Τα εσπεριδοειδή ανήκουν στις πιο σημαντικές δενδρώδεις καλλιέργειες, κυρίως λόγω της θρεπτικής τους αξίας, καθώς είναι βασική πηγή πολλών βιταμινών και άλλων θρεπτικών ουσιών. Οι καρποί των εσπεριδοειδών χαρακτηρίζονται από τη νόστιμη και ιδιαίτερη γεύση των καρπών τους και τη συνεισφορά τους στην ιατρική και στην πρόληψη πολλών ασθενειών ή λοιμώξεων. Επίσης είναι γνωστή η αντιοξειδωτική, η αντικαρκινική αλλά ακόμα και η αντιθρομβωτική δράση των εκχυλισμάτων των εσπεριδοειδών, καθώς και η χρήση τους στη μαγειρική, ζαχαροπλαστική, ποτοποιία και στη βιομηχανία καλλυντικών.
Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την τάση του καταναλωτικού κοινού, που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια,, να υιοθετήσει μια πιο υγιεινή διατροφή, αναπόσπαστο μέρος της οποίας αποτελούν αναμφίβολα τα εσπεριδοειδή και τα παράγωγά τους, καθιστούν στις μέρες μας, τη μελέτη και παρατήρηση τους, σαφώς πιο ενδιαφέρουσα και χρηστική, από ότι στο παρελθόν. Η μελέτη των εσπεριδοειδών, οδηγεί σε βελτιώσεις της καλλιέργειας των ποικιλιών τους, που με τη σειρά της, συμβάλλει στην ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας, και στην όλο και μεγαλύτερη προώθηση των παραγόμενων προϊόντων στην αγορά
Σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής, ήταν η μελέτη των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών των καρπών διαφόρων ποικιλιών πορτοκαλιάς, μανταρινιάς, και γκρέιπφρουτ, καθώς και η καταγραφή των διαφόρων χαρακτηριστικών των καρπών, των φύλλων και των ανθέων δυο τοπικών ποικιλιών πορτοκαλιάς, μιας νέας ποικιλίας μανταρινιάς και ενός νέου υβριδίου μανταρινιάς – γκρέιπ φρουτ της περιφερειακής ενότητας Άρτας.
Για την αξιολόγηση των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών έγινε δειγματοληψία 30 καρπών ανά ποικιλία όταν αυτοί έφτασαν στο βέλτιστο στάδιο ωρίμανσής τους και πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις που περιλάμβαναν το βάρος, τη διάμετρο, το μήκος του καρπού, και το βάρος της σάρκας, το νωπό και ξηρό βάρος των καρπών, το πάχος, βάρος και το χρώμα του φλοιού, το νωπό και ξηρό βάρος του φλοιού, τον όγκο του χυμού και τον αριθμό των σπερμάτων. Επίσης έγινε προσδιορισμός της συγκέντρωσης των ολικών φαινολικών, των ολικών ο-διφαινολών, ολικών φλαβονοειδών και ολικών φλαβανολών, προσδιορισμός της συγκέντρωσης των μεμονωμένων σακχάρων (με τη μέθοδο της HPLC), προσδιορισμός της συγκέντρωσης των οργανικών οξέων (με τη μέθοδο της HPLC), προσδιορισμός του pH, της τιτλοδοτούμενης οξύτητας και των ολικών διαλυτών στερεών και προσδιορισμός της αντιοξειδωτικής ικανότητας μετρούμενης με τις μεθόδους FRAP και DPPH.
Ακολούθως πραγματοποιήθηκε καταγραφή και περιγραφή των μορφολογικών χαρακτηριστικών φύλλων, ανθέων και καρπών κατά τα πρωτοκολλά του Διεθνούς οργανισμού προστασίας νέων ποικιλιών (UPOV) στις δυο τοπικές ποικιλίες πορτοκαλιάς (παράρτημα Ι) στη νέα ποικιλία μανταρινιάς και στο νέο γονότυπο Tangelo (παράρτημα ΙΙ). Η συλλογή των ανθέων πραγματοποιήθηκε όταν τα δένδρα των υπό εξέταση ποικιλιών-γονοτύπων, βρίσκονταν σε πλήρη άνθιση, ενώ η διαδικασία της συγκομιδής των φύλλων πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα με τη συγκομιδή των καρπών της κάθε ποικιλίας, όπου η συγκομιδή των καρπών των Πλακέ Άρτας και Μποτσάτο Άρτας έγινε τέλος Νοέμβριου του 2018, και η συγκομιδή του «Μαρί-Νίκ» και της «Μαρτιάτικης» αρχές Ιανουάριου του 2019.
Από τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας προέκυψαν τα ιδιαίτερα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών των υπό μελέτη ποικιλιών καθώς και οι διαφορές μεταξύ των ποικιλιών. Ιδιαίτερα αξίζει να σημειωθεί ότι οι δυο τοπικές ποικιλίες πορτοκαλιών Πλακέ και Μποτσάτο Άρτας καθώς και η ποικιλία Μανταρινιάς Μαρτιάτικη και το υβρίδιο Μαρί-Νίκ, παρουσιάζουν αξιόλογα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά, τα οποία μπορούν να χαρακτηριστούν ως ισάξια ή και καλύτερα από αυτά των αντίστοιχων ευρέως καλλιεργούμενων ποικιλιών. Αναφορικά, με βάση όλα τα ανωτέρω, οι προαναφερθείσες ποικιλίες χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης των χαρακτηριστικών τους, καθώς εν δυνάμει θα μπορούσαν να αποτελέσουν εναλλακτικές επιλογές για την καλλιέργεια των ήδη υπαρχόντων ποικιλιών.
Citrus fruits are one of the most important tree crops, mainly due to their nutritional value, as they are a basic source of many, and other nutrients. Citrus fruits are characterized by their delicious, and special taste, their contribution to medicine, and the prevention of many diseases or infections. In addition, citrus extracts have an antioxidant, anti-cancer, and even anticoagulant action, and is also known their use in cooking, confectionery, beverage, and cosmetics industry.
In combination with the above mentioned, the latest tendency of the consumers, to adopt a healthier diet, part of which are undoubtedly the citrus fruits, and their derivatives, makes nowadays, their study, and observation, more interesting and useful than in the past. The study of citrus fruits leads to improvements in the cultivation of their varieties, which contributes to the development of the agricultural economy, and to the increasing promotion of the products in the market. Aim of this thesis, was to study the qualitative, and quantitative characteristics of fruits of different orange, mandarin, and grapefruit varieties, as well as to record the different characteristics of the fruits, leaves and flowers of two local varieties of orange, a new mandarin, and a new hybrid mandarin – grapefruit, of the regional unit of Arta.
In order to evaluate the qualitative, and quantitative characteristics, 30 fruits per variety in their normal ripening stage were used, and were measured, the weight, the diameter, the length of the fruit, and the weight of the flesh, the fresh, and dry weight of the fruit, the thickness, weight, and color of the bark, the fresh, and dry weight of the bark, the volume of the juice, and the number of seeds. The concentrations of total phenolics, total o-biphenols, total flavonoids, and total flavanols, of individual sugars (by the HPLC method), of organic acids (by the HPLC method) were determined. The pH, titratable acidity, and total soluble solids, were measured. For the determination of antioxidant capacity were used the FRAP and DPPH methods.
Subsequently, in the two local varieties of orange, the new mandarin variety, and the new Tangelo genotype, the leaves’, flowers’, and fruits’ characteristics were recorded, and described according to the UPOV protocols. The flowers were collected when the trees were in full bloom, while the harvesting of the leaves, and the fruits for each variety, took place at the same time. The fruits of Plake Arta, and Botsato were harvested in the end of November 2018, and the harvesting time of "Mari-Nik" and "Martiaki" was in early January 2019.
The results of the present study showed, the particular quantitative, and qualitative characteristics of the fruits of each variety, as well as the differences among them. It is worth noting, that the two local varieties of oranges Plake and Botsato Arta, the mandarin variety «Martiaki», and the hybrid Marinik, presented remarkable qualitative, and quantitative characteristics, which can be characterized as equal or even better than those of the widely cultivated varieties. In conclusion, the above-mentioned varieties need further investigation of their characteristics, as they could potentially be alternatives for the cultivation of species of existing varieties.
