Η διάσταση της ποικιλίας στην ανάλυση ζήτησης τροφίμων: η περίπτωση των φρούτων και των λαχανικών

Abstract

Η μεγάλη διατροφική αξία των φρούτων και των λαχανικών και η θετική τους επίδραση στην υγεία και την πρόληψη ασθενειών έχει αναγνωρισθεί διεθνώς. Γι’ αυτό το λόγο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει καθορίσει τις ελάχιστες ημερήσιες συνιστώμενες ποσότητες που εξασφαλίζουν τις αναγκαίες για τον οργανισμό ποσότητες θρεπτικών ουσιών και φυτικών ινών. Πολλές επιδημιολογικές μελέτες έχουν εστιάσει στη σημασία των συνδυασμών διαφορετικών φρούτων και λαχανικών που προσφέρουν μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση. Γενικά, η ύπαρξη ποικιλίας στη διατροφή ελαχιστοποιεί την πιθανότητα να υπάρξει σημαντική έλλειψη κάποιων θρεπτικών συστατικών. Στην παρούσα εργασία μελετάται ξεχωριστά η ζήτηση για ποικιλία φρέσκων φρούτων και η ζήτηση για ποικιλία λαχανικών στην Ελλάδα και ποιοι παράγοντες τις επηρεάζουν, μέσα από την ανάλυση της Έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών 2009 της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας. Χρησιμοποιούνται τρεις διαφορετικοί δείκτες μέτρησης της ποικιλίας για κάθε κατηγορία, που ο καθένας τους δίνει βαρύτητα σε διαφορετικές διαστάσεις της ποικιλίας και τα στοιχεία αναλύονται με τη μέθοδο παλινδρόμησης ελαχίστων τετραγώνων δύο σταδίων, με ενδογενή μεταβλητή τη δαπάνη για φρούτα και τη δαπάνη για λαχανικά και βοηθητική μεταβλητή τη δαπάνη για τρόφιμα εντός και εκτός σπιτιού. Τα αποτελέσματα της εργασίας αναδεικνύουν παράγοντες κοινωνικοοικονομικούς και δημογραφικούς που επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά τη ζήτηση για ποικιλία φρούτων και λαχανικών, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι κοινοί και στις δυο κατηγορίες προϊόντων. Η ηλικία, το φύλο και το επίπεδο εκπαίδευσης των υπεύθυνων για τα ψώνια επηρεάζουν μόνο τους δείκτες ποικιλίας των λαχανικών. Η εποχικότητα προκαλεί διαφοροποιήσεις στην ποικιλία και των δυο. Η δαπάνη είναι πάντα η κινητήρια δύναμη που οδηγεί σε αύξηση της ποικιλίας, αλλά πρέπει η προσφορά προϊόντων να εξισορροπηθεί μεταξύ των περιοχών και των εποχών. Το μέγεθος της οικογένειας και οι οικογενειακοί θεσμοί, φαίνεται να επιδρούν θετικά στους δείκτες ποικιλίας φρούτων και λαχανικών, ευνοώντας υγιεινές διατροφικές πρακτικές.

The nutritional value of fruits and vegetables, the health benefits they provide and their role in preventing major diseases have been recognized worldwide. For this reason, the World Health Organization (WHO) has recommended the intake of per capita minimum daily quantities in order to ensure that everyone gets all the essential nutrients and dietary fibers. The epidemiology research has focused on the great importance of consuming a combination of different fruits and vegetables in order to obtain the maximum antioxidant effect. Generally speaking, the dietary variety minimizes the chance of adopting a diet from which vital nutrients will be absent. With this study we try to trace the factors that determine the demand for fruits and vegetables variety, separately, by analyzing the Household Budget Survey of 2009 supplied by the National Statistical Service of Greece. For the purposes of our study, we use three variety indices in order to measure the variety in each product category. Each index measures diversity by focusing on different dimensions of variety. The data is analyzed by using the method of two-stages least square regression, with the fruits expenditure and vegetables expenditure as endogenous variables and the total food expenditure as instrumental variable. The results of our study highlights those socioeconomic and demographic factors associated with the demand for variety for fruits and vegetables, the majority of which are common for both categories. The age, the gender and the educational level of the housekeeping person affect only the variety indices of vegetables. The seasonality determines the demand for variety of both fruits and vegetables. The expenditure per category is positively related to the demand for variety, but the supply of products needs to be balanced among geographical areas and seasons, because the variety is not stable among them. The size of the household and the family life seem to be an important factor for fruits and vegetables variety and help to develop healthy dietary habits.