Ψυχική υγεία και αρχιτεκτονική τοπίου. Σχεδιάζοντας τον περιβάλλοντα χώρο μιας θεραπευτικής κλινικής

Abstract

Σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής μελέτης είναι η ανάδειξη της αναγκαιότητας των θεραπευτικών κήπων στα κέντρα υγείας, καθώς και η αναζήτηση των στοιχείων που συνθέτουν τους χώρους αυτούς. Μέσω της βιβλιογραφικής έρευνας που παρουσιάζεται, αποδεικνύεται η ανάγκη δημιουργίας των θεραπευτικών κήπων. Έτσι, η παρούσα εργασία συμπληρώνεται και ολοκληρώνεται με τη σχεδιαστική πρόταση θεραπευτικού κήπου στον περιβάλλοντα χώρο της Ψυχιατρικής κλινικής «Άγιος Χαράλαμπος MediPsych» που πρόκειται να ανεγερθεί στη θέση Βούτες, στο Ηράκλειο Κρήτης. Η παρούσα εργασία εκκινεί από μια θεωρητική ανάλυση εννοιών και στοιχείων που επηρεάζουν τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Η ανάλυση των διάφορων στοιχείων, που είναι πιθανό να επηρεάζουν την συμπεριφορά του ατόμου στην πόλη, αλλά και να προκαλούν διάφορες ψυχικές διαταραχές, έχει ως στόχο την κατανόηση των διαφορετικών συμπεριφορών που συνυπάρχουν στο χώρο. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται το τρίπτυχο, άνθρωπος, τοπίο, αρχιτεκτονική τοπίου και η μεταξύ τους σύνδεση η οποία αποτελεί τη βάση σύνθεσης του θεραπευτικού κήπου. Η θεωρητική ανάλυση παραθέτει τα επιμέρους φυσικά στοιχεία που θεωρούνται «θεραπευτικά» μέσω πειραμάτων, συνεντεύξεων και άλλων μεθοδολογιών, που έχουν πραγματοποιηθεί σε διάφορα σημεία του κόσμου. Επιπλέον, παρατίθενται άξονες και αρχές σχεδιασμού των θεραπευτικών τοπίων, αλλά και δραστηριότητες που έχουν αποδειχτεί βοηθητικές στη θεραπεία ψυχικών νοσημάτων. Η θεωρητική ανάλυση ολοκληρώνεται με μία ιστορική αναδρομή στους θεραπευτικούς κήπους διαφόρων πολιτισμών. Τέλος, ακολουθεί η σχεδιαστική πρόταση και παρουσίαση του προτεινόμενου περιβάλλοντα χώρου της Ψυχιατρικής κλινικής που προαναφέρθηκε, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα προγενέστερα συμπεράσματα της θεωρητικής έρευνας. Η ανάλυση της πρότασης εστιάζεται στη δημιουργία ενός γενικού σχεδίου του περιβάλλοντος τοπίου και στη διαμόρφωση επιμέρους χώρων και στοιχείων που επιδρούν θετικά σε διάφορες ψυχικές διαταραχές. Βασικό στοιχείο της σχεδιαστικής σύνθεσης αποτελεί η φύση και η αλληλεπίδραση με αυτήν.

The present thesis aims to highlight the necessity of healing gardens in health care facilities, as well as, to research the main design principles and concepts that compose such landscapes. The study is complimented with the design of a case study in regards to the healing garden of a psychiatric clinic scheduled to be built in Voutes, Heraklion, Crete. The research analyses the environmental elements that can improve the appeal and function of healthcare facilities, by creating a positive effect on people’s mental health. The design quality of open spaces and the impact that nature imposes on human beings, provides the basis for this thesis. In the first part of the study, the ways that the built environment impacts people’s behavior are presented, along with an analysis of selected mental illnesses, in order to comprehend the behavior of people and their reactions in space. The human being, the living space (landscape), and the way that it is designed (landscape architecture), consists the three foundation pillars of the therapeutic landscape. The second part, elaborates on the definition of the therapeutic landscape, in an effort to configure the design principles and elements that should be taken into consideration during healing gardens’ design. This effort is complimented by a historical review and presentation of two therapeutic gardens from different historical timeframes providing valuable information for contemporary healing garden design. Based on the conclusions of the research, the thesis provides master plan and detailed designs for a healing garden case study in Heraklion, Crete. The proposed landscape design incorporates the majority of the literature search findings in order to create a unified landscape design proposal composed by smaller compatible spaces each allocated for different psychological remediation procedures.