Φαινόμενο εικονικής επίδρασης (Placebo effect) στα τρόφιμα: η περίπτωση των προϊόντων «χωρίς γλουτένη»

Abstract

Στην παρούσα μελέτη εξετάζεται η εφαρμογή του φαινόμενου Placebo στην απόφαση αγοράς, μέσω του διατροφικού ισχυρισμού «χωρίς γλουτένη». Καθώς η αγορά των προϊόντων χωρίς γλουτένη μεγαλώνει καθημερινά, σκοπός ήταν να μελετηθεί το κατά πόσο ένας τέτοιος διατροφικός ισχυρισμός επηρεάζει την απόφαση των καταναλωτών να προχωρήσουν σε αγορά αυτών προϊόντων. Για το σκοπό αυτό συγκεντρώθηκαν τα απαραίτητα δεδομένα με την χρήση ερωτηματολογίων της πλατφόρμας «Google Forms». Oι ερωτήσεις αφορούσαν επιλογές ανάμεσα σε δύο προϊόντα που κάλυπταν την κατηγορία του πρωινού, του σνακ, του μεσημεριανού-συνοδευτικού και του ποτού. Τα προϊόντα σε κάθε κατηγορία επιλέχθηκαν έτσι ώστε στο ένα να έχει νόημα η ετικέτα «χωρίς γλουτένη» και στο άλλο να μην έχει κανένα νόημα, καθώς ήταν προϊόντα που δεν περιείχαν φυσικά γλουτένη. Έτσι επιλέχθηκαν για την σύγκριση τα δημητριακά με τη μαρμελάδα, τα κριτσίνια με τα ποπ κορν, τα μακαρόνια με το ρύζι και η μπύρα με το κρασί. Επιπλέον μελετήθηκαν τα δημογραφικά και συμπεριφορικά χαρακτηριστικά των καταναλωτών. Συνολικά στην έρευνα συμμετείχαν 210 άτομα και για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το οικονομετρικό υπόδειγμα της «Διωνυμικής λογιστικής παλινδρόμησης (Binary logistic regression)» στο πρόγραμμα στατιστικής επεξεργασίας «SPSS Statistics». Τα αποτελέσματα της έρευνας ήταν αντιφατικά με τα αναμενόμενα. Με πληροφορίες από την βιβλιογραφία μια ετικέτα μπορεί να επηρεάσει τον καταναλωτή και να οδηγήσει σε ένα θετικό φαινόμενο Placebo. Ωστόσο μέσω της παρούσας μελέτης φάνηκε η ετικέτα «χωρίς γλουτένη» να δημιουργεί ένα αρνητικό φαινόμενο placebo, οδηγώντας σε μείωση της πιθανότητας αγοράς από τον καταναλωτή.

The present study examines the Placebo effect on the food choices, through the effect of the gluten-free dietary claim. As the market for ‘’gluten-free’’ products grows daily, the aim was to study whether such a nutritional claim influences consumers' decision to purchase. Primary data were collected using questionnaires from the "Google Forms" platform. The questions concerned consumer’s choices between two products in the category of breakfast, snack, lunch, and drink. The products in each category were chosen so that in one of them the label "gluten-free" makes sense and in the other, it has no meaning, as they were naturally gluten-free. So, the cereals with the jam, the breadsticks with the popcorn, the spaghetti with the rice, and the beer with the wine were chosen for comparison. In addition, the demographic and behavioral characteristics of consumers were studied. A total of 210 people participated in the research and for the analysis of the data the econometric model of "Binary logistic regression" was used in the statistical processing program "SPSS Statistics". The results of the research were contrary to expectations. According to previous research, a label was expected to lead to a positive Placebo effect. However, our results show, that the "gluten-free" label appeared to affect the choice probabilities negatively.