Κοινωνική επιχειρηματικότητα και κοινωνική γεωργία: η εμπειρία των κοινωνικών συνεταιρισμών περιορισμένης ευθύνης (Κοι.Σ.Π.Ε.)

Abstract

Η παρούσα μελέτη εξετάζει την Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνική Επιχειρηματικότητα (ΚΟ&ΚΕ) και την Κοινωνική Γεωργία μέσα από τους Κοινωνικούς Συνεταιρισμούς Περιορισμένης Ευθύνης και την κατάσταση αυτών στην Ελλάδα. Παρουσιάζονται ορολογίες, όπως κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία, κοινωνικές επιχειρήσεις, κοινωνική επιχειρηματικότητα καθώς και η πολιτική και το νομικό πλαίσιο που διέπει τις επιχειρήσεις αυτές για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα την έννοια και τους στόχους των Κοινωνικών Συνεταιρισμών Περιορισμένης Ευθύνης (Κοι.ΣΠ.Ε.). Γίνεται μια παρουσίαση της κατάστασης αλλά και της εξέλιξης της ΚΟ&ΚΕ στην Ευρώπη ανά δεκαετίες και στη συνέχεια παρουσιάζεται η κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα στον χώρο αυτό, αναλύοντας το πολιτικό και νομικό πλαίσιο, τους στόχους καθώς και τις δυσκολίες που έχουν να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους επιχειρήσεις. Εξηγούμε την έννοια της Κοινωνικής Γεωργίας και πως λόγω της πολυλειτουργικότητας της μπορεί να προσφέρει διάφορα οφέλη σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες ανθρώπων αλλά και στην αγροτική ανάπτυξη. Γίνεται αναφορά στο πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» και πως μπορεί να συνδεθεί με την Κοινωνική Γεωργία. Μελετάμε την Κοινωνική Γεωργία στην Ευρώπη αλλά και περιπτώσεις ευρωπαϊκών χωρών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα SoFar για να κατανοήσουμε τη πολιτική που ακολουθείτε για την ανάπτυξη της έννοιας αυτής, το βαθμό εξέλιξής της, τις ομοιότητες και τις διαφορές που μπορεί να παρουσιάζονται σε κάθε περίπτωση. Στη συνέχεια αναλύουμε και επεξηγούμε τα μοντέλα της Κοινωνικής Γεωργίας, όπως αυτά έχουν προκύψει στην Ευρώπη αλλά και το ρυθμιστικό σύστημα που υπάρχει. Έπειτα αναφερόμαστε στην αγροτική οικονομία και την ανάπτυξή της στην Ελλάδα, μέσα από την επιχειρηματικότητα και τους Κοι.Σ.Π.Ε. που δραστηριοποιούνται στον αγροτικό τομέα. Αναλύουμε τον κάθε Κοι.Σ.Π.Ε. ξεχωριστά δίνοντας έμφαση στις αγροτικές δραστηριότητες που έχουν εντάξει στη λειτουργία τους αλλά και τους στόχους που έχει θέσει ο καθένας. Τέλος καταλήγουμε στα συμπεράσματά μας τόσο σε Ευρωπαϊκό αλλά και σε εγχώριο επίπεδο επισημαίνοντας πως η Κοινωνική Γεωργία πρέπει να θεωρηθεί ως μία αγροτική δραστηριότητα, η οποία προσφέρει διάφορα οφέλη σε διάφορες κοινωνικές ομάδες αλλά και στην ανάπτυξη του αγροτικού χώρου. Αποτελεί σαφές παράδειγμα οικονομικής και κοινωνικής καινοτομίας και προωθεί νέο πολυλειτουργικό πρότυπο στις αγροτικές περιοχές. Γίνεται σαφές ότι είναι απαραίτητο οι δραστηριότητες του Ταμείου Συνοχής να συμβάλλουν στην κοινωνική οικονομία, στην αγροτική και περιφερειακή ανάπτυξη και στην στήριξη για ένα νέο αγροκοινωνικό πρότυπο. Η Κοινωνική Γεωργία στη χώρα μας απαιτεί έρευνα και τη συμβολή του γεωργικού τομέα από έμπειρους γεωργούς και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Αποτελεί μια δραστηριότητα που μπορεί να στηρίξει τη βιωσιμότητα, την περιφερειακή ανάπτυξη αλλά και να μετριάσει τις αυξανόμενες ανισότητες μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών.

The present study examines Social Entrepreneurship and Social Farming through the Social Cooperatives of Limited Liability and their situation in Greece. Terminologies such as social and solidarity economy, social enterprises, social entrepreneurship as well as the policy and legal framework that governs these businesses are presented in order to understand the meaning and objectives of Social Contributions of Conditional Liability. Following the situation and the evolution of Social Entrepreneurship in Europe through time is presented. Then the situation of the field in Greece is presented, analyzing the political and legal framework, the objectives and the difficulties facing such enterprises. The concept of Social Farming is discussed as well as the fact that due to agriculture’s multifunctionality it can offer various benefits to both vulnerable social groups of people and to rural development. Reference is made to Horizon 2020 and how it can be linked to Social Agriculture. We refer to Social Agriculture in the European countries that have participated in the SoFar program in order to understand the evolution of policies concerning the development of the concept, its current status, the similarities and differences that may arise in each case. Then we analyze and explain the models of Social Agriculture as they have emerged in Europe and the regulatory system that exists. Then we discuss the status of rural economy and the entrepreneurial initiatives of Social Cooperatives of Limited Liability, which are active in the Greek agricultural sector. We analyze each one of this Social Cooperatives with an emphasis on the agricultural related activities as well as the objectives that have been set. Finally, we conclude by pointing out, that Social Farming should be seen as an agricultural activity, which offers various benefits to various social groups as well as to the development of the agricultural sector. It is an example of economic and social innovation which promotes a new multifunctional model in rural areas. It is clear that it is essential that Cohesion Fund activities contribute to the social economy, rural and regional development and support for a new agro-social model. Social Farming in our country requires research and the contribution stakeholders such as experienced farmers and the Ministry of Rural Development. It is an activity that can support sustainability and regional development capable to mitigate the growing inequalities between rural and urban areas.