Η επίδραση της βόσκησης σε ορισμένες εδαφικές παραμέτρους σε δασολίβαδο βαλανιδιάς (Quercus ithaburensis subsp. macrolepis) της Δυτικής Ελλάδας

Abstract

Τα δασολιβαδικά συστήματα βαλανιδιάς (Quercus ithaburensis subs. macrolepis), καλύπτουν σχετικά μεγάλες περιοχές στην Ελλάδα (περίπου 30.000 εκτάρια) και αποτελούν σημαντικό τύπο βλάστησης με μεγάλο οικονομικό και περιβαλλοντικό ενδιαφέρον. Πρόκειται για μικτά συστήματα, τα οποία αποτελούνται από βαλανιδιές (Quercus ithaburensis subs. macrolepis), με πυκνότητα κόμης όχι μεγαλύτερη από 40% και τη βλάστηση του υπορόφου να αποτελείται από ποώδη και ξυλώδη είδη (θάμνοι). Τα είδη του ανωρόφου χρησιμοποιούνται για την παραγωγή βαλανιδιών και φυλλώματος, που προορίζονται για ζωοτροφές, ενώ η βλάστηση του υπορόφου χρησιμοποιείται απευθείας από το κτηνοτροφικό κεφάλαιο της περιοχής μέσω της βόσκησης, καθιστώντας τα πολύτιμα μέρη για την κτηνοτροφία. Από την άλλη πλευρά, τα δασολιβαδικά συστήματα κατέχουν σημαντικό περιβαλλοντικό ρόλο, επειδή προστατεύουν το έδαφος από διάβρωση, εξασφαλίζουν αυξημένη βιοποικιλότητα, ρυθμίζουν τη δέσμευση άνθρακα και ελέγχουν την υδρολογία των βουνών. Στην παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή διερευνώνται οι επιδράσεις της βόσκησης σε ορισμένες ιδιότητες του εδάφους ενός δασολίβαδου βαλανιδιάς (Quercus ithaburensis subs. macrolepis) το οποίο βοσκείται από πρόβατα. Η έκταση του δάσους μειώνεται συνεχώς καθώς οι κάτοικοι των γύρω κοινοτήτων το θεωρούν αποκλειστικά φορέα παροχής καυσόξυλων ή μελλοντικό αγροτεμάχιο για καλλιέργεια. Η διατήρησή του έχει μεγάλη σημασία για πολλούς λόγους και μπορεί να επιτευχθεί είτε με επιδοτήσεις είτε με άλλους οικονομικούς πόρους. Για τη μελέτη της επίδρασης της βόσκησης στο έδαφος, αξιολογήθηκαν ορισμένες εδαφικές παράμετροι σε 9 ζεύγη (18 συνολικά) πειραματικών επιφανειών σε δασολίβαδο δάσους βαλανιδιάς (Quercus ithaburensis subs. Macrolepis) (Αιτωλοακαρνανία, Ελλάδα). Οι μισές (από κάθε ζεύγος) επιφάνειες είναι περιφραγμένες από το 2014. Τα δείγματα εδάφους συλλέχθηκαν το Δεκέμβριο του 2019 και αναλύθηκαν για ορισμένες εδαφικές ιδιότητες (pH, % SOM και % μηχανική σύσταση), χρησιμοποιώντας διεθνώς αναγνωρισμένες διαδικασίες. Οι δειγματοληψίες εδάφους έγιναν σε πέντε σημεία κάθε επιφάνειες με πλαίσια διαστάσεων 0,50 Χ 0,50 m. Οι ειδικοί στόχοι της εργασίας ήταν η αξιολόγηση α. της επίδρασης της σκίασης των δένδρων σε ορισμένες εδαφικές ιδιότητες, β. των επιπτώσεων της βόσκησης σε ορισμένες εδαφικές ιδιότητες και γ. των αποτελεσμάτων της προστασίας από τη βόσκηση σε ορισμένες εδαφικές ιδιότητες.

Valonia oak silvopastoral systems cover relatively large areas in Greece (about 30,000 ha) and constitute an important vegetation type with great economic and environmental interest. They are mixed systems composed of valonia oak trees with a crown density of no more than 40% and understory vegetation consisted of herbaceous and woody species (shrubs). The overstory species are used for the production of acorns and foliage to be fed to livestock while the understory vegetation is directly used by sheep and goats with grazing, making them invaluable areas for livestock production. On the other hand, valonia oak systems play a significant environmental role because they protect the soil from erosion, ensure an increased biodiversity, regulate the carbon sequestration, and control mountain hydrology. In this Master of Science Thesis, the effects of grazing on certain soil properties of a Quercus ithaburensis subs. macrolepis silvopastoral system in combination with sheep, are investigated and discussed. Nowadays its area continuously decreases as surrounding communities’ habitants consider it solely as a fire-wood provider or as a future agricultural field. Its preservation is of great importance for numerous reasons and may be accomplished by subsidies or other financial intensives. Specific objectives of the study were: a. to compare the effect of tree crown on certain soil properties (pH, % SOM, and % mechanical composition), b. to assess the effects of grazing on certain soil properties (pH, % SOM, and % mechanical composition), and c. to determine the effects of protection from grazing on certain soil properties (pH, % SOM, and % mechanical composition). The above parameters were evaluated in 9 paired plots (18 in total) in the valonia oak silvopastoral system (Aitoloakarnania, Greece). Half of the plots are fenced since 2014. Soil samples were collected in December 2019 and were analysed for certain soil properties (pH, % SOM, and % mechanical composition), using standard procedures. Sampling points included five quadrates (0.50X0.50 m) located in a cross design. Statistical differences were found in some of the parameters tested. On an overall basis, it appears that grazing had no effect on the soil factors tested nor the presence of the tree crown. Based on the results, grazing had no effect on soil properties of a valonia oak silvopastoral system. To conclude, grazing may influence positively the ecosystems balance if applied under a management plan taking into account factors such as the uniform distribution of livestock over the grazing area.