Πράσινο της σχολικής αυλής και περιβαλλοντική εκπαίδευση μαθητών μέσω της ανάπτυξης εναλλακτικού εκπαιδευτικού υλικού: μια μελέτη περίπτωσης στο Ηράκλειο Κρήτης

Abstract

Η παρούσα μελέτη αφορά στη δημιουργία μιας εναλλακτικής πρότασης διδασκαλίας μαθηματικών εννοιών της Στ΄ τάξης Δημοτικού «ΠΑΡΑΤΗΡΩΝΤΑΣ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΦΥΣΗ» με αναφορά και σύνδεση αυτών με τα φυτά και γενικότερα το φυτικό υλικό. Η μελέτη αυτή αφορούσε σχολικές μονάδες του Ν. Ηρακλείου Κρήτης. Αρχικά έγινε αξιολόγηση της κατάστασης πρασίνου στις σχολικές αυλές σε δείγμα 25 σχολικών μονάδων (=ήμισυ του συνόλου των σχολικών αυλών της πόλης του Ηρακλείου), που αφορούσε υφιστάμενη κατάσταση αυτών, στη καταγραφή των διαφόρων ειδών φυτικού υλικού (αριθμός, ηλικία και φυσιολογική κατάσταση) με λήψη σχετικών φωτογραφιών. Διαπιστώθηκε ότι οι μεγαλύτερες επιφάνειες των σχολικών αυλών (στο σύνολό τους) καλύπτονται από σκληρά υλικά, ενώ το πράσινο είναι περιορισμένο (ποσοτικά ανεπαρκές) αλλά σε καλή φυσιολογική κατάσταση. Η επιλογή των φυτικών ειδών ήταν τυχαία χωρίς σχεδιασμό και δυνατότητα σύνθεσης ενός λειτουργικού και αισθητικού αποτελέσματος. Η συγκεκριμένη εναλλακτική πρόταση διδασκαλίας στηρίχθηκε στην διδακτέα ύλη των μαθηματικών και συγκεκριμένα στη διδασκαλία τεσσάρων κεφαλαίων των μαθηματικών που αφορούν στα σχήματα τις γωνίες, το εμβαδόν και τη κλίμακα. Στόχος της μελέτης ήταν μέσω της σύνδεσης του μαθήματος της Γεωμετρίας με το φυτικό υλικό, η καλλιέργεια της παρατήρησης στους μαθητές, η μεγαλύτερη ενασχόληση και γνωριμία με τα φυτά, και η καλλιέργεια της συνεργασιμότητας με απώτερο σκοπό την ευαισθητοποίηση των μαθητών ως προς τα φυτά και το φυσικό περιβάλλον γενικότερα. Το θέμα προσεγγίστηκε με έρευνα που διεξήχθη μέσω ερωτηματολογίων σε δείγμα 60 εκπαιδευτικών σε σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιες Εκπαίδευσης του Ν. Ηρακλείου Κρήτης. Μέσω των ερωτηματολογίων διερευνήθηκαν οι απόψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με τη χρήση φυτικού υλικού στη διδασκαλία διαφόρων μαθημάτων με σκοπό την ενίσχυση της Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, την κατάσταση των σχολικών αυλών, ως προς τη υπάρχουσα φύτευση καθώς επίσης και οι προτάσεις τους για βελτίωση της αισθητικής και λειτουργικής κατάστασης του πρασίνου στις σχολικές αυλές. Η πλειονότητα των εκπαιδευτικών (88,3%) εκφράστηκε θετικά στη σύνδεση της διδασκαλίας μαθημάτων με το φυτικό υλικό ενώ το 70% αυτών εκτιμά ότι ένα ανάλογο εκπαιδευτικό εργαλείο με αναφορά στο φυτικό υλικό θα συνέβαλε στην Περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των μαθητών. Στην συνέχεια, επιλέχθηκε το 2ο-5ο Δημοτικό σχολείο Νέας Αλικαρνασσού Ηρακλείου Κρήτης για εφαρμογή (παρουσίαση) της εναλλακτικής πρότασης διδασκαλίας «ΠΑΡΑΤΗΡΩΝΤΑΣ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΦΥΣΗ» αλλά και αξιολόγησή της από μαθητές και εκπαιδευτικούς. Η εν λόγω πρόταση αξιολογήθηκε με την μέθοδο του ερωτηματολογίου από 10 εκπαιδευτικούς και 55 μαθητές. Από την εφαρμογή της εναλλακτικής πρότασης διδασκαλίας διαπιστώθηκε ότι το 100% του δείγματος των εκπαιδευτικών θεωρεί πως η εναλλακτική πρόταση διδασκαλίας «ΠΑΡΑΤΗΡΩΝΤΑΣ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤΗ ΦΥΣΗ» είναι μια ενδιαφέρουσα πρόταση με θετικά στοιχεία βιωματικού χαρακτήρα διδασκαλίας και θα άξιζε να δοκιμαστεί και στην διδασκαλία άλλων μαθημάτων. Επίσης, το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων (90%) απάντησε πως ο τρόπος παρουσίασης των μαθηματικών μέσα από το φυτικό υλικό συμβάλει πολύ στην ευαισθητοποίηση των μαθητών ως προς το φυσικό περιβάλλον. Ακόμη, η πλειονότητα των εκπαιδευτικών του δείγματος (90%) αξιολόγησε την εναλλακτική πρόταση διδασκαλίας ως πολύ καλή και σε έκταση (διάρκεια) ικανοποιητική και το 80% αυτών εκτιμά ότι το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό υλικό προκαλεί το ενδιαφέρον των μαθητών και πιστεύει (90%) πως βοηθά σε μεγάλο βαθμό στην καλύτερη κατανόηση των εννοιών του αντίστοιχου κεφαλαίου των μαθηματικών της ΣΤ΄ τάξης Δημοτικού. Επίσης, στη πλειονότητα των μαθητών του δείγματος (74.4%) η εναλλακτική πρόταση διδασκαλίας άρεσε από πολύ έως πάρα πολύ, το 38.2% αυτών κατάλαβε καλύτερα τις μαθηματικές έννοιες ύστερα από την παρουσίαση αυτών μέσα από το φυτικό υλικό. Ακόμη, το 92.7% του δείγματος των μαθητών θα ήθελε και άλλα μαθήματα να διδάσκονται με αυτό τον εναλλακτικό τρόπο και η πλειονότητα αυτών (87.3%) θεωρεί πως το μάθημα που παρακολούθησε βοήθησε να καταλάβει, σε μεγάλο βαθμό, ότι η φύση είναι ένα σχολείο για την καλύτερη κατανόηση των μαθηματικών εννοιών. Επιπροσθέτως, το 78.2 % του δείγματος πιστεύει πως η διδασκαλία με τη σύνδεση της διδακτέας ύλης με τη φύση θα το έκανε να αγαπήσει τα φυτά και το περιβάλλον πολύ περισσότερο. Τέλος, συντάχθηκε σχεδιαστική πρόταση ανάπλασης πρασίνου του περιβάλλοντος χώρου του 2ου-5ου Δημοτικού σχολείου Νέας Αλικαρνασσού Ηρακλείου Κρήτης, βασιζόμενη πάντα στις επιθυμίες και απόψεις μαθητών και εκπαιδευτικών. Στον σχεδιασμό έγινε προσπάθεια αξιοποίησης των υπαρχόντων ειδών και κατασκευών σε ένα λειτουργικό και αισθητικά αναβαθμισμένο αποτέλεσμα με εισαγωγή στη πλειονότητα ενδημικών ειδών με σκοπό την ενίσχυση της περιβαλλοντική εκπαίδευσης.

The present thesis is dealing with an alternative educational project, based on the lesson of Mathematics teaching in the sixth grade of the Primary School. The title of the project is “OBSERVING MATHEMATICS IN NATURE” and it correlates mathematical meanings with plants. The research was made for this paper was made in Primary Schools in the municipality of Heraklion in the island of Crete. Firstly, the research took place in 25 Primary Schools (half of all school yards in Heraklion). The school units that took part in the research were evaluated according to their yards and particularly according to the plant existing there (quantity, age, physical condition). The evaluation was based on photographs. It was noted that the most of school yards (in total) were covered from constructional materials, however the plants were limited (inadequate) but in a good physical condition. The choice of the plants was random without planning and without potential of synthesizing a functional and aesthetic result. This alternative proposal was based on the teaching of mathematics curriculum specifically in four chapters of mathematics concerning the shapes angles, area and scale. The aim of this study was to enforce the growth of observation, the greater involvement and contact with plants, and the growth of team work with a view to motivate students to the plants and the natural environment in general. The subject was approached to research conducted through questionnaires to a sample of 60 teachers in Primary Schools. Through questionnaires explored opinions of teachers on the use of plant material in teaching various courses to enhance environmental education, the situation of school yard, as well as suggestions for improving the aesthetic and functional status green areas in school yards. The majority of teachers (88,3%) was positive in connection with courses of instruction in plant material and 70% of them estimates that a comparable educational tool with reference to plant material would contribute to environmental awareness among students. Then, the 2nd-5th Primary School of New Alicarnassos in Heraklion was chosen for implementation (presentation) of the alternative educational project “OBSERVING MATHEMATICS IN NATURE” and the educational proposal was evaluated by the students and the teachers. The proposal was evaluated by the method of questionnaire by 10 teachers and 55 students. Since the implementation of the alternative educational project found that 100% of the sample of teachers believes that alternative educational project “OBSERVING MATHEMATICS IN NATURE” is an interesting proposition with positive experiential teaching character and worths to be tested in the teaching of other subjects. Also, the majority of respondents (90%) declared that the presentation of Mathematics through the plant material contribute a lot in raising pupils in the natural environment. Furthermore, the majority of teachers in the sample (90%) evaluated the alternative educational project as very good and satisfactory in size (length) and 80% of them believes that this educational material causes the pupils’ interest and believes (90%) that helps greatly to a better understanding of the concepts in the chapter of Mathematics in sixth grade of Primary School. Also, the most of students of the sample (74,4%) the alternative educational project liked from much to very much, the 38,2% of them understood better the mathematics concepts after they were presented through plant material. Additionally, the 92,7% of the sample of students would like more lessons to be taught with this alternative educational way, and the majority of them (87,3%) think that the lesson that watched helped them to better understanding that the nature is a school for the deeper understanding of the mathematics concepts. Also, the 78,2% of the sample believes that teaching by linking the curriculum of nature will help them to love plants and environment generally. Finally, written design proposal regeneration of green surrounding of the 2nd – 5th Primary School of New Alicarnassos in Heraklion, always based on the wishes and opinions of students and teachers. The design was an attempt utilize existing plants, equipment and structures in a functional and aesthetic result by introducing upgraded in most endemic species in order to enhance environmental education.