Μελέτη βιοκλιματικών συνθηκών στο άλσος Νέας Σμύρνης

Abstract

Το άλσος Νέας Σμύρνης αποτελεί ένα σημαντικό χώρο αστικού πρασίνου της Αθήνας, ο οποίος καλείται να δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες περιβάλλοντος για τους γύρω χρήστες του και ταυτόχρονα να βελτιώσει τις βιοκλιματικές συνθήκες της περιβάλλουσας αυτό δομημένης περιοχής.

Στόχος της εργασίας αυτής είναι η διερεύνηση των βιοκλιματικών συνθηκών στο άλσος της Νέας Σμύρνης και η αξιολόγηση τους, με απώτερο σκοπό την αξιοποίηση της γνώσης αυτής για πιθανές βελτιωτικές παρεμβάσεις έτσι ώστε ο χώρος αυτός να αποτελέσει «όαση» για τους κατοίκους της περιοχής και γενικότερα του λεκανοπεδίου της Αθήνας.

Κατά τη διάρκεια του έτους 2008 έγιναν μετρήσεις θερμοκρασίας και σχετικής υγρασίας με αυτόνομα καταγραφικά όργανα τύπου hobo pro v2 σε 10 χαρακτηριστικές θέσεις του άλσους, ενώ παράλληλα ελήφθησαν μετρήσεις και από παρακείμενη αυτό θέση εντός της δομημένης περιοχής. Έγινε ομαδοποίηση των θερμομετρικών δεδομένων σε κατηγορίες μορφών φυτοκάλυψης και υπολογίσθηκαν οι θερμομετρικές τους αποκλίσεις από σημείο αναφοράς (δομημένη περιοχή). Από τα θερμοϋγρομετρικά δεδομένα των κατηγοριών φυτοκάλυψης υπολογίσθηκε ο θερμοϋγρομετρικός δείκτης ΤΗΙ, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για την εκτίμηση της θερμικής αίσθησης των χώρων του άλσους.

Από τις θερμικές εικόνες, οι οποίες ελήφθησαν κατά το θέρος του έτους 2011 στον περιβάλλοντα χώρο των σημείων μέτρησης, αξιολογήθηκε η θερμική συμπεριφορά τους. Από την ανάλυση και επεξεργασία των δεδομένων διαπιστώθηκε ότι το άλσος Νέας Σμύρνης παρουσιάζει μωσαϊκό θερμικών συνθηκών, ιδιαίτερα κατά τη θερμή περίοδο του έτους. Πιο συγκεκριμένα, διαπιστώθηκαν νησίδες υψηλών θερμοκρασιών στις θέσεις που καλύπτονται με δομικά υλικά (λιθοδομές, πλάκες κ.α.) και η θερμική τους κατάσταση διαφοροποιείται ανάλογα με το είδος των δομικών υλικών, το χρώμα και την τραχύτητα της επιφάνειας τους. Δροσερές συνθήκες διαμορφώνονται κατά το θέρος στις θέσεις με αρδευόμενη βλάστηση ως και στις επιφάνειες νερού (λίμνη, σιντριβάνι), γεγονός το οποίο αποδίδεται τόσο στην εξάτμιση όσο και στις φυσιολογικές διεργασίες των φυτών. Αντίθετα, θέσεις καλυπτόμενες με ξηροφυτικό πράσινο παρουσιάζουν δυσμενέστερες συνθήκες θερμοκρασίας αέρα, δηλαδή ψυχρότερες κατά τη χειμερινή και θερμότερες κατά τη θερινή περίοδο του έτους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σκίαση ως μέσο δροσισμού κατά το θέρος. Διαπιστώθηκε δηλαδή ότι σκιαζόμενες θέσεις παρουσίασαν ευμενέστερες συνθήκες από αντίστοιχες ηλιαζόμενες, ανεξαρτήτως μορφών εδαφοκάλυψης. Αξίζει να επισημανθεί η θερμική συμπεριφορά των αίθριων, όπου στις θέσεις αυτές οι τιμές της θερμοκρασίας είναι μικρότερες κατά τη χειμερινή και υψηλότερες κατά τη θερινή περίοδο του έτους, συγκρινόμενες με τις άλλες μορφές εδαφοκάλυψης. Η θερμική αυτή συμπεριφορά μπορεί να αποδοθεί στη μορφή της φυτοκάλυψης και ιδιαίτερα στις συνθήκες ηλιασμού του. Η αύξηση δε, της θερμοκρασίας του, κατά τη θερμή περίοδο του έτους υπερβαίνει και την αντίστοιχη της παρακείμενης δομημένης περιοχής, η οποία λόγω σκίασης (αστικά φαράγγια, δενδροστοιχίες κ.α.) εμφανίζεται δροσερότερη. Από άποψη θερμικής αίσθησης των επισκεπτών του άλσους διαπιστώθηκαν ευμενέστερες συνθήκες κατά τις μεσημβρινές ώρες το χειμώνα και κατά τις πρωινές, απογευματινές και βραδινές κατά το θέρος.

The parkland of Nea Smyrni constitutes an essential urban green area of Athens, destined to create favorable environmental conditions for its users and, at the same time, to improve the bioclimatic conditions of the surrounding building area. The purpose of this study is the exploration of the bioclimatic conditions of the parkland of Nea Smyrni as long as their evaluation, in order to make use of this knowledge for potential ameliorative interventions, so that this space would become an «oasis» for the residents of the area and, generally, for the Athens basin. During the year of 2008, there were conducted measurements of temperature and of relative humidity by autonomous data loggers, hobo pro v2 type, in 10 characteristic locations of the parkland, while, in parallel, there were taken measurements of an adjacent site inside the building area. The temperature data had been grouped in categories according to the type of vegetation and, consequently, their deviations from the site of reference (building area) were esteemed. The temperature-humidity index, THI, has been valued from the temperature and humidity data of the above-mentioned categories. This index was used to estimate the thermal comfort of the parkland’s spaces. From the thermal pictures, taken during the 2011 summer in the surrounding space of the measurement sites, their thermal behavior has been assessed. Taking into account the data analysis and processing, it was concluded that the Nea Smyrni’ s parkland exhibits a mosaic of thermal conditions, especially during the warm period of the year. In particular, heat islands of high temperatures were detected, covered with building materials (masonries, pavement stones). Their thermal condition is differentiated according to the building materials type, the color and the roughness of their surfaces. Cooling conditions are formed during summer from the sites of irrigating vegetation to the water surfaces (lake, fountain), due to the evaporation as long as to the physiological plant process. On the contrary, sites covered by dry vegetation display adverse air temperature conditions, i.e. colder during winter and warmer during summer period. The shading as a mean of cooling during summer is of particular interest. It has been concluded that the shading sites exhibited more propitious conditions, comparatively to the corresponding sites exposed to sun, regardless of the type of vegetation. It is important to point out the thermal behavior of the atrium, where at these locations the temperature values are cooler during winter and warmer during summer period, comparing to other types of land cover. This specific thermal behavior may be attributed to the type of vegetation and, specifically, to the sun exposure conditions. This temperature increase, during the warm period of the year, exceeds the corresponding of the adjacent building area, which appears cooler, because of shading (urban canyons, hedgerows). With respect to visitors’ thermal comfort, there were noted more favorable conditions at the midday hours during winter and at morning, afternoon and evening hours during summer.