Διερεύνηση της παθογόνου ικανότητας πέντε ειδών κομβονηματωδών (Meloidogyne spp) σε έντεκα ποικιλίες κάνναβης (Cannabis sativa) και μελέτη της δράσης δύο εκχυλισμάτων σπόρου κάνναβης κατά του κομβονηματώδη M. javanica

Abstract

Στην παρούσα μελέτη διερευνήθηκε η παθογόνος ικανότητα πέντε ειδών κομβονηματωδών (Meloidogyne spp) εναντίον έντεκα ποικιλιών κάνναβης (Cannabis sativa). Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε θερμοκήπιο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών τους μήνες Απρίλιο – Ιούνιο τα έτη 2020 και 2021. Η αξιολόγηση των πειραμάτων πραγματοποιήθηκε με την καταγραφή της επίδρασης των νηματωδών στο υπέργειο και υπόγειο τμήμα των φυτών της κάνναβης, του αριθμού των θηλυκών ατόμων ανά γραμμάριο ρίζας, του αριθμού των ωόσακων ανά γραμμάριο ρίζας και του ποσοστού ωοτοκίας. Παρατηρήθηκε ότι το βάρος του υπέργειου τμήματος καθώς και του ριζικού συστήματος των φυτών δεν μειώθηκε σημαντικά κατά τον πρώτο μήνα μετά την μόλυνση. Ωστόσο όλα τα υπό μελέτη είδη κομβονηματωδών ήταν παθογόνα σε όλες τις ποικιλίες της κάνναβης που χρησιμοποιήθηκαν. Κατά φθίνουσα σειρά ο υψηλότερα παθογόνος κομβονηματώδης ήταν ο M. javanica ακολουθούμενος από τον M. luci, M. incognita, M. hapla και M. arenaria. Οι ποικιλίες κάνναβης Zenit, SAN70 και USO καταγράφηκαν ως οι περισσότερο ευαίσθητες στην προσβολή από κομβονηματώδεις, ενώ η ποικιλία Futura η λιγότερο ευαίσθητη. Επιπροσθέτως μελετήθηκε η επίδραση δύο εκχυλισμάτων σπόρου κάνναβης (υδατικού και αιθανολικού) χρησιμοποιώντας τον κομβονηματώδη M. javanica. Διερευνήθηκε η δράση των εκχυλισμάτων σε προνύμφες δευτέρου σταδίου (πείραμα παράλυσης), και σε ωά (πείραμα εκκόλαψης) του M. javanica. Οι συγκεντρώσεις των εκχυλισμάτων που μελετήθηκαν ήταν από 31,2 έως 2000 ppm και οι χρόνοι επώασης ήταν από 24 έως 96 ώρες. Το υδατικό εκχύλισμα κάνναβης στις μεγάλες δόσεις παρουσίασε μόνιμη ανάσχεση της μετακίνησης των προνυμφών (νηματωδοκτόνος δράση), ενώ στις μικρότερες δόσεις παρατηρήθηκε επαναδραστηριοποίηση των προνυμφών (νηματωστατική δράση). Ο βαθμός εκκόλαψης των ωών δεν επηρεάστηκε από το υδατικό εκχύλισμα. Το αιθανολικό εκχύλισμα παρουσίασε μόνιμη παράλυση των προνυμφών σε όλες τις συγκεντρώσεις που δοκιμάστηκαν, ενώ παράλληλα παρουσίασε υψηλό βαθμό μείωσης της εκκόλαψης των ωών.

In the study reported here the host range of five Meloidogyne species using eleven Cannabis sativa varieties was investigated. The experiments were conducted at the Agricultural University of Athens from April to June for two consecutive years (2020/21). C. sativa plants were grown in plastic pots and were artificially inoculated with 500 second stage juveniles (J2s). They were uprooted after 30 days at 25 – 29 0C. Canopy and root weight, females per g of root, egg masses development and fecundity were evaluated. All Meloidogyne species were pathogenic to C. sativa plants. The most severe damage of the roots was detected in M. javanica infected plants. The other four species in order of pathogenicity were: M. luci, M. incognita, M. hapla and M. arenaria. The most susceptible varieties were Zenit, SAN70 and USO while Futura hosted the lowest nematode numbers. In a second series of experiments the exposure of second stage juveniles or eggs to different concentrations of aqueous and ethanolic extracts of Cannabis sativa seeds was investigated. Both extracts had a marked effect on nematodes survival. High concentrations (250 – 2000 ppm) of both extracts have shown a permanent paralysis of J2s after 24 – 96 h exposure. However, at lower concentrations only the ethanolic extract was effective. The ethanolic extract paralyzed J2s at concentrations higher than 62,5 ppm and reduced the egg hatching up to 76% compared to the control treatment. Aqueous extract was substantially inferior as far as efficacy is concerned compared to ethanolic one.