Μελέτη διαφοροποίησης ωρίμανσης αμπελοτεμαχίων ποικιλίας Αγιωργίτικο για τη ζώνη Π.Ο.Π. της Νεμέας για τα έτη 2015 έως 2020

Abstract

Η αμπελουργική ζώνη της Νεμέας έχει συνολική έκταση περίπου 27.000 στρέμματα και είναι η μεγαλύτερη ζώνη παραγωγής οίνων Π.Ο.Π στην Ελλάδα. Λόγω τις μεγάλης έκτασής της, εμφανίζει μεγάλη παραλλακτικότητα. Σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής μελέτης είναι η διερεύνηση της διαφοροποίησης στοιχείων ωρίμανσης αμπελοτεμαχίων ποικιλίας Αγιωργίτικου της ζώνης ΠΟΠ της Νεμέας και ο συσχετισμός τους με τοπολογικά και κλιματικά δεδομένα. Η μελέτη βασίστηκε σε αρχεία και ιστορικά στοιχεία που συλλέχθηκαν από οινοποιεία που ανήκουν στην ζώνη της Νεμέας. Οι μεταβλητές ωρίμανσης που αξιολογούνται είναι η ημερομηνία τρυγητού και η συγκέντρωση σακχάρων σταφυλής κατά τον τρυγητό. Η χρονική περίοδος που εξετάζεται είναι τα έτη 2015 έως και 2020. Η μελέτη περιλαμβάνει δεδομένα από 58 αμπελοτεμάχια, για τα οποία έχουν προσδιοριστεί επακριβώς οι συντεταγμένες τους μέσω αρχείων του ΟΣΔΕ και στην συνέχεια οι τοπολογικές τους μεταβλητές μέσω του Ψηφιακού Υψομετρικού Μοντέλου. Τα κλιματικά δεδομένα για τα έτη 2015 – 2020 προέρχονται από τον μετεωρολογικό σταθμό στον οινοποιητικό συνεταιρισμό της Νεμέας του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και από βιοκλιματικούς δείκτες σε πλεγματική μορφή από ιστορικά δεδομένα της περιόδου 1970 – 2000. Τα δεδομένα του Ψηφιακού Υψομετρικού Μοντέλου και οι πλεγματικοί κλιματικοί δείκτες παραχωρήθηκαν από την ερευνητική μονάδα GIS του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, στα πλαίσια του προγράμματος Χωροχρονικό Παρατηρητήριο Αξιολόγησης Αμπελουργικού και Οινικού Δυναμικού ΟΠΑΠ Νεμέας. Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιείται σε δυο κύριους άξονες (μη χωρική και χωρική ανάλυση) με χρήση εργαλείων λογισμικού GIS. Στην μη χωρική ανάλυση αξιολογείται η διακύμανση των ετήσιων μέσων τιμών των μεταβλητών ωρίμανσης πρώτα στο σύνολο της ζώνης της Νεμέας και έπειτα σε επίπεδο υποπεριοχών. Βάσει γεωγραφικής γειτνίασης, η ομαδοποίηση των παρατηρήσεων γίνεται στις υποπεριοχές: Ασπρόκαμπος, Κούτσι-Δάφνη, Γυμνό-Μαλαντρένι, Αρχαία Νεμέα-Αρχαίες Κλεωνές και Νεμέα Κάμπος. Γίνεται σύνδεση των αποτελεσμάτων με ετήσιους βιοκλιματικούς δείκτες, βασισμένους στην θερμοκρασία και στο ύψος βροχοπτώσεων, ώστε να αναδειχτεί η επίδραση της χρονιάς (vintage effect) στην σχετική πρωίμηση και στη συσσώρευση σακχάρων σταφυλής κατά τον τρυγητό. Έπειτα, στην χωρική ανάλυση χρησιμοποιείται η διακύμανση της μέσων μεταβλητών ωρίμανσης ανά εξεταζόμενο αμπελοτεμάχιο σε βάθος εξαετίας (2015 – 2020). Οι μέσες αυτές τιμές συσχετίζονται με τις βασικές τοπολογικές μεταβλητές (υψόμετρο και ποσοστό κλίσης εδάφους) κάθε αμπελοτεμαχίου και με βιοκλιματικούς δείκτες βασισμένους στη θερμοκρασία βλαστικής περιόδου (δείκτες Huglin και GST), όπως προκύπτουν από τα πλεγματικά μετεωρολογικά δεδομένα σε βάθος τριακονταετίας (1970 – 2000). Πραγματοποιείται ταξινόμηση των αμπελώνων σε τρεις υψομετρικές ζώνες και σε τρεις κατηγορίες κλίσεων. Ο στόχος της χωρικής ανάλυσης είναι η ανάδειξη και η περιγραφή της διαφοροποίησης των μεσο-κλιμάτων υποπεριοχών εντός της ζώνης της Νεμέας. Τέλος, για τις περιοχές με τα περισσότερα διαθέσιμα πρωτογενή δεδομένα, Κούτσι και Γυμνό, γίνεται η περιγραφή της πορείας ωρίμανσης ορισμένων αμπελοτεμαχίων και διερευνώνται οι διαφοροποιήσεις που προκύπτουν εντός των περιοχών αυτών ανά έτος. Τα αποτελέσματα έδειξαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στις ημερομηνίες τρυγητού λόγω επίδρασης της χρονιάς, αλλά επιπλέον διαφαίνονται διαφορετικές τάσεις μεταξύ των υποπεριοχών. Η χωρική ανάλυση ανάδειξε στατιστικά σημαντικές διαφορές τόσο βάσει υψομετρικής ζώνης όσο και βάσει κλίσης. Σκιαγραφούνται μεσο-κλίματα με σημαντικές διακυμάνσεις και διαφορετική σταθερότητα στην μεταβολή των ετησίων καιρικών συνθηκών, ωστόσο χρειάζονται επιπλέον μεταβλητές ωρίμανσης για την ακριβή περιγραφή και μοντελοποίηση των μεσο-κλιμάτων αυτών.

The viticultural zone of Nemea has a total area of about 27,000 acres and is the largest PDO wine production zone in Greece. Due to its large extent, it shows great variability. The purpose of this thesis is to investigate the differentiation of maturation variables regarding vineyards of the cv. Agiorgitiko in the PDO zone of Nemea, Greece and their correlation with topological and climatic data. The study was based on archives and historical data collected from wineries belonging to the Nemea area. The maturation variables that are evaluated are the harvest date and the concentration of grape sugars at harvest. The time period under consideration is the years 2015 to 2020. The study includes data from 58 vineyards, for which their coordinates have been precisely determined through viticultural registry files and then their topological variables through the Digital Elevation Model. The climatic data for the years 2015 - 2020 come from the meteorological station in the wine cooperative of Nemea of the National Observatory of Athens and from bioclimatic indicators in grid form from historical data of the period 1970 - 2000. The data of the Digital Elevation Model were granted by the GIS research unit of the Agricultural University, in the framework of the OPAP Nemea Wine and Wine Potential Evaluation Observatory program. Data analysis is performed on two main axes (non-spatial and spatial analysis) using GIS software tools. In the non-spatial analysis, the variation of the annual mean values of the maturation variables is evaluated first in the whole area of Nemea and then at the level of sub-regions. Based on geographical proximity, the grouping of observations is done in the sub-areas: Asprokampos, Koutsi-Dafni, Gymno-Malandreni, Ancient Nemea-Ancient Kleones and Nemea Kampos. The results are linked to annual bioclimatic indices, based on temperature and rainfall, to highlight the vintage effect on the relative earliness and the accumulation of grape sugars during harvest. Then, in the spatial analysis, the variation of the mean maturation variables per examined vineyard in depth of six years (2015 - 2020) is used. These mean values are correlated with the basic topological variables (altitude and percentage of soil slope) of each plot and with bioclimatic indices based on the growing season temperature (Huglin and GST indices), as derived from the grid meteorological data aforementioned. The vineyards are classified into three altitude zones and into three categories of slopes. The aim of the spatial analysis is to highlight and describe the differentiation of the meso-climatic sub-regions within the Nemea zone. Finally, for the areas with the most primary data available, Koutsi and Gymno, based on limited vineyards the maturation curve is described and the variations that occur within these areas per year are investigated. The results showed statistically significant differences in the harvest dates due to the vintage effect and in addition there are different trends between the sub-regions. The spatial analysis revealed statistically significant differences both in terms of altitude and slope. Cross-climates are outlined with significant fluctuations and different stability in the change of annual weather conditions, however additional maturation variables are needed for the accurate description and modeling of these meso-climates.