Τα Hemiptera συνιστούν μια μεγάλη κατηγορία εντόμων στην οποία συμπεριλαμβάνονται οι αφίδες και οι αλευρώδεις. Στις εύκρατες περιοχές τα έντομα αυτά αποτελούν σημαντικούς εχθρούς δενδρωδών καλλιεργειών καθώς προσβάλλουν τα φύλλα και τους νεαρούς βλαστούς προκαλώντας σοβαρές οικονομικές απώλειες στις σοδειές. Η αντιμετώπιση αυτών γίνεται κυρίως με την εφαρμογή εντομοκτόνων σκευασμάτων, τα οποία εφαρμόζονται μόλις ο πληθυσμός τους ξεπεράσει το οικονομικό όριο επιζημιότητας. Συχνά όμως απαντώνται πολυάριθμοι φυσικοί εχθροί τους που διατηρούν τον πληθυσμό τους σε χαμηλά επίπεδα. Στην παρούσα μεταπτυχιακή εργασία μελετήθηκε η πληθυσμιακή διακύμανση των αφίδων Hyalopterus amygdali Blanchard, Aphis pomi De Geer και Aphis spiraecola Patch (Hemiptera: Aphididae), των αρπακτικών και των παρασιτοειδών τους κατά την περίοδο εμφάνισης των πληθυσμών τους σε δένδρα αμυγδαλιάς, κυδωνιάς και πορτοκαλιάς αντίστοιχα, του νέου εχθρού της μουριάς για την Ελλάδα, του αλευρώδη Pealious mori Takahashi (Hemiptera: Aleyrodidae) σε δένδρα μουριάς και επίσης η επίδραση προνυμφών Coccinellidae και Syrphidae σε αποικίες της αφίδας Panaphis juglandis Goeze σε δένδρα καρυδιάς. Οι δειγματοληψίες διεξήχθησαν σε αμυγδαλιές από τις 31 Μαρτίου έως τις 10 Απριλίου, σε δέντρα κυδωνιάς από τις 31 Μαρτίου έως τις 19 Απριλίου και σε πορτοκαλιές από τις 20 Απριλίου έως τις 16 Μαΐου 2017. Αρχικά, όσον αφορά την καλλιέργεια της αμυγδαλιάς τα ωφέλιμα έντομα που εντοπίστηκαν πρώτα ήταν είδη της Οικογένειας Syrphidae καθώς ωά και προνύμφες αυτών βρέθηκαν στο τέλος Μαρτίου και η παρουσία τους συνέπεσε με την αύξηση του πληθυσμού του H. amygdali. Κατόπιν, στις 10 Απριλίου, εντοπίστηκε μικρός αριθμός ωών της Οικογένειας Chrysopidae, ο οποίος συμπίπτει με τον υψηλότερο πληθυσμό της αφίδας που καταγράφηκε. Στην καλλιέργεια της κυδωνιάς στις αποικίες του A. pomi, τα πρώτα ωά που εναποτέθηκαν ανήκουν σε είδη Syrphidae και Chrysopidae ξεκινώντας από 31 Μαρτίου. Ο μέγιστος αριθμός των ωών και των δύο οικογενειών συμπίπτει χρονικά με το μέγιστο πληθυσμό της αφίδας ενώ, τα ωά Coccinellidae έκαναν την εμφάνισή τους λίγο αργότερα, στις αρχές Απριλίου. Αξίζει να σημειώσουμε πως κατά τη διάρκεια διεξαγωγής του πειράματος δεν παρατηρήθηκαν προνύμφες Syrphidae και Cecidomyiidae. Στα δένδρα πορτοκαλιάς το A. spiraecola είχε μέγιστο στις 24 Απριλίου, ενώ ο πληθυσμός του μηδενίστηκε στις 16 Μαΐου. Με την έναρξη των δειγματοληψιών εντοπίστηκαν ταυτόχρονα 5 παρασιτοειδή, ωά και προνύμφες Syrphidae. Ο αριθμός των παρασιτισμένων αφίδων παρουσίασε μέγιστο στις 4 Μαΐου, των ωών Syrphidae στις 27 Απριλίου και των προνυμφών τους την 1η Μαΐου. Στις 27 Απριλίου εντοπίστηκαν τα πρώτα ωά Chrysopidae. Κατόπιν, από την 1η Μαΐου και μετά κάνουν την εμφάνισή τους οι προνύμφες Cecidomyiidae αρχικά με σχετικά υψηλό πληθυσμό που στη συνέχεια μειώθηκε, ενώ στις 8 Μαΐου εντοπίστηκαν για πρώτη φορά προνύμφες Coccinellidae όταν ο πληθυσμός των αφίδων μειώθηκε αισθητά. Όσον αφορά τον αλευρώδη της μουριάς P. mori στην παρούσα μελέτη οι δειγματοληψίες ξεκίνησαν στις αρχές Ιουλίου και παρατηρήθηκε προσβολή σε χαμηλούς πληθυσμούς, οι οποίοι διατηρούνται σε σταθερό επίπεδο καθ’ όλη τη διάρκεια του Ιουλίου. Στη συνέχεια και κατά την περίοδο Αυγούστου-Σεπτεμβρίου ο πληθυσμός του αλευρώδη παρουσίασε σταδιακή αύξηση με μέγιστο πληθυσμό στις αρχές Οκτωβρίου. Έπειτα ακολουθεί σταδιακή πτώση και μηδενισμός του πληθυσμού τον Νοέμβριο. Στην έρευνά μας εκτιμήθηκε το ποσοστό παρασιτισμού του αλευρώδη, το οποίο κυμάνθηκε σε υψηλά επίπεδα κυρίως τον Ιούλιο (60%), κατόπιν μειώθηκε και αυξήθηκε προς το τέλος της περιόδου παρουσιάζοντας μέγιστο την 1η Νοεμβρίου (65%). Τέλος, στην παρούσα μελέτη υπολογίστηκε το ποσοστό των αφίδων του P. juglandis που καταναλώθηκαν και η αντίδρασή τους μετά την εξαπόλυση προνυμφών Syrphidae και Coccinellidae σε φύλλα καρυδιάς. Βρέθηκε ότι οι προνύμφες Syrphidae παρουσιάζουν υψηλότερο ποσοστό κατανάλωσης (77%) αφίδων P. juglandis σχετικά με τις προνύμφες Coccinellidae, οι οποίες κατανάλωσαν μόνο 10% του συνόλου των αφίδων. Μετά την εξαπόλυση προνυμφών Coccinellidae, 5% των αφίδων παρέμειναν στο ίδιο φύλλο, 20% των αφίδων εμφάνισαν μία συμπεριφορά μετακίνησης και παραμονής τους στη βάση του μίσχου των φύλλων και 6% των αφίδων μετακινήθηκαν σε άλλο φύλλο ενώ, μετά την εφαρμογή προνυμφών Syrphidae δεν παρατηρήθηκε απομάκρυνση των αφίδων σε άλλο φύλλο ή στο μίσχο των φύλλων.
The purpose of this study was to record the succession of aphid natural enemies during the period of establishment of aphid populations in the crops and in particular the aphid Hyalopterus amygdali Blanchard in almond trees, Aphis pomi De Geer in quince and Aphis spiraecola Patch (Hemiptera: Aphididae) in orange trees. We also studied the effect of natural enemies on the newly emerged pest in Greece, the mulberry whitefly Pealius mori Takahashi (Hemiptera: Aleyrodidae). Samplings were conducted on almond trees from March 31 to April 10, on the quince trees from March 31 to April 19, and the orange trees from 20 April to 16 May 2017. Finally, we studied the consumption rate of the aphid Panaphis juglandis from Coccinellidae and Syrphidae larvae and the reaction of aphids to the predator’s presence on walnut leaves. Initially, on almond trees, the beneficial insects found first were species of the Syrphidae family, as eggs and larvae were found at the end of March, coinciding with the increase in the population of H. amygdali. Then, on 10 April, a low number of Chrysopidae eggs occurred, which presence coincided with the highest aphid population recorded. In quince trees, in the colonies of A. pomi, the first eggs deposited belonged to Syrphidae and Chrysopidae starting on 31 March. The maximum number of the eggs and the two families coincided with the maximum aphids’ population, while the Coccinellidae eggs appeared a later in the beginning of April, when the aphids population had decreased significantly. It is worth noting that no larvae of Syrphidae and Cecidomyiidae were observed during the experiment. On orange trees, A. spiraecola was recorded from April 20 with a maximum on April 24 and was present till May 16. At the beginning of the samplings parasitoids, eggs and larvae of Syrphidae were simultaneously detected. The number of aphids peaked on April 24, Syrphidae eggs were observed on April 27 and their larvae on May 1st. Then, on April 27, the first Chrysopidae eggs were found as soon as the aphids’ population started to decline. Then, on May 1, Cecidomyiidae larvae first appeared on a relatively high population, which then declined, and Coccinellidae larvae were first identified on May 8, when the population of aphids declined sharply. As far as the mulberry whitefly is concerned, in early July low populations recorded which were kept at a constant level throughout July. In the period August-September, the population increased steadily and peaked in early October. Then in November there was a decline. The level of parasitization was high (60%) in July, it declined 7 afterwards but increased towards the end of the period, reaching a peak of 1st November (65%). Finally, the study examined the percentage of P. juglandis aphids consumed and their reaction after the release of a single Syrphidae or Coccinellidae larva on walnut leaves. Syrphidae larvae showed a higher percentage of consumption (77%) of aphids whereas Coccinellidae larvae consumed only 10%. After release of Coccinellidae larvae, 5% of the aphids remained on the same leaf, 20% of the aphids were showed a behaviour to move to the base of the leaf stalk and 6% of the aphids were moved in another leaf, whereas after the release of syrphid larva no movement of the aphids was observed to another leaf or the leaf stalk.
