Ο Υμηττός αποτελεί έναν ελεύθερο χώρο, εύκολα προσβάσιμο από τους κατοίκους των αστικών περιοχών που βρίσκονται γύρω του και τον πλησιέστερο ορεινό όγκο στο κέντρο της Αθήνας. Συνορεύει με 12 Δήμους: Αγίας Παρασκευής, Παπάγου-Χολαργού, Ζωγράφου, Καισαριανής, Βύρωνα, Ηλιούπολης, Ελληνικού-Αργυρούπολης, Γλυφάδας, Βάρης – Βούλας - Βουλιαγμένης, Κρωπίας, Παιανίας, Παλλήνης. Το Αισθητικό Δάσος της Καισαριανής, αποτελεί το μέρος με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα και υποστηρίζεται από μονοπάτια και σημαντικές θέσεις πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Αποτελεί «καταφύγιο» για τους επισκέπτες, αλλά για τον πληθυσμό που ζει εκεί και που δεν είναι άλλος από μια τεράστια ποικιλία πανίδας και χλωρίδας. Για το λόγο αυτό, όλος ο Υμηττός είναι περιβαλλοντικά προστατευόμενη περιοχή και ανήκει στο δίκτυο Natura 2000. Αποτελεί επίσης, έναν εν δυνάμει χώρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.
Στην παρούσα μελέτη, αναλύθηκε το γεωπεριβάλλον με έμφαση στους γεωλογικούς σχηματισμούς, στο ανάγλυφο, στις ιδιαίτερες γεωλογικές δομές καθώς και στους φυσικούς πόρους (έδαφος και νερό) στην περιοχή του Αισθητικού Δάσους Καισαριανής. Στόχος ήταν ο συσχετισμός του γεωπεριβάλλοντος και των φυσικών πόρων, σε σχέση με τις θέσεις πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Επίσης, το πως αυτή η σχέση μπορεί να εμπεδωθεί μέσω βιωματικών δράσεων στο πεδίο, όπως είναι μια γεωδιαδρομή.
Οι γεωλογικοί σχηματισμοί που συναντάμε στην περιοχή είναι κυρίως δολομίτες, σχιστόλιθοι και μάρμαρα. Η βλάστηση αποτελείται από είδη, ανθεκτικά στην ξηρασία και χαρακτηριστικά της μεσογειακής βλάστησης, όπως πεύκα, κουκουναριές, αγριελιές, δρυ, πουρνάρι κ.α.
Για να περιγράψουμε με περισσότερες λεπτομέρειες τα χαρακτηριστικά της περιοχής, κατασκευάστηκε η ψηφιακή αναπαράσταση του ανάγλυφου της περιοχής (DEM). Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας το λογισμικό ArcMap, δημιουργήθηκαν χάρτες που δείχνουν την κλίση του εδάφους, τον προσανατολισμό των πρανών, το οδικό δίκτυο, τη γεωλογία, το υδρογραφικό δίκτυο, την υδρολιθολογία και τη φυτοκάλυψη.
Μελετήθηκαν οι υδάτινοι πόροι της περιοχής, με δειγματοληψία από 2 πηγές που υπάρχουν στο Αισθητικό Δάσος και τη γεώτρηση της Φιλοδασικής Ένωσης Αθηνών. Για τον ποιοτικό χαρακτηρισμό των υδάτων πραγματοποιήθηκαν υδροχημικές αναλύσεις, ώστε να προσδιοριστούν οι φυσικοχημικές τους παράμετροι, τα κύρια στοιχεία, και βαρέα μέταλλα.
Οι αναλύσεις έδειξαν ότι πρόκειται για φρέσκα νερά εμπλουτισμού όπου κυριαρχούν τα ιόντα HCO3- και Ca2+. Με βάση την οδηγία 2000/2184 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καμιά από τις παραμέτρους δεν υπερβαίνει τις τιμές που αναφέρει η οδηγία για τα πόσιμα νερά. Παρουσιάζουν σχετικά υψηλή ολική σκληρότητα και χαρακτηρίζονται ως σκληρά, λόγω της παρουσίας των γεωγενούς προέλευσης, στοιχείων ασβέστιο και μαγνήσιο. Με βάση το διάγραμμα Richards πρόκειται για νερά μέσης ποιότητας για άρδευση, δηλαδή μπορούν να χρησιμοποιούνται σε εδάφη που αποστραγγίζονται καλά, αλλά όχι για το πότισμα φυτών πολύ ευαίσθητων στην αλατότητα .
Eλήφθησαν δείγματα εδάφους από εννέα σημεία της περιοχής και προσδιορίστηκαν οι δείκτες που σχετίζονται με τις φυσικές και χημικές ιδιότητες των εδαφών. Η επιλογή των σημείων δειγματοληψίας έγινε με συνδυασμό δύο κριτηρίων: θέσεις όπου υπάρχει μεγάλη επισκεψιμότητα για τη διενέργεια δραστηριοτήτων και διαφορετικοί συνδυασμοί γεωλογικών σχηματισμών.
Η ανάλυση έδειξε ότι οι συγκεντρώσεις των βαρέων μετάλλων ήταν χαμηλές και η παρουσία τους εκεί μπορεί να ερμηνευτεί από γεωγενείς παράγοντες. Πρόκειται για εδάφη πηλώδη ή μέσης σύστασης και πιο συγκεκριμένα αμμοπηλώδη και αμμο-αργιλοπηλώδη, ενώ ένα δείγμα ανήκει στα αμμώδη. Είναι μη αλατούχα και με επαρκή ποσότητα οργανικής ουσίας ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν τη φυτική ζωή. Είναι όμως, ιδιαίτερα ευαίσθητα στη διάβρωση.
Πέραν όμως αυτών, η περιοχή προσφέρεται για εκπαιδευτικούς σκοπούς που σχετίζονται με το περιβάλλον, τη χλωρίδα, την πανίδα και τη γεωλογία, της οποίας η θέση στη Μέση Εκπαίδευση, είναι υποβαθμισμένη και περιορίζεται σε περιγραφική αναφορά των γεωλογικών φαινομένων. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα για την αντιμετώπιση τους, απαιτούν την εκπαίδευση και την καλλιέργεια ατόμων, ικανών να κατανοούν το πως λειτουργεί το περιβάλλον καθώς και τον πολυεπίπεδο χαρακτήρα του. Ο χώρος του Αισθητικού Δάσους αποτελεί χώρο ιδιαίτερα ευνοϊκό, για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων που συνδυάζουν τη γεωποικιλότητα με τη βιοποικιλότητα.
Σχεδιάστηκε μια αφηγηματική γεωδιαδρομή διάρκειας τεσσάρων ωρών, πάνω στο υφιστάμενο δίκτυο μονοπατιών της περιοχής, η οποία περιλαμβάνει 24 θέσεις με ιδιαιτερότητες ως προς το γεωπεριβάλλον καθώς και με τη συσχέτιση τους με ιστορικά ή πολιτισμικά στοιχεία.
Mt.Hymettus is a free area, easily accessible by the residents of the surrounding urban areas and the nearest mountain mass in the center of Athens. It borders with 12 municipalities: Agia Paraskevi, Papagou-Cholargou, Zografou, Kaisariani, Byron, Ilioupoli, Ellinikou-Argyroupoli, Glyfada, Vari - Voula - Vouliagmeni, Kropia, Paiania, Pallini. The Aesthetic Forest of Kaisariani is the most visited place of Hymettus with paths and important places of cultural interest. It is a "refuge" for visitors, and for the population that lives there, which is a huge variety of fauna and flora. For this reason, Mt. Hymettus is an environmentally protected area and belongs to the Natura 2000 network. It is also a potential site for environmental education.
Within this thesis, the geo-environment was analyzed with an emphasis on the geological formations, the anaglyph, the geological structures, as well as the natural resources (soil and water) in the Aesthetic Forest of Kaisariani. The aim was, the correlation of the geo-environment and natural resources, in relation to the places of cultural interest. Also, how this relationship can be consolidated through experiential actions in the field, such as a geopath .
The geological formations found in the area are mainly dolomites, slates and marbles. The vegetation consists of species resistant to drought and typical of the Mediterranean vegetation, such as pines, pine trees, wild olives, oaks, holly etc.
To describe the features of the area in more detail, it was created the digital representation of the elevation of the area (DEM). By using ArcMap software, maps were created, showing terrain gradient, slope orientation, road network, geology, hydrographic network, hydrolithology and vegetation.
The water resources of the area were studied, with sampling from 2 sources that exist in the Aesthetic Forest and the borehole of the Philodassiki Enossi Athinon. For the quality characterization of the waters, hydrochemical analyses were carried out, to determine their physicochemical parameters, the main elements, and heavy metals.
The major ions on the water samples are HCO3- and Ca 2+. Based on the directive 2000/2184 of the European Union, none of the parameters exceed the values mentioned in the drinking water directive. The samples of the waters present a relatively high total hardness and are characterized as hard, due to the presence of the geogenic elements, calcium and magnesium. Based on the Richards diagram , these are medium quality waters for irrigation, i.e. they can be used in well-drained soils, but not for watering plants that are very sensitive to salinity .
Also, soil samples were taken from nine points in the area and the indicators related to the physical and chemical properties of the soils were determined. The selection of the sampling points was made by combining two criteria: places where there is a lot of traffic to carry out activities and different combinations of geological formations.
The analysis showed that the concentrations of heavy metals were low and their presence there can be explained by geological factors. These are loamy or medium-textured soils, more specifically sandy loam and sand-clay loam , while one sample belongs to the sandy loam. They are non-saline and with sufficient organic matter to support plant life. However, they are sensitive to corrosion.
Beyond these, the area is suitable for educational purposes related to the environment, flora, fauna and geology, whose position in Secondary Education is degraded and limited to a descriptive report of geological phenomena. Environmental problems, to deal with them, require the education and cultivation of people, capable of understanding how the environment works as well as its multi-level character. The area of the Aesthetic Forest is a particularly favorable area for the development of educational activities that combine geodiversity with biodiversity.
A four-hour narrative geotour was planned on the existing network of trails in the area, which includes 24 locations with peculiarities in terms of the geo-environment as well as their association with historical or cultural elements
