Επίδραση της επαφής του ανθρώπου με τη φύση και το δάσος (Forest Bathing) στην ψυχική υγεία

Abstract

Η έννοια Forest Bathing (FB) αναφέρεται σε μια ενσυνείδητη διαδικασία χαλάρωσης, που προκύπτει από την επαφή του ανθρώπου με τη φύση και το δάσος, κατά την οποία προσπαθεί να αφουγκραστεί τη φύση, να νοιώσει τη θεραπευτική της δύναμη και κάθε κύτταρο του σώματος του να ενωθεί με την ουσία του δάσους. Το FB στηρίζεται σε μια ιαπωνική πρακτική που ξεκίνησε το 1983, η οποία συνεπάγεται ‘βύθιση των αισθήσεων’ στο δάσος και αναφέρεται επίσης με τον όρο Shinrin- Yoku. Παρά το γεγονός ότι στην Ασία, από τη δεκαετία του ’80 έως σήμερα, υπάρχει αρκετό πεδίο για την επιστημονική διερεύνηση της επίδρασης του FB στην σωματική και ψυχική υγεία των ανθρώπων, εντούτοις στον Δυτικό κόσμο, η διερεύνηση αντίστοιχων ευρημάτων είναι πολύ περιορισμένη. Η διαρκώς αυξανόμενη ανάγκη των ανθρώπων να ανακτήσουν την σχέση τους με τη φύση, τα τελευταία χρόνια και κυρίως μετά την πανδημία COVID 19, αλλά και η αναζήτηση εναλλακτικών μορφών αποφόρτισης από το στρες και την καθημερινή πίεση του σύγχρονου τρόπου ζωής, αύξησε την ανάγκη της επαφής με το δάσος. Το FB συνδυάζει αυτές τις δύο παραμέτρους και στην παρούσα εργασία, αφενός επιχειρήθηκε μια συνολική ανασκόπηση της επίδρασης του φυσικού περιβάλλοντος στην ανθρώπινη υγεία, αφετέρου διερευνήθηκε για πρώτη φορά η επίδραση της πρακτική του FB στην ψυχική υγεία, σε δασικό περιβάλλον στην Ελλάδα. Η έρευνα διεξήχθη σε δείγμα τριάντα (30) ατόμων, διαφορετικών ηλικιακών ομάδων και επιπρόσθετα διερευνήθηκε η πιθανή διαφοροποίηση της επίδρασης της πρακτικής στα δύο φύλα. Η συνολική δράση μέσα στο δάσος διήρκεσε έως 120΄λεπτά και περιλάμβανε: Πεζοπορία στο δάσος, ασκήσεις γείωσης, ασκήσεις αναπνοής, άσκηση ‘ένωσης’ με το δάσος, αγκάλιασμα δένδρου (Tree- hugging) και διαλογισμό. Για την ανάλυση των αποτελεσμάτων των ερωτηματολογίων που συγκεντρώθηκαν εφαρμόστηκε Ανάλυση Διακύμανσης Επαναλαμβανόμενων Μετρήσεων Μικτού Σχεδιασμού (Mixed–Design ii Repeated Measures ANOVA). Τα αποτελέσματα έδειξαν την θετική επίδραση του FB στην ψυχική υγεία των ατόμων, κυρίως στη μείωση του στρες και στην αύξηση των θετικών συναισθημάτων των συμμετεχόντων. Τα αποτελέσματα αυτά συμφωνούν με αυτά αντίστοιχων ερευνών, που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ασία και σε Ευρωπαϊκές χώρες έως σήμερα. Η παράμετρος φύλο φαίνεται ότι δεν επηρεάζει σημαντικά το αποτέλεσμα συνολικά, αλλά επιμέρους και κυρίως σε ότι αφορά την αλλαγή στην ‘στάση ζωής’ των αντρών μετά την πρακτική. Η παράμετρος του φύλου, αλλά και άλλες, όπως πληθυσμιακές ομάδες που ζουν σε αστικά περιβάλλοντα, η ηλικία και η εποχικότητα, θα πρέπει να διερευνηθούν στο μέλλον, σε μεγαλύτερο δείγμα του πληθυσμού.

The concept of Forest Bathing refers to a conscious process of relaxation, resulting from the contact of human with nature and the forest, during which he tries to listen to nature, to feel its healing power and to unite every cell of his body with the essence of the forest. FB is based on a Japanese practice that began in 1983, which involves ''immersing the senses'' in the forest and is also referred to as Shinrin-Yoku. Despite the fact that in Asia, from the 1980s to the present, there is enough scope for scientific investigation of the effect of FB on people's physical and mental health, however, in the Western world, the investigation of corresponding findings is very limited. The ever-increasing need of people to recover their relationship with nature, in recent years and especially after the COVID 19 pandemic, but also the search for alternative forms of relief from the stress and daily pressure of the modern lifestyle, increased the need for contact with the forest. FB combines these two parameters and in the present work, on the one hand, a comprehensive review of FB, from its beginnings to the present, was attempted, and on the other hand, the effect of the practice on mental health was investigated for the first time, in a forest environment in Greece. The research was conducted on a sample of thirty (30) people, of different age groups, and additionally the possible differentiation of the effect of the practice on the two sexes was investigated. The overall activity in the forest lasted up to 120' and included: Hiking in the forest, grounding exercises, breathing exercises, 'union' exercise with the forest, tree-hugging and meditation. Mixed – Design Repeated Measures ANOVA was performed to analyze the results of the collected questionnaires. The results showed the positive effect of FB on the mental health of individuals, mainly in reducing stress and increasing the positive emotions of the participants. These results are in agreement with those of corresponding researches that have been carried out in Asia and in European countries to date. The gender parameter does not seem to significantly affect the result overall, but individually and mainly regarding the change in the men's 'life attitude' after the practice. The parameter of gender, but also iv others, such as population groups living in urban environments, age and seasonality, should be investigated in the future, in a larger sample of the population.