Αξιοποίηση γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών - γεωβάσεων στη βελτίωση του αστικού πρασίνου: εφαρμογή στον Δήμο Αγίας Παρασκευής

Abstract

Η υποβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος και ειδικότερα η συρρίκνωση και ο κατακερματισμός των ανοικτών χώρων πρασίνου και η αποκοπή από το φυσικό περιβάλλον, καθιστά αναγκαίο τον ανασχεδιασμό του αστικού χώρου με στόχο την βιωσιμότητα των πόλεων και την βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η βελτίωση του αστικού πρασίνου λαμβάνοντας υπόψη δείκτες και προδιαγραφές του σύγχρονου πολεοδομικού και περιβαλλοντικού σχεδιασμού. Για την επίτευξη του στόχου χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της χωρικής πολυκριτηριακής ανάλυσης η οποία δίνει την δυνατότητα συνδυαστικής αξιολόγησης παραγόντων που σχετίζονται με το πράσινο και την μεγιστοποίηση της θετικής του επίδρασης στο αστικό περιβάλλον. Η μέθοδος εφαρμόστηκε αξιοποιώντας τις δυνατότητες των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών - Γεωβάσεων και ακολούθησε τα εξής βασικά στάδια: - Αποτύπωση και ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης. - Αξιολόγηση παραγόντων που σχετίζονται με το αστικό πράσινο με την χρήση κριτηρίων. - Σύνθεση των κριτηρίων με καθορισμό βαρών με την μέθοδο της αναλυτικής ιεράρχησης. - Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, εξαγωγή συμπερασμάτων και διατύπωση προτάσεων βελτίωσης του αστικού πρασίνου. Η μεθοδολογία εφαρμόστηκε στο Δήμο Αγίας Παρασκευής, προάστιο του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας, που θεωρείται εκ πρώτης όψεως ότι διαθέτει αρκετό πράσινο. Με την δημιουργία ενός μοντέλου αυτόματων διαδικασιών με χωρικά ψηφιακά δεδομένα πλεγματικής μορφής, δόθηκε η δυνατότητα του εντοπισμού των προβλημάτων αλλά και της ανάδειξης των δυνατοτήτων βελτίωσης του πρασίνου στην περιοχή μελέτης. Η συστηματική ανάλυση των δεδομένων κατέδειξε ότι αντιστοιχούν μόλις 2,85m2 δημόσιου κοινόχρηστου πρασίνου για κάθε κάτοικο της Αγίας Παρασκευής καθώς επίσης ότι η αναλογία αυτή σε ορισμένες πολεοδομικές ενότητες είναι υπερβολικά χαμηλή. Με την χρήση του μοντέλου επισημάνθηκαν οι περιοχές στις οποίες υπάρχει πρόβλημα έλλειψης – ανεπάρκειας πρασίνου και εντοπίστηκαν χώροι (¨εν δυνάμει¨ ή και υφιστάμενοι χώροι πρασίνου, πράσινες διαδρομές, χώροι εκπαίδευσης, οικοδομικά τετράγωνα) οι οποίοι με κατάλληλες παρεμβάσεις μπορούν να αξιοποιηθούν για την βελτίωση του πρασίνου της πόλης. Με την υλοποίηση των προτεινόμενων παρεμβάσεων δίνεται η δυνατότητα ποσοτικής και ποιοτικής βελτίωσης του πρασίνου της πόλης καθώς επιτυγχάνεται σημαντική αύξηση της αναλογίας πρασίνου ανά κάτοικο στην συνολική έκταση της πόλης αλλά και σε αρκετές πολεοδομικές ενότητες, βελτίωση της χωρικής κατανομής και διαθεσιμότητας των χώρων πρασίνου αλλά και διασύνδεση αυτών σε ένα ενιαίο και λειτουργικό δίκτυο πρασίνου.

Redesigning urban space aiming at sustaining the cities and improving the quality of life of the inhabitants is considered necessary due to the degradation of the urban environment, and in particular the shrinking and fragmentation of open green spaces and the cut-off from the natural environment. The aim of this paper was to improve the urban green spaces by taking into account indicators and specifications of modern urban and environmental planning. To achieve this goal, the spatial multicriteria decision analysis method was used which enables the combined assessment of factors associated with urban green and the maximization of its positive impact on the urban environment. The method was applied using the capabilities of the Geographical Information Systems - Geodatabases and followed the following basic steps: - Imprinting and analysis of the current situation. - Assessing factors related to urban green using criteria. - Composition of the weighting criteria with the analytical hierarchy method. - Evaluating the results, drawing conclusions and making proposals for improving urban green spaces. This method was applied to the Municipality of Agia Paraskevi, a suburb of Athens' urban complex, which at first sight is considered to have enough green spaces. The creation of a model of mock-up automatic processes with raster data, enabled the identification of the problems and to highlight the possibilities of improving urban green in the study area. The systematic analysis of the data showed that just 2.85m2 of public communal green correspond to each inhabitant of Agia Paraskevi as well as that this ratio is too low in some urban planning units. The use of the model has highlighted the areas where there is a problem of scarcity - deficiency of urban green and it has allowed the identification of areas (potential or existing green areas, green paths, educational places, building blocks), which can be used to improve the green of the city through appropriate interventions. The implementation of the proposed interventions allows quantitative and qualitative improvement of the urban green, as it achieves a significant increase in the ratio of green areas per inhabitant in the total area of the city and in several urban areas, improving the spatial distribution and the availability of green spaces and interconnecting them in a single and functional green network.