Χρήση ευφυούς γεωργίας για την παρακολούθηση και την αντιμετώπιση του δάκου ελιάς, Bactrocera oleae (Diptera: Tephritidae)

Abstract

Η ελιά (Olea europaea) αποτελεί ένα καρποφόρο δέντρο της οικογένειας των Ελαιοειδών (Oleaceae) με εξαιρετική σημασία στην ιστορία, τον πολιτισμό αλλά και την οικονομία της Ελλάδας. Η Ελλάδα αποτελεί την τρίτη ελαιοπαραγωγική χώρα παγκοσμίως, έπειτα από την Ισπανία και την Ιταλία. Όσον αφορά τους εντομολογικούς εχθρούς ο δάκος είναι ο πιο επικίνδυνος των ελαιώνων στη Μεσόγειο, καθώς αυτό το παράσιτο ζει ολοκληρωτικά και αποκλειστικά εις βάρος των ελαιόδεντρων. Σε περιοχές με έντονες προσβολές από δάκο, η ποιότητα και αξία του ελαιόλαδου μπορεί να μειωθεί έως και 80%, ενώ μπορεί να φτάσει και 100% στις επιτραπέζιες ποικιλίες. H καταπολέμηση και μείωση του πληθυσμού του δάκου της ελιάς βασίζεται είτε στη θανάτωση των εκκολαπτόμενων ωών και προνυμφών εντός των καρπών είτε στην παρεμπόδιση σύζευξης ή ωοτοκίας των θηλυκών. Η παρακολούθηση ενός αγρού αποτελεί μια χρονοβόρα και επίπονη, για τον γεωπόνο και αγρότη, διαδικασία η οποία πρέπει να επαναλαμβάνεται συχνά κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Η σύγχρονη τεχνολογία της τηλεπισκόπησης (remote sensing) έρχεται να αντικαταστήσει την διαδικασία της παρακολούθησης ενός αγρού κάνοντάς την πιο γρήγορη, εύκολη και δίνοντας καλύτερα αποτελέσματα. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η παρακολούθηση του πληθυσμού του δάκου (Bactrocera oleae) με τη χρήση παγίδων απομακρυσμένης παρακολούθησης (ΠΑΠ) σε επιλεγμένους ελαιώνες, η εκτίμηση της αποτελεσματικότητα αυτών και η σύγκρισή τους με συμβατικές παγίδες τύπου McPhail. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι και φθινόπωρο του 2021 και 2022 όπου τοποθετήθηκαν σε ελαιώνες σε διάφορους νομούς παγίδες απομακρυσμένης παρακολούθησης (ΠΑΠ) και παγίδες McPhail. Έγιναν δειγματοληψίες από τις συλλήψεις των ενηλίκων και συγκρίσεις αυτών των δύο. Επιπροσθέτως πραγματοποιήθηκε πτήση με το ΣμηΕΑ Mera και έγινε χαρτογράφιση του ελαιώνα στο Κιάτο Κορινθίας που αποτελεί έναν από τους ελαιώνες που έγινε το πείραμα. Οι παγίδες τύπου McPhail είναι αρκετά διαδεδομένες στη χρήση για την παρακολούθηση του πληθυσμού και την καταπολέμησή του. Χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση του πληθυσμού, όπου τα ακμαία του δάκου προσελκύονται σε κλειστό χώρο και πνίγονται. Οι ΠΑΠ είναι παγίδες με μία κίτρινη κολλητική ταινία οι οποίες διαθέτουν οπτικό αισθητήρα, ο οποίος κατέγραφε την εικόνα της κολλητικής παγίδας μία φορά την ημέρα και την έστελνε μέσω δικτύου κινητής τηλεφωνίας σε διακομιστή από τον οποίον στη συνέχεια γινόταν συλλογή των φωτογραφιών αυτών. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων φάνηκε ότι δεν υπήρξαν σημαντικές αποκλίσεις στη διακύμανση των ενήλικων πληθυσμών μεταξύ των δύο τύπων παγίδων στις περισσότερες τοποθεσίες καθ’ όλη τη διάρκεια του πειράματος, το οποίο επιβεβαιώνει τόσο την αποτελεσματικότητα χρήσης τους όσο και τη χρησιμότητα τους στους σύγχρονους ελαιώνες.

The olive tree (Olea europaea) is a fruit tree of the Oleaceae family with great importance in the history, culture and economy of Greece. This country is the third olive producing country worldwide, after Spain and Italy. Olive fruit fly is the most dangerous of olive trees in the Mediterranean, as this pest lives completely and exclusively at the expense of olive trees. In areas with strong infestations of olive fruit fly, the quality and value of olive oil can be reduced up to 80%, while it can reach 100% on table cultivars. The control and reduction of the population of this insect is based either on killing the adults and the hatching eggs and larvae inside the fruits or on preventing mating or oviposition of the females. Monitoring a field is a time-consuming and laborious process for the agronomist and farmer, which must be repeated frequently during the growing season. Remote sensing technology comes to replace the process of monitoring a field, making it faster, easier and giving better results. The purpose of the present study was to monitor the population of the Bactrocera oleae using remote monitoring traps in selected olive groves, to assess their effectiveness and to compare them with McPhail traps. The study was carried out in the summer and autumn of 2021 and 2022 where Remote Monitoring Traps (RMT) and McPhail traps were placed in olive groves in various prefectures. The population of the adult captured from these two types of trapes were sampled and then compared. In addition, a flight was carried out with the drone Mera and mapping was done of the olive grove in Kiato which is one of the olive groves where the experiment was carried out. McPhail traps are quite common in use for population monitoring and control. They are used to monitor the population, where adults are attracted to an enclosed space and suffocated. RMT are traps which have a yellow sticky tape and an optical sensor , which is capable of capturing the image of the sticky trap once a day and sent it via a mobile phone network to a server from which these photos were collected. The analysis of the results showed that there were no significant differences in the variation of adult populations between the two types of traps in most locations throughout the experiment, which confirms both the efficiency of their use and their utility in modern olive groves.