Ανάπτυξη προληπτικού και επιχειρησιακού σχεδίου δράσης για κίνδυνο πυρκαγιάς στο Δασαρχείο Λαυρίου (Δήμοι Λαυρεωτικής και Σαρωνικού)

Abstract

Με τις δασικές πυρκαγιές να καθίστανται ολοένα και πιο καταστροφικές τις τελευταίες δεκαετίες, ιδίως σε περιοχές μίξης οικισμών-δασών, είναι πλέον αναγκαία η κατάρτιση Σχεδίων Δράσης στα πλαίσια ενός εξορθολογισμένου προληπτικού σχεδιασμού με απώτερο σκοπό τον μετριασμό του κινδύνου και τη βέλτιστη αντιμετώπιση του φαινομένου. Η αναγκαιότητα αυτή ενισχύεται και από το γεγονός της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας η οποία οδηγεί κατά καιρούς σε ακραία καιρικά φαινόμενα. Ως πεδίο εφαρμογής ορίστηκε η περιοχή ευθύνης του Δασαρχείου Λαυρίου το οποίο εποπτεύει δύο μεγάλους Καλλικρατικούς Δήμους, τον Δήμο Λαυρεωτικής και τον Δήμο Σαρωνικού. Αυτό συνέβη γιατί τα τελευταία 50 χρόνια πολλές και καταστρεπτικές πυρκαγιές έχουν πλήξει τα δάση της περιοχής υποβαθμίζοντας σημαντικά το οικοσύστημα. Η οικιστική πίεση έχει παίξει το μεγαλύτερο ρόλο σε αυτό, καθώς πολλοί Αθηναίοι έχοντας την ανάγκη να βρεθούν όσο πιο κοντά γίνεται στην ομορφιά της φύσης, ανέγειραν πληθώρα εξοχικών κυρίως κατοικιών στην ευρύτερη περιοχή. Πέραν αυτού, στην περιοχή μελέτης, υπάρχουν αρκετές Μονές, ξενοδοχεία και κατασκηνώσεις, η οποία παράλληλα, ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες, γίνεται αποδέκτης μεγάλης επισκεψιμότητας. Ένας επιπλέον λόγος που επιλέχθηκε η συγκεκριμένη περιοχή, είναι η ύπαρξη του Εθνικού Δρυμού Σουνίου στο νότιο τμήμα αυτής, μία περιοχή απείρου κάλλους, με παράλληλα μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον, εξαιτίας των αρχαίων μεταλλείων που βρίσκονται διάσπαρτα τόσο στον πυρήνα του Δρυμού, όσο και στην περιφερειακή ζώνη αυτού, ο οποίος έχει δεχτεί μεγάλο πλήγμα από δύο μεγάλες πυρκαγιές τα έτη 1985 και 2000, και χρίζει ιδιαίτερης προστασίας και φροντίδας.

Στην παρούσα εργασία επιχειρήθηκε η κατασκευή ενός εργαλείου που σκοπός του είναι ο εντοπισμός των περιοχών που κινδυνεύουν περισσότερο, προκειμένω να μετριαστεί το φαινόμενο των δασικών πυρκαγιών στους δύο προαναφερθέντες Δήμους. Το συγκεκριμένο εργαλείο δημιουργήθηκε αφού εκτιμήθηκε η συμβολή όλων των παραγόντων, τόσο φυσικών όσο και ανθρωπογενών, στην έκρηξη αλλά και στην εκδήλωση μιας πυρκαγιάς, χωρίς να ληφθούν υπόψη μετεωρολογικά δεδομένα, και δεν είναι άλλο από ένα Συνθετικό Ποσοτικό Χάρτη Κινδύνου Πυρκαγιάς ως τελικό προϊόν μιας διαδικασίας κατασκευής επιμέρους χαρτών, όπου ο καθένας από τους οποίους έχει βέβαια τη δική του χρησιμότητα.

Όλοι οι χάρτες παράχθηκαν με τη βοήθεια των Γεωγραφικών Πληροφοριακών Συστημάτων και συγκεκριμένα του προγράμματος ArcMap 10.5. και συνέδραμαν τα μέγιστα στην κατάρτιση του Προληπτικού Επιχειρησιακού Σχεδίου Δράσης Πυρκαγιάς.

Επιχειρήθηκε η σύγκριση του εν λόγω Σχεδίου Δράσης με άλλα δύο, τα οποία έχουν καταρτιστεί στο παρελθόν και αφορούν τους Καλλικρατικούς Δήμους Ηλιούπολης και Σερρών, προκειμένω να αξιολογηθούν οι ομοιότητες αλλά και οι πιθανές διαφορές, και να εξεταστεί η συμπεριφορά και τα αποτελέσματα του συγκεκριμένου μοντέλου για την περιοχή που εφαρμόστηκε στην παρούσα μελέτη.

Παράλληλα, αναλύθηκε η επάρκεια όσον αφορά την ορατότητα των υφιστάμενων πυροφυλακίων, η κατανομή των πυροσβεστικών οχημάτων και οι χρόνοι απόκρισης αυτών όσον αφορά τα σημεία που διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο βάση του τελικού Χάρτη που παράχθηκε.

Τέλος, έγιναν εκτιμήσεις για τα σημεία υδροληψίας, και αναφέρθηκαν κάποια από τα μέτρα πρόληψης αλλά και αποκατάστασης που έχει λάβει τα τελευταία χρόνια το Δασαρχείου Λαυρίου που έχει την ιδιότητα της εποπτεύουσας Δασικής Αρχής.

Τα συμπεράσματα που προέκυψαν, ανέδειξαν σχετικά χαμηλή μέση επικινδυνότητα, αλλά και κατά τόπους πολύ υψηλή, τόσο με ποιοτικούς, όσο και με ποσοτικούς δείκτες, καθώς διαπιστώθηκε ότι δυνητικά πολλές ανθρώπινες ζωές αλλά και υποδομές είναι εκτεθειμένες στον κίνδυνο της πυρκαγιάς, καθώς η περιοχή αποτελεί ένα μωσαϊκό χρήσεων γης, με αρκετή καύσιμη ύλη και εύφλεκτα πευκοδάση να γειτνιάζουν με οικισμούς, μοναστήρια, κατασκηνώσεις, αλλά και το πεδίο βολής που είναι εγκατεστημένο έξω από την πόλη του Λαυρίου και βορείως του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Σουνίου.

As forest fires becoming more and more destructive in recent decades, especially in areas where forests are mixed with human settlements, it is now necessary to develop Local Action Plans for forest fire prevention as part of a streamlined precautionary plan with the ultimate goal of assessing and then mitigating risk. This is reinforced by weather instability and enhanced vulnerability by human parameters. The study area, includes the area of responsibility of the Lavrio Forest Service, which supervises two large Municipalities, the Municipality of Lavreotiki and the Municipality of Saronikou. Over the last 50 years many destructive fires have hit the forests of the area, significantly degrading the ecosystem. Residential pressure causes the biggest risk, since this is an area proximal to Athens, surrounded by forests and the shoreline. In addition, the study area, includes several monasteries, hotels and camps, while at the same time, especially in the summer months, it receives a lot of touristic traffic. An additional reason that this area was chosen, is the existence of the Sounio National Park in its southern part, an area of infinite beauty, with great historical interest, due to the ancient mines that are scattered both in the core of the Park and in the peripheral zone. The Park which has been hit hard by two major wildfires in 1985 and 2000, needs special protection and care. This study developed a local action plan for assessing the risks, in order to mitigate forest fires in the two aforementioned Municipalities. This plan was developed after assessing the contribution of all factors, both natural and man-made, that can enhance the fire hazard, without taking into account meteorological data. This tool incorporates a Synthetic Fire Risk Quantitative Map as the final product of a process of making individual maps where each of them of course has its own utility. All maps were generated in a Geographic Information System and specifically the ArcMap 10.5 program, and finally assisted in the preparation of the Fire Prevention Operational Action Plan. This plan was compared with similar Action Plans from other areas with two others, which have been prepared in the past and concern the Kallikratika Municipalities of Ilioupoli and Serres, in order to evaluate the similarities and possible differences, and to examine how appropriate this model is for area applied in the present study. Overall, the area is assessed of high risk both using qualitative and quantitative approaches indicating that human lives and infrastructure are at fire risk, as the area forms mosaic of land uses, with great amount of fuel and flammable pine forests close to settlements, monasteries, and the Greek weapon industry wich is located outside the city of Lavrio and north to the core of the Sounio National Park.