετών αξιολογήθηκε οπτικά με το διάγραμμα δάσους και στατιστικά με το Q της μεθόδου DerSimonian and Laird, το I2 και με meta-regression analysis. Η εύρεση πιθανής μεροληψίας δημοσίευσης πραγματοποιήθηκε οπτικά με το διάγραμμα χοάνης και στατιστικά με τις μεθόδους Begg adjusted-rank correlation test και Egger’s linear regression method. Η στατιστική ανάλυση πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια του στατιστικού πακέτου StataIC, έκδοση 12.0 (StataCorp LP, College Station, Texas), με two-tailed α<0.05, σε διαστήματα εμπιστοσύνης 95% (95% CIs) και p<0.05 για να θεωρηθεί ως στατιστικά σημαντικό. Οι 9 προοπτικές μελέτες συμπεριέλαβαν 606943 άτομα με μέσο όρο ηλικίας τα 52 έτη, στους οποίους εμφανίστηκαν συνολικά 9939 περιστατικά επίπτωσης νοσηρότητας και θνησιμότητας καρδιαγγειακών νοσημάτων, στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλικών επεισοδίων. Ο συγκεντρωτικός σχετικός κίνδυνος ήταν RR = 0.72 (95% CI, 0.65-0.78) με ετερογένεια p = 0.383. Η υιοθέτηση της Μεσογειακής διατροφής συσχετίστηκε με την επίπτωση νοσηρότητας και θνησιμότητας στεφανιαίας νόσου και καρδιαγγειακών νοσημάτων (RR = 0.70, 95% CI, 0.62-0.78, p = 0.229), με την επίπτωση νοσηρότητας και θνησιμότητας στεφανιαίας νόσου (RR = 0.67, 95% CI, 0.57-0.76, p = 0.229), με την επίπτωση νοσηρότητας και θνησιμότητας καρδιαγγειακών νοσημάτων (RR = 0.72, 95% CI, 0.60-0.83, p = 0.208) και με την επίπτωση νοσηρότητας εγκεφαλικών επεισοδίων (RR = 0.83, 95% CI, 0.71-0.95, p = 0.427). Οι αναλύσεις ευαισθησίας που πραγματοποιήθηκαν στην επίπτωση νοσηρότητας και θνησιμότητας καρδιαγγειακών νοσημάτων και στεφανιαίας νόσου δεν έδειξαν μεγάλες αποκλίσεις από τους αντίστοιχους συγκεντρωτικούς κινδύνους. Η παρούσα μετα-ανάλυση επιβεβαιώνει μέσα από μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων και αρκετά ικανοποιητικό αριθμό μελετών τη σημαντική και συνεχή προστασία που παρέχει η υιοθέτηση της Μεσογειακής διατροφής ως προς την εμφάνιση σοβαρών, χρόνιων και μη μεταδοτικών παθήσεων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Επιπλέον, είναι σύμφωνη με τα συμπεράσματα προηγούμενων δημοσιευμένων μετα-αναλύσεων, καθώς και με τα αποτελέσματα της τυχαιοποιημένης κλινικής μελέτης «PREDIMED», ότι η Μεσογειακή διατροφή επιδρά προστατευτικά ενάντια στη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα από τα καρδιαγγειακά νοσήματα, συμπεριλαμβάνοντας τη στεφανιαία νόσο και τα εγκεφαλικά επεισόδια.

Cardiovascular diseases are still the first and foremost cause of morbidity and mortality in Europe and America, showing substantial differences in fatality rates among various countries. However, its “epidemic” proportions could be scaled down or even be reduced to minimal extent if there was a rapid social change in favor of more a healthy lifestyle and diet, such as the adoption of the Mediterranean diet. The Mediterranean diet has been shown in numerous studies to have a protective effect against cardiovascular disease, coronary heart disease and stroke. By recording newer developments, in relation to the previously published meta-analysis of prospective studies, the author fulfils the purpose of investigating the effects on heart’s and brain’s health when adopting the Mediterranean diet. A systematic review and meta-analysis was conducted in order to assess the relation between the Mediterranean diet and the impact of morbidity and mortality from cardiovascular diseases, coronary heart disease and strokes. The search for prospective studies and randomized controlled clinical researches provided clear estimates of the effects of possible correlations between exposure to the standard Mediterranean diet and the occurrence of 'hard' endpoints in healthy adults. The literature search was conducted in five electronic databases up to January 2013 From the 343 articles identified only nine prospective studies met inclusion criteria to be used for the meta-analysis. All data were checked independently and in duplicate by two researchers. For the calculation of the relative risk aggregation, the author used the random effects meta-analysis method, taking into consideration result’s heterogeneity across studies by using the statistical method of DerSimonian and Laird. Heterogeneity between studies was assessed visually by the forest plot and statistically by the Q method of DerSimonian and Laird, the I2 and meta-regression analysis. Finding potential publication bias was performed visually by funnel plot and statistically by Begg’s adjusted-rank correlation test and Egger's linear regression method. Statistical analysis was performed using the statistical package StataIC, version 12.0 (StataCorp LP, College Station, Texas), with a two-tailed α<0.05, confidence interval 95% (95% CIs) and p<0.05 so as to be considered statistically significant. The nine prospective studies included 606.943 people in total, with an average age of 52 years, which resembled a total of 9.939 incidence cases of morbidity and mortality from cardiovascular diseases, coronary heart disease and strokes. The cumulative relative risk was RR = 0.72 (95% CI, 0.65-0.78) with heterogeneity p = 0.383. The adoption of Mediterranean diet correlated with the incidence of morbidity and mortality from coronary heart and cardiovascular diseases (RR = 0.70, 95% CI, 0.62-0.78, p = 0.229), the incidence of morbidity and mortality deriving from coronary heart disease (RR = 0.67, 95% CI, 0.57-0.76, p = 0.229), the incidence of morbidity and mortality from cardiovascular diseases (RR = 0.72, 95% CI, 0.60-0.83, p = 0.208) and the incidence of morbidity by strokes (RR = 0.83, 95% CI, 0.71-0.95, p = 0.427). Sensitivity analysis conducted on the incidence of morbidity and mortality from cardiovascular diseases and coronary heart disease did not show large deviations from the corresponding aggregate risks. The present meta-analysis confirms by analyzing a very large number of participants and taking into account a quite satisfactory number of important studies, the unceasing protection afforded by the adoption of the Mediterranean diet on the incidence of severe, chronic and non-communicable diseases such as cardiovascular diseases. Moreover, it is consistent with the conclusions of previously published meta-analyses and the results of the randomized clinical trial «PREDIMED» that the Mediterranean diet offers a protective impact against morbidity and mortality from cardiovascular diseases, including coronary heart disease and stroke episodes.