Επιζωοτιολογική μελέτη και πρόληψη των σημαντικότερων βακτηριακών και ιογενών νοσημάτων των εκτρεφόμενων μεσογειακών ιχθύων της Ελλάδας

Abstract

Epizootiological survey was performed with emphasis on pathogen agents and their geographic distribution of the most severe bacterial and viral diseases: vibriosis, photobacteriosis, tenacibaculosis, furunculosis and motile aeromonas septicemia, and viral nervous necrosis. Τhe most important cultured Mediterranean finfish species, Eu-ropean sea bass, gilthead sea bream, sharpsnout sea bream, red porgy, white sea bream, were studied. Eleven aquaculture case locations and the causal pathogens maps were designed with Geographical Information System (GIS) ARC-MAP program. These maps included the Greek coast-line and Argolicos, Argosaronicos – Saronicos, Corin-thiacos gulf, Miticas Aitoloacarnania coast, Ionian Sea Island coasts, river Louros delta, Central, East and West Amvrakikos gulf, Igoumenitsa and Sagiada coasts, Maliacos gulf, Atalanti Phthiotis coast and North Evoicos gulf, Porto Lagos lagoon rearing loca-tions. The time period of this survey was fifteen years (1998 – 2013). For European sea bass, 178 outbreaks were recorded for: a) vibriosis (100), caused from Listonella anguillarum (12 – 260C), in most of Greek rearing locations, from Vib-rio harveyi (19 – 220C), V. alginolyticus and V. splendidus II (160C), especially in Argolikos gulf, North Evoic gulf and Ionian Island coasts, and from non-specific Vibrio spp. (4) b) photobacteriosis (34) caused from Photobacterium damselae subspecies piscicida (19–250C) in the majority of Greek rearing locations and Photobacterium damselae subspecies damselae (19–24.50C), mainly in the above three locations, c) te-nacibaculosis (7) from Tenacibaculum maritimum (220C), in the above three locations, and, at 180C, in Portos Lagos lagoon, d) motile aeromonas septicemia (MAS) from Aeromonas sp. (7), A. sobria (3) at 220C, in three locations, and A. hydrophila (7), 2 outbreaks at 150C, and 1 outbreak at 210C, in Saronicos – Corinthiacos and Saronicos – Argosaronicos gulf, and 4 cases, at 280C, in river Louros delta of West Greece e) viral nervous necrosis (16) from Beta-nodavirus RGNNV genotype, in river Louros delta and Ionian Sea Island coasts, at too high temperature values (25–280C). Acute form of clas-sical vibriosis and photobacteriosis were diagnosed in sea bass larvae and juveniles or fingerlings with an average body weight up to 80 g, immature specific immunity and chronic or asymptomatic form in young and adult fish with an average body weight over 80 g, mature specific immunity. For gilthead sea bream, 76 outbreaks were recorded for: a) photobacteriosis, caused from Photobacterium damselae subspecies damselae (18) at high (21–24,50C) and P. damselae subspecies piscicida (16) mostly at high (220C ) temperature values, b) classic vibriosis (7) from Listonella anguillarum with an even distribution at high (22 – 250C) and low (170C) temperature values, rest vibria vibriosis caused from Vibrio alginolyticus (6 cases) at low (160C), V. harveyi (5) at high (220C), V. splendidus II (6) at medium (200C), V. vulnificus biotype (6) at high (220C) temperature values, in Argolikos gulf, North Evoic gulf and Ionian Island coasts, and from non-specific Vibrio spp.(2) c) tenacibaculosis (3) from Tenacibaculum maritimum at 18,50C and at 180C, in Maliacos gulf and Porto Lagos lagoon, d) motile aeromonas septicemia (MAS) from Aeromonas sobria (3) and unclassified Aeromonas sp. (4), mainly at high temperature values (21 – 280C), in Argolikos gulf, North Evoic gulf and Ionian Island coasts and Porto Lagos lagoon. For sharpsnout sea bream, 26 outbreaks were recorded for: a) vibriosis, caused from Vibrio alginolyticus (6) at medium temperature (210C), from V. harveyi (4) at 180C, Listonella anguillarum (3) at medium (200C), V. splendidus II (3) low (170C), V. parahaemolyticus (3) medium (210C) temperature values, b) photobacteriosis from Photobacterium damselae subspecies damselae (3) at high temperature (220C), c) motile aeromonas septicemia (MAS) from Aeromonas caviae (3), at 210C, in Argolikos gulf, North Evoic gulf and Ionian Island coasts and from A. hydrophila at 150C, in Corinthiacos. For red porgy and white sea bream sporadic vibriosis cases (5 and 9, corresponsively) were recorded at low (16–170C) and medium (19–200C) temperature values, in the above three locations. Diagrams were plotted for case number pie distribution for every above disease pathogen agent in Greece coastline and for the statistically examined fish species: Euro-pean sea bass, gilthead sea bream, sharpsnout sea bream. Two GIS epizootiological maps were constructed, based on the abiotic risk factors of temperature (1st map) and salinity (2nd map) values zone shape files, pilotically for Argosaronicos – Saronicos gulf, for the motile aeromonas septicemia outbreak from Aeromonas hydrophila in sea bass young fish, in October 2008. Their target was the utilization of temperature values zonal raster files from a meteorological data base for the biosecurity program environmental prevention approach. From the initial 294 case database of this survey, through Principal Component Analysis (PCA), the temperature and seasonality value risk factors were dominated. The pathogen-case location areas and fish average body weights risk factors followed in ranking along with the negligible outbreak year factor. By Logistic Analysis, vibriosis and photobacteriosis pathogens prevailed and motile aeromonas sep-ticemia and tenacibaculosis pathogens, secondly, emerged for European sea bass (134 + 18), gilthead sea bream (64 + 9) and sharpsnout sea bream (22 + 3) in the statistical base of 250 bacterial diseases cases. Moreover, through Contrast Assay, temperature and seasonality were found as the most statistically significant risk factors for sea bass vib-riosis and photobacteriosis epizootiology. The survey resulted in a proposal for a biosecurity program grounded on pathogen local adversive temperature value range and seasonal conditions of environemental and sanitary integrated preventive approach.

Έγινε επιζωοτιολογική μελέτη με έμφαση στα παθογόνα αίτια και στη γεωγραφι¬κή εξάπλωση των σημαντικότερων βακτηριακών και ιογενών νοσημάτων: δονακίωση, φωτοβακτηριδίαση, μυξοβακτηριδίωση, δοθιήνωση, σηψαιμία από κινητές αερομονάδες και ιογενής νέκρωση νευρικού ιστού. Μελετήθηκαν τα σπουδαιότερα εκτρεφόμενα Μεσογειακά είδη ιχθύων: ευρωπαϊκό λαβράκι, τσιπούρα, μυτάκι, φαγκρί, σαργός. Δια¬μορφώθηκαν έντεκα χάρτες περιοχών εκτροφής και εντόπισης παθογόνων αιτίων με το σύστημα γεωγραφικών πληροφοριών (Geographic Information System, GIS). Περιέλα¬βαν την ακτογραμμή της Ελλάδας και ειδικότερα Αργολικό, Αργοσαρωνικό - Σαρωνι¬κό, Κορινθιακό κόλπο, ακτή Μύτικα Αιτωλοακαρνανίας, ακτές Ιονίων νήσων, ακτές Ηγουμενίτσας και Σαγιάδας Θεσπρωτίας, δέλτα Λούρου, κεντρικό, ανατολικό και δυτι¬κό Αμβρακικό κόλπο, ακτή Αταλάντης Φθιώτιδας, Μαλιακό και βόρειο Ευβοϊκό κόλ¬πο, λιμνοθάλασσα Πόρτο Λάγος. Η χρονική περίοδος της μελέτης ήταν 1998-2014. Για το λαβράκι καταγράφηκαν 178 περιστατικά: α) δονακίωσης (104) από Lis- tonella anguillarum (12-260C) στις περισσότερες περιοχές εκτροφής, από τα δονάκια Vibrio harveyi (19-220C), V. alginolyticus και V. splendidus II (160C) κυρίως σε Αργο¬λικό, ακτές Ιονίων νήσων, βόρειο Ευβοϊκό και από απροσδιόριστα Vibrio spp. (4), β) φωτοβακτηριδίασης (34) από Photobacterium damselae subsp. piscicida (19-250C) στις περισσότερες περιοχές εκτροφής και Photobacterium damselae subsp. damselae (19- 24,50C) κυρίως στις 3 περιοχές, γ) μυξοβακτηριδίωσης (7) από Tenacibaculum mariti- mum (220C) στις 3 περιοχές και σε 180C στη λιμνοθάλασσα Πόρτο Λάγος, δ) σηψαιμί¬ας από κινητές αερομονάδες από Aeromonas sp. (7), Aeromonas sobria (3) σε 220C, σε Αργολικό, βόρειο Ευβοϊκό, ακτές Ιονίων νήσων και από Aeromonas hydrophila (7) 2 περιστατικά σε 150C και 1 περιστατικό σε 210C, σε Σαρωνικό - Κορινθιακό και Σαρω¬νικό - Αργοσαρωνικό κόλπο και 4 περιστατικά σε 280C στο δέλτα ποταμού Λούρου της Δυτικής Ελλάδας, ε) ιογενούς νέκρωσης νευρικού ιστού (16) από Beta-nodavirus RGNNV γενότυπο στο δέλτα ποταμού Λούρου και σε ακτές Ιονίων νήσων, σε υψηλές τιμές θερμοκρασίας (25-280C). Οξεία μορφή κλασικής δονακίωσης και φωτοβακτηρι¬δίασης διαγνώστηκε σε ιχθύδια λαβρακιού μέχρι μ.σ.β. 80 g με πρώιμη ειδική ανοσία και χρόνια ή ασυμπτωματική μορφή σε νεαρούς και ενήλικες ιχθύς με μ.σ.β πάνω από 80 g με ώριμη ειδική ανοσία. Για την τσιπούρα καταγράφηκαν 76 περιστατικά: α) φω- τοβακτηριδίασης από το Phototobacterium damselae subspecies damselae (18) σε υψη-λές (21-24,50C) και από το Photobacterium damselae subspecies piscicida (16) κυρίως σε υψηλές (220C) θερμοκρασίες, β) κλασικής δονακίωσης από Listonella anguillarum (7) με ομοιόμορφη κατανομή σε υψηλές (22-250C) και σε χαμηλές (170C) θερμοκρασί¬ες, δονακίωσης από λοιπά δονάκια Vibrio alginolyticus (6) σε χαμηλές (16°C), V. har- veyi (5) σε υψηλές (22°C), V. splendidus II (6) σε μέσες (20°C) θερμοκρασίες, V. vul¬nificus βιότυπος 1 (6) σε υψηλή (22°C) θερμοκρασία, σε Αργολικό, βόρειο Ευβοϊκό, ακτές Ιονίων νήσων και από απροσδιόριστα Vibrio spp. (2), γ) μυξοβακτηριδίωσης από μυξοβακτηρίδιο Tenacibaculum maritimum (3) σε 18,5°C και 18°C σε Μαλιακό κόλπο και λιμνοθάλασσα Πόρτο Λάγος, δ) σηψαιμίας από κινητές αερομονάδες από Aer- omonas sobria (3), απροσδιόριστες κινητές αερομονάδες Aeromonas sp. (4), κυρίως σε υψηλές θερμοκρασίες (21-28°C), σε Αργολικό κόλπο, βόρειο Ευβοϊκό κόλπο, ακτές Ιονίων νήσων, λιμνοθάλασσα Πόρτο Λάγος. Για το μυτάκι καταγράφηκαν 26 περιστα¬τικά: α) δονακίωσης από Vibrio alginolyticus (6) σε θερμοκρασία 21 °C, από V. harveyi (4) σε θερμορκρασία 18°C, Listonella anguillarum (3) σε μέση τιμή 20°C, V. splendidus II (3) σε χαμηλή τιμή 17°C, V. parahaemolyticus (3) σε 21°C, β) φωτοβακτηριδίασης από το φωτοβακτηριδιακό υποείδος Photobacterium damselae subspecies damselae (3) σε υψηλή τιμή θερμοκρασίας 22°C, γ) σηψαιμίας από κινητή αερομονάδα Aeromonas caviae (3), σε θερμοκρασία 21 °C, σε Αργολικό κόλπο, βόρειο Ευβοϊκό κόλπο, ακτές Ιονίων νήσων και από A. hydrophila σε στον Κορινθιακό. Για το φαγκρί και το σαργό, καταγράφηκαν μεμονωμένα περιστατικά δονακίωσης (5 και 9, αντίστοιχα), σε χαμηλές(16-17°C) και υψηλότερες τιμές (19-2°°C) θερμοκρασίας στις 3 περιοχές. Σχεδιάστηκαν διαγράμματα κατανομής αριθμών περιστατικών για κάθε υπεύθυνο παθογόνο αίτιο, για τα εξεταζόμενα είδη ιχθύων λαβράκι, τσιπούρα, μυτάκι. Διαμορ¬φώθηκαν δύο GIS επιζωοτιολογικοί χάρτες περιοχών εκτροφής με βάση τους αβιοτι¬κούς παράγοντες κινδύνου των ζωνών τιμών θερμοκρασίας και αλατότητας, πιλοτικά για Αργοσαρωνικό - Σαρωνικό κόλπο, με εντόπιση της αερομονάδας A. hydrophila σε εκτρεφόμενους νεαρούς ιχθύς λαβρακιού σε κλωβούς, τον Οκτώβριο 2008. Στόχος ή¬ταν η αξιοποίηση των ζωνικών αρχείων τιμών θερμοκρασίας μετεωρολογικής βάσης δεδομένων για περιβαλλοντική προσέγγιση προγράμματος βιοασφάλειας. Από την αρ¬χική βάση 294 περιστατικών της παρούσας μελέτης με ανάλυση κύριων συνιστωσών παραγόντων (Principal Component Analysis, PCA), επικράτησαν ως παράγοντες κινδύ¬νου οι τιμές θερμοκρασίας και εποχικότητας. Ακολούθησαν η περιοχή εντόπισης και το μέσο σωματικό βάρος ιχθύων, και, σε ελάχιστο βαθμό, το έτος εντόπισης. Επιπλέον, με λογιστική ανάλυση, κυριάρχησαν τα παθογόνα αίτια δονακίωσης και φωτοβακτηριδία¬σης και δευτερευόντως μυξοβακτηριδίωσης και σηψαιμίας από κινητές αερομονάδες, για λαβράκι (134 + 18), τσιπούρα (64 + 9) και μυτάκι (22 + 3) στη στατιστική βάση 250 περιστατικών βακτηριακών ασθενειών. Επιπρόσθετα, με τη δοκιμασία αντίθεσης τιμών, η θερμοκρασία και η εποχικότητα βρέθηκαν ως πιο στατιστικά σημαντικοί πα¬ράγοντες κινδύνων για την εξάπλωση της δονακίωσης, φωτοβακτηριδίασης λαβρακιού. Η μελέτη κατέληξε σε πρόταση για κατάρτιση προγράμματος βιοασφάλειας με βάση τα δεδομένα θερμοκρασιακής - εποχικής περιβαλλοντικής και υγειονομικής ολο¬κληρωμένης προσέγγισης