Προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης έτοιμου φαγητού στην Ελλάδα στην περίοδο της οικονομικής κρίσης

Abstract

Στην παρούσα εργασία πραγματοποιείται εκτίμηση των βασικότερων προσδιοριστικών παραγόντων που επηρεάζουν την ζήτηση έτοιμου φαγητού στην Ελλάδα. Τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν προέρχονται από την Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών (ΕΟΠ) και αφορούν τα έτη 2009 έως 2012. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε προκειμένου να διερευνηθεί ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την ζήτηση αυτής της κατηγορίας είναι το μοντέλο Heckman. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό η απόφαση για κατανάλωση χωρίζεται σε δύο στάδια. Το πρώτο στάδιο εξετάζει την πιθανότητα συμμετοχής στην αγορά έτοιμου φαγητού ενώ το δεύτερο στάδιο εξετάζει το ύψος της δαπάνης που είναι διατεθειμένο το νοικοκυριό να ξοδέψει για έτοιμο φαγητό. Ως έτοιμο φαγητό ορίζεται κάθε τρόφιμο που το νοικοκυριό καταναλώνει, εντός ή εκτός σπιτιού, αλλά δεν παρασκευάζει το ίδιο. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται δαπάνε σε ταβέρνες εσταιατόρια καφενεία κλπ. Αρχικά, παραγματοποιήθηκε σύγκριση των μεριδίων αγοράς αλλά και του ύψους των δαπανών για είδη διατροφής για τα έτη 1999 έως 2014 με στοιχεία των αντίστοιχων ΕΟΠ. Στην συνέχεια πραγματοποιήθηκε επισκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας με στόχο να εντοπιστούν ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την ζήτηση έτοιμου φαγητού σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, σε διαφορετικές χώρες αλλά και ηπείρους. Από την βιβλιογραφική επισκόπηση παρατηρείται ότι τους βασικότερους προσδιοριστικούς παράγοντες αποτελούν το εισόδημα, το μέγεθος του νοικοκυριού, το επίπεδο εκπαίδευσης, η ηλικία του υπεύθυνου του νοικοκυριού καθώς και η αξία του χρόνου. Τέλος, έγινε επεξεργασία των στοιχείων μέσω του οικονομετρικού προγράμματος NLOGIT (Ver. 5.0). Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι παράγοντες που επηρεάζουν την πιθανότητα συμμετοχής των νοικοκυριών στην αγορά έτοιμου φαγητού είναι το εισόδημα, η ηλικία του υπεύθυνου, το επίπεδο εκπαίδευσης, η περιοχή κατοικίας και το φύλο. Όσον αφορά το ύψος της δαπάνης που διαθέτει το νοικοκυριό σε έτοιμο φαγητό, οι παράγοντες που επηρεάζουν το ύψος αυτό είναι εκτός από το εισόδημα, το μέγεθος και η ηλικιακή σύνθεση του νοικοκυριού, η ύπαρξη εργαζόμενης συζύγου στο νοικοκυριό, το επίπεδο εκπαίδευσης, η ηλικία, και τέλος το φύλο.

In the present research, we conducted an estimation of the main factors, that affect the demand for prepared meals in Greece. The data used are derived from the Household Budget Survey and refer to the years 2009-2012. The method used to investigate which determinants influence the demand for this category is the Heckman model. According to this model, the consumption decision is divided into two stages. The first stage assesses the possibility of participation in the prepared meals market and the second assesses the level of expenditure that a household allows for regarding prepared meals. Prepared meals are defined as food items, such as snacks and coffees, which are not prepared by the household and are consumed either at home or outside the house. Firstly, we made a comparison of market shares and the amount of food expenditure for the years 1999-2014 with data from different Household Budget Surveys. Subsequently a review of the existing literature was conducted in order to identify the factors affecting the demand for prepared meals during different time periods, in different countries and continents. The literature review pointed out that the key determinants are the income, the household size, the education level, the age of the head of household, as well as the value of time. Finally, the manipulation of the data derived from the Household Budget Survey was using the econometric program “NLOGIT”(Ver.5.0). The results of this research showed that the factors that affect the likelihood of participation of households in the prepared meals market is the age of the head of household, the education level, the region of residence and the gender. With regard to the level of households’ expenditure on prepared meals, the factors affecting it are the size and age composition of the household, the existence of a working wife in the household, the education level, the age, and finally the gender.