Πράσινη Γραμμή - Ένας διάδρομος βιοποικιλότητας κατά μήκος του ενεργού και ανενεργού σιδηροδρομικού δικτύου του ΟΣΕ στην Αθήνα

Abstract

Η Πράσινη Γραμμή́ αφορά́ στην μελέτη σχεδιασμού μιας πράσινης διαδρομής – greenway στην Αθήνα. Ως υποδοχείς της πράσινης διαδρομής επιλέγονται γραμμικοί χώροι σε ταύτιση ή επαφή με τμήματα του σιδηροδρομικού δικτύου του ΟΣΕ και Προαστιακού Πειραιάς - Άνω Λιόσια και εγγύς ελεύθεροι και/ή πράσινοι χώροι. Το ενεργό́ και ανενεργό́ σιδηροδρομικό δίκτυο που διατρέχει το Λεκανοπέδιο της Αθήνας έχει κατά́ καιρούς αποτελέσει πρόκληση ορθής διαχείρισης λόγω του χωρικού κατακερματισμού - διχοτόμησης που προκαλεί́ σε σημεία αλλά και των κενών εγκαταστάσεων και χώρων που αφήνουν πίσω οι μετασκευές που δέχεται τις τελευταίες δεκαετίες. Ταυτόχρονα η Αθήνα, βρίσκεται άμεσα αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις της παγκόσμιας κλιματικής κρίσης που μπορεί να υποστεί μια ευρωπαϊκή μεγαλούπολη: ακραίες καιρικές συνθήκες και φαινόμενα, πιέσεις στην αστική βιοποικιλότητα, επιθετική χωρική επέκταση, κοινωνική και οικονομική ανισότητα και έξαρση του καταναλωτισμού. Έτσι, αναζητεί λύσεις για εισαγωγή́ χώρων πρασίνου στους ελάχιστους διαθέσιμους χώρους που η έλλειψη περιβαλλοντικού σχεδιασμού έχει αφήσει διαθέσιμους, ώστε να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της ως προς τους κινδύνους αυτούς. Η σχεδιαστική πρόταση αποτελείται από ένα τρίπτυχο ενίσχυσης της αστικής βιοποικιλότητας, επανερμηνείας του ιστορικού σιδηροδρομικού τοπίου και εισαγωγής καίριων βιώσιμων στρατηγικών. Η κινητικότητα των επικονιαστών ενθαρρύνεται μέσω της δημιουργίας ενός συνεχούς πράσινου χώρου, της επιλογής μεσογειακών φυτικών ειδών μελισσοκομικής αξίας και της εγκατάστασης δραστηριοτήτων (π.χ. αστική καλλιέργεια) και αστικού εξοπλισμού (π.χ. πρότυπα παρτέρια, στοιχεία νερού. bee και butterfly hotels) για τη φροντίδα των επικονιαστών. Οι ιστορικές εκτός χρήσης σιδηροτροχιές και σταθμοί του ΟΣΕ παίρνουν και πάλι ζωή ως δημόσιοι πράσινοι χώροι και υπαίθρια μουσεία με τροχαίο υλικό σε δεύτερη χρήση. Τέλος, σημασία δίνεται στα υλικά και τεχνικές που προτείνονται για την κατασκευαστική εφαρμογή της σχεδιαστικής πρότασης, με αυτά να εξυπηρετούν τη βελτίωση της εξωτερικής θερμικής άνεσης του χρήστη, την άμβλυνση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας και της φωτορύπανσης, την εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας, την εισαγωγή πράσινων δικτύων μετακίνησης και να μπορούν να δράσουν γενικά ως πρότυπο εισαγωγής βιοκλιματικών και βιώσιμων στρατηγικών σε ένα αστικό περιβάλλον.

The Green Line concerns the design study of a greenway in Athens. The receptors of the greenway are selected as linear spaces in contact with parts of the railway network of the OSE and the suburban railway Piraeus - Ano Liosia and nearby open and/or green spaces. The active and inactive railway network that runs through the Athens Basin has at times been a challenge for proper management due to the spatial fragmentation - dichotomy it causes in places and the empty facilities and spaces left behind by the retrofits it has undergone in recent decades. At the same time, Athens is directly confronted with the effects of the global climate crisis that a European metropolis may suffer: extreme weather conditions and phenomena, pressures on urban biodiversity, aggressive spatial expansion, social and economic inequality and the rise of consumerism. Thus, it seeks solutions for introducing green spaces in the few spaces left available due to the lack of environmental planning, in order to strengthen its resilience to these risks. The design proposal consists of a triptych of enhancing urban biodiversity, reinterpreting the historic railway landscape and introducing key sustainable strategies. Pollinator mobility is encouraged through the creation of a continuous green space, the selection of Mediterranean plant species of beekeeping value and the installation of activities (e.g. urban farming) and urban amenities (e.g. model flower beds, water features; bee and butterfly hotels) for pollinator care. Historic disused railway tracks and railway stations are being brought back to life as public green spaces and open-air museums with rolling stock in second use. Finally, importance is given to the materials and techniques proposed for the constructional implementation of the design proposal, with these serving to improve the user's external thermal comfort, mitigate the urban heat island effect and light pollution, save resources and energy, introduce green mobility networks and can generally act as a model for introducing bioclimatic and sustainable strategies in an urban environment.