Εκτίμηση της συνεισφοράς του προγράμματος στήριξης διατροφής ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων: Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας για τους Απόρους (TEBA)

Abstract

Από την αρχή των μέτρων λιτότητας το 2009 έχει σημειωθεί αύξηση κατά 40% του επιπολασμού της επισιτιστικής ανασφάλειας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το Ταμείο Ευρωπαϊκή Βοήθειας προς τους Απόρους (ΤΕΒΑ) λειτουργεί σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και από το 2016 στην Ελλάδα με στόχο την παροχή υλικών (π.χ. τροφίμων) και μη υλικής βοήθειας στις πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες. Μέχρι στιγμής λίγα είναι γνωστά για την αποτελεσματικότητά του στη βελτίωση των διατροφικών συνηθειών των ωφελουμένων του. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο εφαρμόζεται το ΤΕΒΑ στην Ελλάδα και η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς του στη κάλυψη των καθημερινών διατροφικών αναγκών των ωφελουμένων σε θεωρητική βάση χρησιμοποιώντας μια προσέγγιση προσομοίωσης. Μεθοδολογία: Στην Ελλάδα, το ΤΕΒΑ χορηγεί επισιτιστική βοήθεια μέσω κεντρικών και αποκεντρωμένων προμηθειών. Η ανάλυση χρησιμοποίησε μια προσέγγιση προσομοίωσης, βάσει της οποίας συλλέχθηκαν δεδομένα και από τις δύο προμήθειες για τον υπολογισμό της ποσότητας των παρεχόμενων τροφίμων που αντιστοιχεί σε κάθε συμμετέχοντα και, συνεπώς, τη συμβολή τους στις διατροφικές του ανάγκες. Τα στοιχεία για την περίοδο Ιανουαρίου 2016 έως Δεκεμβρίου 2017 ανακτήθηκαν και αναλύθηκαν για τον υπολογισμό του ατομικού δικαιώματος ανά συμμετέχοντα σε γραμμάρια χωριστά για κάθε κοινωνική σύμπραξη. Τα τρόφιμα κατηγοριοποιήθηκαν σε επτά κατηγορίες τροφίμων: φρούτα, λαχανικά, σπόροι, κρέας και υποκατάστατα, γαλακτοκομικά, έλαια και ελεύθερα σάκχαρα. Βάσει των διατροφικών συστάσεων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), οι ποσότητες μετατράπηκαν από γραμμάρια σε μερίδες και κατόπιν υπολογίστηκε το ποσοστό της συνιστώμενης πρόσληψης για κάθε ομάδα τροφίμων χωριστά. Επιπλέον, για τις Κεντρικές Προμήθειες, πραγματοποιήθηκε και ανάλυση για να προσδιοριστεί η συμβολή της παρεχόμενης βοήθειας σε μακροθρεπτικά συστατικά. Στη παρούσα μελέτη, αναλύθηκαν μόνο τα τρόφιμα που παρέχονται από το ΤΕΒΑ και όχι δεδομένα σχετικά με το υπόβαθρο ή τις υπάρχουσες διαιτητικές προσλήψεις. Αποτελέσματα: Τα τρόφιμα που δόθηκαν από τις Κεντρικά Προμήθειες ήταν πορτοκάλια, μήλα, λάχανο, συμπυκνωμένος χυμός ντομάτας, φέτα, εξατμισμένο γάλα, ωμό κοτόπουλο, μοσχάρι κρέας χωρίς κόκκαλα, χοιρινό κρέας χωρίς κόκαλα, λευκά ξηρά φασόλια, φακές, σπαγγέτι, ελαιόλαδο και ζάχαρη. Τα τρόφιμα που παρέχονται από τις Αποκεντρωμένες Προμήθειες διαφέρουν για κάθε κοινωνική συνεργασία που συμμετέχει στο Πρόγραμμα. Μερικά από αυτά τα τρόφιμα είναι τα ακτινίδια, τα καρότα, το ρύζι, οι πατάτες, οι ελιές και το μέλι. Για την ομάδα των φρούτων των Κεντρικών Προμηθειών, το μέγιστο ποσοστό κάλυψης είναι 16,44% για μια αίτηση με ένα μόνο μέλος και το ελάχιστο ποσοστό 8,97% για μια αίτηση με έντεκα μέλη. Επιπλέον, για την ομάδα των λαχανικών το εύρος κυμαίνεται από 6,03% έως 0,55% και για τα δημητριακά από 4,57% έως 0,83%. Ταυτόχρονα, για την ομάδα των γαλακτοκομικών προϊόντων και του κρέατος και των υποκατάστατων, το εύρος κυμαίνεται από 3,04% σε 2,71% και από 13,70% σε 3,74% αντίστοιχα. Τέλος, για τα Έλαια και τα Ελεύθερα Ζάχαρα, η διαφορά μεταξύ μιας αίτησης με ένα μέλος και με έντεκα μέλη κυμαίνεται από 34,25% έως 3,11% και από 16,44% σε 1,49% αντιστοίχως. Επιπλέον, η ανάλυση μακροθρεπτικών συστατικών έδειξε μια τάση για αιτήσεις με μικρότερο αριθμό μελών να επωφεληθούν περισσότερο από την παροχή τροφίμων. Συγκεκριμένα, για αιτήσεις με ένα μέλος, το ποσοστό της ημερήσιας συνεισφοράς των Κεντρικών Προμηθειών φαίνεται να είναι δύο φορές υψηλότερο από τις αιτήσεις με περισσότερα μέλη. Σε μερικές περιπτώσεις, δηλ. διαιτητικές ίνες, ολικές λιπαρές ουσίες, πολυακόρεστα λιπαρά, μονοακόρεστα λιπαρά και κορεσμένα λιπαρά, η συμβολή ήταν ακόμη τριπλάσια. Η περίπτωση των Αποκεντρωμένων Προμηθειών είναι πιο περίπλοκη εξαιτίας του τρόπου εφαρμογής του Προγράμματος. Για την ομάδα των φρούτων, ο ελάχιστος μέσος όρος μεταξύ των Κοινωνικών Εταιρικών Σχέσεων είναι 0,24% ανεξάρτητα από τα μέλη της αίτησης και ο μέγιστος 10,19%. Επιπλέον, για τα λαχανικά το εύρος κυμαίνεται από 0.62% έως 4.70% και για τα σιτηρά από 0.63% έως 9.87%. Ταυτόχρονα, για τα έλαια και τα ελεύθερα σάκχαρα, το εύρος μεταβάλλεται από 3,69% σε 24,38% και από 1,50% σε 16,30% αντιστοίχως. Η συνολική συμβολή του FEAD βρέθηκε να είναι μικρότερη από 16%. Συγκεκριμένα, η ομάδα ελαίων φαίνεται να είναι αυτή με το υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής σε κάθε περίπτωση (Κεντρική ή Αποκεντρωμένη) (άθροισμα μέσων 24,55%). Μετέπειτα, η ομάδα των φρούτων με 15,37%. Επιπλέον, για την ομάδα ελεύθερων σακχάρων η διατροφική συνεισφορά ανέρχεται σε 12,17% και για το κρέας και τα υποκατάστατα κρέατος σε 11,79% των καθημερινών αναγκών των ωφελούμενων. Ταυτόχρονα, για την ομάδα των σιτηρών το ποσοστό είναι 6,08% και το γαλακτοκομικά 5,96% αντίστοιχα. Τέλος, για τα λαχανικά η ημερήσια συνεισφορά είναι η χαμηλότερη (3,39%) Συνολικά, υπάρχει μεγάλη ποικιλία μεταξύ των ομάδων τροφίμων τόσο για τις Κεντρικές όσο και για τις Αποκεντρωμένες Προμήθειες. Φαίνεται ότι το πρόγραμμα τείνει να ευνοεί τα μικρότερα νοικοκυριά με περισσότερη από τριπλή διαφορά στις παροχές τροφίμων ενός ατόμου και μεταξύ νοικοκυριών έντεκα ατόμων. Συμπεράσματα: Η υλοποίηση του ΤΕΒΑ κατά το χρόνο της ανάλυσης έδειξε σχετικά μικρή συμβολή του προγράμματος στις διατροφικές ανάγκες των ωφελούμενων (λιγότερο από 16%) με μεγάλες ανισότητες. Αυτές οι ανισότητες τείνουν προς τα μεγάλα νοικοκυριά και έχουν ένα ασυνεπές γεωγραφικό πρότυπο (ενδεχομένως συνδεδεμένο με την εκτέλεση του προγράμματος ανά κοινωνική σύμπραξη). Παρόμοιες ανισότητες παρατηρούνται σε επίπεδο ομάδων τροφίμων και αυξάνονται όσο αυξάνεται η επισιτιστική παροχή. Υπάρχει δυνατότητα αναθεώρησης του υπάρχοντος οδηγού για τη βελτίωση της διατροφικής επίπτωσης του προγράμματος.

Since the beginning of austerity in 2009 there has been a 40% increase in the prevalence of food insecurity across Europe. The Fund for the European Aid to the Most Deprived (FEAD) has been running across the European Union (EU) and since 2016 in Greece with an aim to provide material (e.g. food) and non-material aid to the most vulnerable populations. So far little is known about its effectiveness in improving the dietary habits of its beneficiaries. Objective: The aim of this study is to investigate the way FEAD is implemented in Greece and through that evaluate its efficiency in helping meet the beneficiaries’ daily nutritional needs in a theoretical basis using a simulation approach. Methods: In Greece, FEAD delivers food aid through both Centralized and Decentralized Supplies. The analysis used a simulation approach, upon which data from both supplies were collected in order to calculate the food provision entitlement of each participant, and eventually its contribution to their dietary needs. Data for the period January 2016 to December 2017 were retrieved and analyzed to calculate the individual entitlement per participant in grams separately for each regional social partnership. Food provisions were categorized in seven food groups: fruits, vegetables, grains, meat and substitutes, dairy, oils and free sugars. Based on the WHO nutritional recommendations food provisions were transformed from grams to portions and then the percentage of the recommended intake for each food group separately was calculated. Moreover, for the Centralized Supplies, the same analysis was carried out in order to specify the contribution of the provision in macronutrients. Only the foods provided by FEAD were analyzed and no data on background/existing dietary intakes were analyzed. Results: The foods provided by the Centralized Supplies were oranges, apples, cabbage, concentrated tomato juice, feta cheese, evaporated milk, raw chicken, boneless beef, boneless pork, white dry beans, lentils, spaghetti, olive oil, sugar. The foods provided by the Decentralized Supplies differ for every social partnership that participates in the Program. Some of these foods are kiwis, carrots, rice, potatoes, olives and honey. For the group of Fruits of the Centralized Supplies, the maximum coverage rate is 16.44% for a petition with a single member and the minimum 8.97% for a petition with eleven members. Moreover, for the Vegetables Group the range varies from 6.03% to 0.55% and for the Cereals from 4.57% to 0.83%. At the same time, for the group of Dairy and the Meat and Substitutes the range alters from 3.04% to 2.71% and from 13.70% to 3.74% respectively. Finally, for the Oils and the Free Sugars the difference between an application with one member and with eleven members varies from 34.25% to 3.11% and from 16.44% to 1.49% correspondingly. Moreover, the macronutrients analysis showed a tendency for applications with a smaller number of members to benefit more from the food provision. Specifically, for applications with one member, the percentage of the daily contribution of the Centralized Supplies seems to be two times higher than applications with more members. In some cases, i.e. Dietary Fiber, Total Fat, Polyunsaturated Fat, Monounsaturated Fat and Saturated Fat, the contribution was even three times higher. The case of the Decentralized Supplies is more complicated because of the way the Program is implemented. For the group of Fruits, the minimum mean among the Social Partnerships is 0.24% regardless the application members and the maximum 10.19%. Moreover, for the Vegetables Group the range varies from 0.62% to 4.70% and for the Cereals from 0.63% to 9.87%. At the same time, for the Oils and the Free Sugars the range alters from 3.69% to 24.38% and from 1.50% to 16.30% correspondingly. The total contribution of FEAD is found to be less than 16%. Specifically, the group of Oils seems to be the one with the highest contribution percentage in any case (Centralized or Decentralized) (sum of means 24.55 %). Following that, is the group of Fruits with 15.37 %. Moreover, for the Free Sugars Group the nutritional contribution is found to be 12.17 % and for the Meats and Meat Substitutes 11.79 % of the beneficiaries’ daily needs. At the same time, for the group of Cereals the rate is 6.08 % and the Dairy 5.96 % respectively. Finally, for the Vegetables the daily contribution is the lowest (3.39 %) Overall, there is great variability among the food groups both for the centralized and decentralized supplies. It seems that the program tends to favor smaller households with more than threefold difference in the food provisions per person between one- and eleven-people households Conclusion: The setup of FEAD at the time of the analysis, showed a relatively small contribution of the program to the dietary needs of the beneficiaries (less than 16%) with great potential for inequalities. These inequalities are skewed towards large households and have an inconsistent geographical pattern (potentially linked to the program’s execution per social partnership). Similar disparities are seen in the food group level and are augmented with the increasing volume of food provisions. There is potential for a review of the existing guide to improve the program nutritional impact.