Αξιολόγηση μικροκλιματικών συνθηκών γεωργικών περιοχών της Ελλάδας από τις φαινολογικές παρατηρήσεις καλλιεργούμενων φυτών

Abstract

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η αξιολόγηση των μικροκλιματικών συνθηκών χαρακτηριστικών περιοχών της Ελλάδας (Θεσσαλία, Πελοπόννησος) με έμφαση στις θερμομετρικές συνθήκες, από τις φαινολογικές παρατηρήσεις καλλιεργούμενων φυτών όπως η άμπελος (Vitis vinifera L.), η αχλαδιά (Pyrus communis L.) και η πορτοκαλιά (Citrus sinensis). Για την άμπελο, για την περίοδο 1998-2005, επιλέχθηκαν οι περιοχές της Νέας Αγχιάλου και του Μαλανδρενίου για την ποικιλία Ροδίτη και οι περιοχές της Δαφνοσπηλιάς και Μαλανδρενίου για την ποικιλία Μαύρο Νεμέας. Επίσης εξετάστηκε η φαινολογική συμπεριφορά τεσσάρων ποικιλιών αμπέλου (Σουλτανίνα, Ροδίτης, Μαύρο Νεμέας και Κορινθιακή σταφίδα) στην περιοχή του Μαλανδρενίου για την περίοδο 1998-2002. Για την αχλαδιά, ποικιλίας Κρυστάλλι, επιλέχθηκαν οι περιοχές της Δαλαμανάρας και των Αγιωργίτικων για την περίοδο 1998-2005 και η περιοχή των Κάτω Λεχωνίων για την περίοδο 1998-2003. Για την πορτοκαλιά, ποικιλίας Washington Navel, επιλέχθηκαν οι περιοχές της Σπάρτης και της Επιδαύρου για την περίοδο 2002-2006. Τα αποτελέσματα της εργασίας παρουσίασαν ότι, το υψόμετρο και το τοπογραφικό ανάγλυφο συμβάλουν στην διαμόρφωση των μικροκλιματικών συνθηκών επηρεάζοντας έτσι τις φαινολογικές εκδηλώσεις των φυτών. Η ύπαρξη στατιστικής σημαντικότητας στις συγκρίσεις ιδίων φαινοφάσεων ιδίων ποικιλιών συμβαδίζει με την ύπαρξη στατιστικής σημαντικότητας στις μέσες μηνιαίες τιμές της θερμοκρασίας των αντίστοιχων περιοχών. Από τις συγκρίσεις διαφορετικών ποικιλιών αμπέλου στην περιοχή του Μαλανδρενίου, προκύπτει ότι το γενετικό υλικό παίζει σημαντικό ρόλο στις φαινολογικές εκδηλώσεις της αμπέλου. Από την ανάλυση της παλινδρόμησης, προκύπτει ότι η μέση θερμοκρασία μηνών της άνοιξης που σχετίζονται με την αύξηση και ανάπτυξη της βλάστησης, για την ποικιλία αμπέλου Ροδίτης και για την ποικιλία αχλαδιάς Κρυστάλλι, στις μελετηθείσες περιοχές, αποτελεί ικανοποιητικό δείκτη εμφάνισης συγκεκριμένων φαινοφάσεων, που μπορούν να αξιολογηθούν ως μέσο εκτίμησης ενδεχόμενης μικροκλιματικής αλλαγής στις περιοχές αυτές. Τέλος, η ανάπτυξη φαινολογικών μοντέλων, εκφραζόμενα με δευτεροβάθμιες εξισώσεις και έχοντας ως βάση τις ημερήσιες μέγιστες θερμοκρασίες, μπορεί να οδηγήσει σε ικανοποιητικές εκτιμήσεις κρίσιμων φαινολογικών σταδίων, για την εφαρμογή φυτοπροστατευτικών ψεκασμών εναντίον εχθρών των μελετηθέντων καλλιεργειών, όπως η ψύλλα της αχλαδιάς (Cacopsyllapyri L.) και η ευδεμίδα της αμπέλου (Lobesia botrana).

The aim of the present study is the evaluation of the microclimatic conditions of characteristic regions of Greece (Thessaly, Peloponnesus) with accent to thermometric conditions, through the phenological observation of cultivated plants, such as the grapevine (Vitis vinifera L), the pear tree (Pyrus communis L.) and the orange tree (Citrus sinensis). For the grapevine, for the period 1998-2005, the areas of Nea Anchialos and Maladreni were selected for the "Roditis" variety, and the areas of Dafnospilia and Malandreni were selected for the "Mavro Nemeas". The phenological behaviour of four varieties of grapevines (Soultanina, Roditis, Mavro Nemeas and Corinthian raisin) was also examined for the period 1998-2002. For the "Krystalli" variety pear tree, the areas of Dalamanara and Agiorgitika were chosen, for the period 1998-2005 and the area of Kato Lehonia, for the period of 1998-2003. For the orange tree cv. Washington Navel, the areas of Sparta and Epidaurus were chosen, for the period 2002-2006. The results of the study show that the altitude and the topographic relief influence the the microclimatic conditions in a way that influence the phenological events of the plants. The statistical significance recorded in the comparison of the same phenological phases of the same varieties correlates with the recorded statistical significance in the average monthly temperature values of the respective areas. From the comparison of different grapevine varieties in the area of Malandreni, it appears that the genetic material plays an important role in the phenological events of the grapevine. From the regression analysis, it is inferred that the average temperature value of the spring months related to the growth and the vegetation development, for the variety of "Roditis" and for the pear variety of "Krystalli", in the areas examined, is an adequate index for the appearance of specific phenophases, which can be evaluated as a means for the estimation of an eventual microclimatic change in the said areas. Finally, the development of phenological patterns expressed in quadratic equations based on the maximum daily temperatures could lead to satisfactory estimations of critical phenological phases for the application of protective spraying against pests of the studied cultivations, such as pear psylla (Cacopsylla pyri L.) and the European grapevine moth (Lobesia botrana).