Μέθοδοι ανίχνευσης αντιβιοτικών ουσιών σε προϊόντα ζωικής προέλευσης

Abstract

Τα κτηνιατρικά φάρμακα χρησιμοποιούνται ευρέως τόσο για θεραπευτικούς, προληπτικούς, και διαγνωστικούς σκοπούς όσο και για την τροποποίηση των φυσιολογικών λειτουργιών και της συμπεριφοράς στα ζώα εκτροφής. Όμως, τα τελευταία χρόνια η ασύνετη χρήση των αντιβιοτικών έχει ως αποτέλεσμα τη συχνή ανίχνευση υπολειμμάτων τους σε προϊόντα ζωικής προέλευσης, όπως το γάλα και τα αυγά. Προκειμένου να διασφαλιστεί η υγεία των καταναλωτών, πολλοί ελεγκτικοί οργανισμοί έχουν θεσπίσει μέγιστα επιτρεπόμενα όρια (Maximum Residue Limits, MRL) για την παρουσία των αντιβιοτικών στα τρόφιμα. Με στόχο τον αποτελεσματικό προσδιορισμό των υπολειμμάτων των αντιβιοτικών στα τρόφιμα έχουν αναπτυχθεί πολυάριθμες αναλυτικές μέθοδοι. Στην παρούσα μεταπτυχιακή μελέτη χρησιμοποιήθηκε η υγρή χρωματογραφία υψηλής πίεσης συζευγμένη με δίδυμη φασματομετρία μάζας (Liquid Chromatography tandem-Μass spectrometry, LC-MS/MS), η χρήση της οποίας επιτρέπει την ταυτόχρονη ανίχνευση 150-255 ενώσεων με πολύ χαμηλά όρια ανίχνευσης (Limit of Detection, LoD). Στο πλαίσιο της διατριβής μελετήθηκαν δείγματα αυγών και γάλακτος, βιολογικής και συμβατικής ετικέτας, στα οποία προσδιορίστηκε η ενδεχόμενη υπολειμματική παρουσία των παρακάτω αντιβιοτικών: Τριμεθοπρίμη (Trimethoprim), Ενροφλοξασίνη (Enrofloxacin), Οξυτετρακυκλίνη (Oxytetracycline), Τιλμικοσίνη (Tilmicosin), Φλουμεκίνη (Flumequine), Κολιστίνη (Colistin), Χλωραμφενικόλη (Chloramphenicol), Τετρακυκλίνη (Tetracycline), Σουλφαμεθαζίνη (Sulfamethazine) και Κλαριθρομυκίνη (Clarithromycin). Αναλυτικότερα, όλα τα δείγματα που μελετήθηκαν ήταν αυγά και γάλατα από καταστήματα λιανικής πώλησης με βιολογική και συμβατική ετικέτα. Τα αντίστοιχα δείγματα που προέρχονταν από εκτροφές - παραγωγή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (Γ.Π.Α.), λογίστηκαν ως τα δείγματα αναφοράς (blank). Το σύνολο των δειγμάτων που συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν είναι οκτώ από πέντε διαφορετικές εταιρίες. Σε δείγματα συμβατικών αυγών, ανιχνεύθηκε η παρουσία της Ενροφλοξασίνης (Enrofloxacin) σε 21,9±3,4 (ng/g) και της Σουλφαμεθαζίνης (Sulfamethazine) σε 17,3±2,9 (ng/g). Σε δείγματα βιολογικού γάλακτος, ανιχνεύθηκε η παρουσία της Κλαριθρομυκίνης (Clarithromycin) σε 20,9±6,8 (ng/g) και Τριμεθοπρίμης (Trimethoprim) σε 18,1±1,8 (ng/g). Τέλος, σε δείγματα συμβατικού γάλακτος, ανιχνεύθηκε η παρουσία της Κλαριθρομυκίνης (Clarithromycin) σε 25,6±5,5 (ng/g). Τα ανωτέρω υπολείμματα των αντιβιοτικών που ανιχνεύθηκαν στα δείγματα συμβατικών αυγών και σε δείγματα συμβατικού γάλακτος είναι κάτω από τα ανώτατα επιτρεπτά όρια για τρόφιμα ζωικής προέλευσης. Όμως, το δείγμα βιολογικού γάλακτος, στο οποίο ανιχνεύθηκε η παρουσία των αντιβιοτικών Κλαριθρομυκίνη και Τριμεθοπρίμη, θα έπρεπε να είναι απαλλαγμένο από κατάλοιπα αντιβιοτικών, αντιπαρασιτικών κτηνιατρικών φαρμάκων (αλλοπαθητικών).

Veterinary drugs are widely used for therapeutic, preventive, and diagnostic purposes, as well as for modifying and regulating the physiological functions and behavior of farm animals. However, over the past years, the excessive use of antibiotics in breeding animals has led to the presence of residues in products of animal origin. In order to ensure consumer’s health, many authorities have established Maximum Residue Limits (MRLs) for the presence of antibiotics in products. For the effective determination of antibiotic residues in foods, numerous analytical methods have been developed. In this study, the liquid chromatography tandem Mass Spectrometry (LC-MS/MS) was selected, as it allows simultaneous detection of 150-255 compounds with very low detection limits (Limit of Detection, LoD). The following antibiotics were tested in both eggs and milk samples with both organic and conventional labels: Trimethoprim, Enrofloxacin, Oxytetracycline, Tilmicosin, Flumequine, Colistin, Chloramphenicol, Tetracycline, Sulfamethasine and Clarithromycin. More specifically, for the detection of antibiotic residues in products of animal origin, egg and milk samples were collected from retail outlets with organic and conventional labels. Samples originated from the Agricultural University of Athens (AUA) farm were defined as blank samples. The total amount of samples collected and analyzed were eight and they derived from five different companies. In conventional egg samples, Enrofloxacin was detected at 21.9 ± 3.4 (ng/g) and Sulfamethazine at 17.3 ± 2.9 (ng/g). In samples of biological milk, Clarithromycin was detected at 20.9 ± 6.8 (ng/g) and Trimethoprim at 18.1 ± 1.8 (ng/g). Lastly, in conventional milk samples, clarithromycin (Clarithromycin) was detected at 25.6 ± 5.5 (ng/g).

Residues of antibiotics detected in conventional egg samples and samples of conventional milk are below the maximum residue limits in food products of animal origin. However biological milk, in which Clarithromycin and Trimethoprim was detected, should be free of residues of antibiotics, antiparasitic veterinary medicines (allopathic).