Μελέτη του αιθερίου ελαίου και υδροαλκοολικών εκχυλισμάτων φυτών του γένους Cistus της ελληνικής χλωρίδας

Abstract

Σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής μελέτης ήταν: α) ο προσδιορισμός της ποιοτικής και ποσοτικής σύστασης του αιθερίου ελαίου των φύλλων φυτών του γένους Cistus της ελληνικής χλωρίδας (Αιτωλοακαρνανίας, Κρήτης) με αναλύσεις GC/FID και GC/MS, β) η μελέτη υδροαλκοολικού και αλκοολικού εκχυλίσματος των φύλλων φυτών του γένους Cistus της ελληνικής χλωρίδας, ως προς το περιεχόμενό τους σε ολικά φαινολικά συστατικά με τη μέθοδο Folin-Ciocalteu, την αντιοξειδωτική τους δράση με τη μέθοδο DPPH και τη χημική τους σύσταση με αναλύσεις HPLC/DAD και LC/MS. Αρχικά γίνεται εκτενής βιβλιογραφική αναφορά στο φυτικό υλικό του γένους Cistus και στους δευτερογενείς μεταβολίτες που ανιχνεύονται στα είδη του. Επίσης, περιγράφονται οι τρόποι παραλαβής των δευτερογενών μεταβολιτών από τα φυτά και αναφέρονται οι μέθοδοι ενόργανης ανάλυσης που χρησιμοποιούνται για το διαχωρισμό και την ταυτοποίηση των μεταβολιτών αυτών. Στο πειραματικό μέρος περιγράφεται το φυτικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε και η προέλευσή του, καθώς και οι τεχνικές παραλαβής του αιθερίου ελαίου από αυτό με απόσταξη σε συσκευή Clevenger και με μικρο-απόσταξη και εκχύλιση σε οργανικό διαλύτη σε συσκευή Lickens-Nickerson. Η ανάλυσή του έγινε με αέρια χρωματογραφία GC/FID και GC/MS. Επιπλέον, παραλήφθηκαν υδροαλκοολικά εκχυλίσματα με την τεχνική της εκχύλισης υποβοηθούμενης από υπερήχους τα οποία εξετάστηκαν ως προς την περικτικότητά τους σε ολικά φαινολικά συστατικά με τη μέθοδο Folin-Ciocalteu και ως προς την αντιοξειδωτική τους ενεργότητα με τη μέθοδο DPPH, αντίστοιχα. Επίσης, στα εκχυλίσματα έγινε ανάλυση με υγρή χρωματογραφία υψηλής πίεσης HLPC/DAD και LC/MS. Τα αιθέρια έλαια των φυτών Cistus αποτελούνται κυρίως από σεσκιτερπένια και οξυγονωμένα σεσκιτερπένια, καθώς και από λαβδανικά διτερπένια, ανεξάρτητα από την περιοχή συλλογής του φυτικού υλικού. Τα εκχυλίσματα είχαν υψηλή περιεκτικότητα σε ολικά φαινολικά συστατικά και παρουσίασαν σημαντική αντιοξειδωτική δράση. Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώθηκαν και από τα αποτελέσματα της ανάλυσης HPLC με την οποία διαπιστώθηκε η παρουσία φαινολικών οξέων και πολυφαινολών σε όλα τα εκχυλίσματα λαδανιάς.

The aim of this study was: a) the definition of the qualitative and the quantitative composition of the essential oil of the leaves of genus Cistus of the greek flora (Etoloakarnania, Crete) with GC/FID and GC/MS analysis, b) the study of aqueous alcohol extracts of the leaves of genus Cistus of the greek flora, for their total phenolic content with the Folin-Ciocalteu method, for their antioxidant activity with the DPPH method and for their chemical composition with HPLC/DAD και LC/MS analysis. At first a detailed account to the plant material of genus Cistus and to the secondary metabolites of its species, is given. Furthermore, the distillation and the extraction techniques that are being used for the delivery of secondary metabolites of the plants are described as well as the instrumental methods of analysis that are applied for the separation and identification of these metabolites. The experimental part provides a description of the plant material that was used and its origin and delivery techniques of its essential oil such as hydrodistillation with Clevenger apparatus and micro-distillation extraction in organic solvent with Lickens–Nickerson apparatus. The analysis of the essential oil was carried out with GC/FID and GC/MS analysis. Moreover, aqueous alcohol extracts were delivered by the ultra sound assisted extraction technique, which were screened for their total phenolic content with the Folin-Ciocalteu method and for their antioxidant activity with the DPPH method. To these extracts HPLC/DAD and LC/MS analysis were carried out, as well. The essential oils of the Cistus plants were mostly consisted of sesquiterpenes and oxygenated sesquiterpenes as well as of labdane-type diterpenes, regardless of the plant origin. The extracts showed a high total phenolic content and a significant antioxidant activity. These data were confirmed by the results of the HPLC analysis by which the presence of phenolic acids and polyphenols was observed in all plant extracts.