Προοπτικές ανάδειξης και ενίσχυσης της κυκλικότητας στην εφοδιαστική αλυσίδα της ελιάς και του ελαιόλαδου

Abstract

H κυκλικότητα, η βιωσιμότητα και η αειφόρος ανάπτυξη στην εφοδιαστική αλυσίδα του ελαιόλαδου αποτελούν ανερχόμενα πεδία μελέτης και έρευνας. Στόχος της παρούσας διπλωματικής μελέτης είναι να εξεταστούν οι βασικοί παράμετροι (πρακτικές, εργαλεία) και οι κατάλληλες πολιτικές με απώτερη επιδίωξη η εφοδιαστική αλυσίδα ελαιοκομίας να είναι εναρμονισμένη και συνδεδεμένη με πράσινες κυκλικές εφαρμογές που θα χαρακτηρίζονται από τεχνολογική καινοτομία και από οικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Μελετήθηκαν ελαιοκομικά συστήματα αειφόρου παραγωγής (βιολογική και ολοκληρωμένη διαχείριση καλλιέργειας) καθώς και οι τρόποι για τη βιώσιμη αξιοποίηση των αποβλήτων και των παραπροϊόντων της ελιάς, έχοντας ως κεντρικό στόχο την ελαχιστοποίηση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης. Διερευνήθηκαν μελλοντικές δυνατότητες αξιοποίησης παραπροϊόντων ελιάς στην τεχνολογία των τροφίμων, στη φαρμακοβιομηχανία, στην ενέργεια, στην κτηνοτροφία και στη γεωργία. Επιπλέον, αναλυθήκαν πράσινες πρακτικές σε τέσσερις βασικές κατηγόριες: προϊόν, μεταφορά και διανομή, αποθήκευση και αντίστροφη εφοδιαστική. Παράλληλα παρουσιάστηκε το καινοτόμο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης που ακολουθεί η εταιρεία Terra Creta, η οποία δραστηριοποιείται στο τομέα του ελαιόλαδου και της ελιάς. Η διπλωματική μου εργασία πραγματοποιήθηκε με τη χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του Γεωπονικού Πανεπιστήμιου Αθηνών και των ηλεκτρονικών πηγών που διατίθενται στο Διαδίκτυο. Ολοκληρώθηκε μέσω της διανομής και ανάλυσης ενός ερωτηματολογίου με σκοπό να συλλεχθούν στοιχεία σχετικά με τον τρόπο και τον βαθμό που οι παραγωγοί και τα ελαιουργεία αξιοποιούν τα απόβλητα και τα παραπροϊόντα της ελιάς. Τα αποτελέσματα από τα ερωτηματολόγια έδειξαν ένα πλήθος καθοριστικών συμπερασμάτων σχετικά με την κυκλικότητα στην εφοδιαστική αλυσίδα του ελαιόλαδου. Συμπεράσματα όπως ότι ο αριθμός των παράγωγων που αξιοποιούν τα απόβλητα της ελιάς είναι περιορισμένος καθώς και την μικρή προθυμία τους να υιοθετήσουν νέες κυκλικές πρακτικές ενώ στην πλειονότητα τους δεν ήταν ενήμεροι για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των αποβλήτων. Όσον αφορά στα ελαιοτριβεία καταγράφτηκε ότι ένα σημαντικό ποσοστό δεν εφαρμόζει κάποια μέθοδο αξιοποίησης των αποβλήτων ή σκοπεύει μελλοντικά να εφαρμόσει γεγονός που καταδεικνύει την αρνητική επίδραση για μια εφοδιαστική αλυσίδα πιο κυκλική και βιώσιμη.

Circularity, sustainability and sustainable development in the olive oil supply chain are emerging fields of study and research. The aim of this diploma thesis is to examine the parameters (practices, tools) and policies in order for the olive supply chain to be harmonized and linked to green circular applications characterized by technological innovation and economic and environmental sustainability. Olive cultivation systems of sustainable production (organic and integrated crop management) were studied, as well as ways for the sustainable utilization of waste and by-products of the olive tree, with the main objective of minimizing the environmental burden. Future possibilities of utilizing olive by-products in food technology, pharmaceuticals, energy, livestock and agriculture were explored. In addition, green practices were analyzed in four main categories: product, transport and distribution, warehousing and reverse logistics. At the same time, the innovative model of sustainable development followed by the company Terra Creta, which operates in the olive oil and olive sector, was presented. My diploma thesis was carried out using the electronic services of the Agricultural University of Athens Library and electronic resources available on the Internet. It was completed through the distribution and analysis of a questionnaire in order to collect data on how and to what extent producers and olive mills utilize olive waste and by products. The results from the questionnaires showed a number of decisive conclusions regarding circularity in the olive oil supply chain. Conclusions such as that the number of derivatives that utilize olive waste is limited, as well as their low willingness to adopt new circular practices, while the majority of them were not aware of the environmental impact of waste. As far as olive mills are concerned, it was recorded that a significant percentage does not apply any method of waste recovery or intends to do so in the future, which demonstrates the negative impact on a more circular and sustainable supply chain.