Δημιουργία επικυρωμένου Ερωτηματολογίου Συχνότητας Κατανάλωσης ζυμωμένων τροφίμων με στόχο την χαρτογράφηση και την στοχευμένη αξιολόγηση τους, ως πιθανοί επιδραστικοί παράγοντες στην υγεία

Abstract

Σκοπός: Τα τρόφιμα που υπόκεινται σε ζύμωση επήλθαν ξανά στο προσκήνιο τα τελευταία χρόνια και μελετώνται ως προς το αντίκτυπο που παρουσιάζουν στην υγεία. Προκύπτει, ωστόσο, κενό στην βιβλιογραφία ως προς την ύπαρξη εξειδικευμένου ερωτηματολογίου συχνότητας κατανάλωσης ζυμωμένων τροφίμων και ποτών. Σκοπός της παρούσας μελέτης αποτέλεσε η δημιουργία πρωτοκόλλου και ο σχεδιασμός ενός επικυρωμένου εργαλείου καταγραφής, το οποίο θα απευθύνεται στο σύνολο των ευρωπαίων καταναλωτών και η απαραίτητη πιλοτική δοκιμή για τον πληθυσμό της Ελλάδας, πάντα σε συνεργασία με την PIMENTO. Μεθοδολογία: Σχεδιάστηκε ψηφιακό ερωτηματολόγιο (Fermented Food Frequency Questionnaire) στην ηλεκτρονική πλατφόρμα Conjointly, σύμφωνα με την πολιτική προσωπικών δεδομένων της Ε.Ε. Το ερωτηματολόγιο αποτελείται από τέσσερις ενότητες: το έντυπο ενημέρωσης συναίνεσης για συμμετοχή σε ερευνητική μελέτη, την ενότητα ανθρωπομετρικών/δημογραφικών στοιχείων, ενότητα αναφορικά με τα διατροφικά και τα προβλήματα υγείας και τέλος την ομάδα ερωτήσεων για τις κατηγορίες ζυμωμένων τροφίμων (φυτικά προϊόντα, γαλακτοκομικά προϊόντα, ζυμωμένο κρέας/ψάρι, ζυμωμένα λαχανικά, δημητριακά προϊόντα, ζυμωμένα όσπρια, καφές, σοκολάτα, μη αλκοολούχα ροφήματα, ξύδι, ζυμωμένο τσάι, ρόφημα κακάο, κρασί, μπύρα/μηλίτης, αλκοολούχα ποτά) για τις οποίες ο συμμετέχον δηλώνει τη συχνότητα κατανάλωσης και τη συνήθη μερίδα κατανάλωσης. Το ερωτηματολόγιο αφού ολοκληρώθηκε σχεδιαστικά, μεταφράστηκε στις εκάστοτε γλώσσες συμμετοχής μέσω της διαδικασίας forward και backward translation. Υπολογίστηκε το δείγμα της μελέτης ώστε να προκύπτει αντιπροσωπευτικότητα και για τις τέσσερις Ευρωπαϊκές Περιφέρειες. Το δείγμα της μελέτης υπολογίστηκε για 4 ομάδες με βάση το φύλο και δύο ηλικιακές ομάδες (<50 & ≥50). Δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στην στάθμιση και στον έλεγχο εγκυρότητας και πιστότητας με σκοπό να διασφαλιστεί η επαναληψιμότητα του ερωτηματολογίου (200 συμμετέχοντες για κάθε ευρωπαϊκή περιφέρεια). Για την πιλοτική δοκιμή στην Ελλάδα, τα άτομα στρατολογήθηκαν με την μέθοδο της χιονοστιβάδας μέσα από διάφορα κανάλια (emails, social media). Συμμετείχαν 67 άτομα με μέση ηλικία δείγματος 29,93 έτη (24 άνδρες και 43 γυναίκες), οι οποίοι μελετήθηκαν ως προς τα κοινωνικό-δημογραφικά και ανθρωπομετρικά χαρακτηρίστηκα τους αλλά και σύμφωνα με τη συχνότητα κατανάλωσης ανά προϊόν, τη μέση συχνότητα κατανάλωσης ανά κατηγορία και τη μέση ποσότητα κατανάλωσης ανά ημέρα ή εβδομάδα. Παράλληλα συγκρίθηκαν οι καταναλώσεις μερικών διαδεδομένων τροφίμων (π.χ. φυτικά-ζωικά προϊόντα, λευκό-ολικής άλεσης ψωμί, γιαούρτι-ζυμωμένα γάλατα κ.α.) ενώ μελετήθηκε τυχόν επιρροή των επιλογών από την ύπαρξη ή μη επιστημονικού υποβάθρου γύρω από τα τρόφιμα/τη διατροφή/τη ζύμωση. Αποτελέσματα: Καθώς το δείγμα της πιλοτικής δοκιμής είναι μικρό και υπάρχει σημαντική αριθμητική διαφορά ανάμεσα στα ηλικιακά γκρουπ, δεν μπορεί να είναι απολύτως βέβαιο πως τα αποτελέσματα και οι διαφορές που προκύπτουν ανά φύλο ή ομάδα τροφίμων δεν οφείλονται σε τυχαίο γεγονός. Ωστόσο, παρατηρείται εντονότερη κατανάλωση σε προϊόντα που αποτελούν μέρος της ελληνικής διατροφής και της γαστρονομικής κουλτούρας της χώρας. Συμπεράσματα: Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της πιλοτικής δοκιμής προκύπτουν αδρές συσχετίσεις πιθανόν μικρής σημασίας. Πάραυτα δημιουργήθηκε ένα εργαλείο μεγάλων προοπτικών και δυνατοτήτων που θα διευκολύνει τις μελλοντικές μελέτες και θα συμβάλει στην διαλεύκανση αναφορικά με τις επιδράσεις των ζυμωμένων τροφίμων στα διαφορετικά φάσματα της υγείας.

Aim: Fermented foods have come back into the limelight in recent years and are being studied for their impact on health. However, there appears to be a gap in the literature regarding the existence of a specialized questionnaire on the food frequency of fermented foods and beverages. The aim of this study was the creation of a protocol and the design of a validated recording tool, which will be addressed to European consumers, and the necessary pilot test for the population of Greece, always in collaboration with PIMENTO. Methodology: A digital questionnaire (Fermented Food Frequency Questionnaire) was designed on the online platform Conjointly, in accordance with the personal data policy of the EU. The questionnaire consists of four groups: the informed consent form for participation in a research study, the section on anthropometric/demographic data, a section regarding nutritional and health problems and finally the group of questions on the categories of fermented foods (plant-based products, dairy products, fermented meat/fish, fermented vegetables, cereal products, fermented pulses and legumes, coffee, chocolate, nonalcoholic drinks, vinegar, fermented tea, cocoa drink, wine, beer/cider, alcoholic beverages) for which the participant reports the frequency of consumption and usual consumption portion. After the questionnaire was completed in design, it was translated into the participating languages through the forward and backward translation process. The study sample was calculated to obtain representativeness for all four European Regions. The study sample was calculated for 4 groups: gender and two age groups (<50 & ≥50). Particular attention was paid to the weighting and to the validity and reliability check to ensure the repeatability of the questionnaire (200 participants for each European region). For the pilot test in Greece, subjects were recruited by the avalanche method through various channels (emails, social media), 67 people participated with an average sample age of 29.93 years (24 men and 43 women), who were studied in terms of their socio-demographic and anthropometric characteristics, but also according to the frequency of consumption per product, the average frequency of consumption per category and the average amount of consumption per day or week. At the same time, the consumptions of some common foods were compared (e.g., plant-animal products, white-wholegrain bread, yogurt-fermented milks, etc.) while any influence of the choices from the existence or non-scientific background around the food/nutrition/fermentation. Results: As the sample of the pilot test is small and there is a significant numerical difference between the age groups, it cannot be certain that the results and the differences that arise by gender or food group are not due to a random event. However, there is a stronger consumption of products that are part of the Greek diet and the country's culinary culture.