Δείκτες υγείας του μαστού και η συσχέτισή τους με την ποσότητα και την ποιότητα του παραγόμενου γάλακτος ημίαιμων προβάτων της φυλής Σφακίων

Abstract

Η µαστίτιδα στα πρόβατα γαλακτοπαραγωγικής κατεύθυνσης αποτελεί σήµερα ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα για την βιωσιμότητα των εκτροφών. Παρότι στα βοοειδή υπάρχει πληθώρα ερευνητικών εργασιών που καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα της μαστίτιδας, τα αντίστοιχα ερευνητικά δεδομένα στα πρόβατα είναι περιορισμένα. Η έλλειψη αυτής της γνώσης και η ανεπαρκής εμπειρία σε πρωτόκολλα πρόληψης και αντιμετώπισης της μαστίτιδας, μας οδηγεί συχνά στην εξαγωγή έµµεσων συµπερασμάτων αντιστοιχίζοντας τις γνώσεις από τη μαστίτιδα στα βοοειδή. Ωστόσο, η επίδραση της μαστίτιδας στην ποσότητα και στα ποιοτικά χαρακτηριστικά του πρόβειου γάλακτος δεν είναι εύκολο να ποσοτικοποιηθεί χρησιμοποιώντας δεδομένα από τη γαλακτοπαραγωγό αγελαδοτροφία. Το γεγονός αυτό δημιουργεί ένα κενό γνώσης και αδυναμία αξιολόγησης της επίδρασης που μπορεί να έχει η μαστίτιδα στην βιωσιμότητα των εκτροφών κάτω από πραγματικές συνθήκες. Η διερεύνηση της μαστίτιδας και των επιπτώσεών της είναι σημαντική ανεξάρτητα από το εφαρμοζόμενο σύστημα εκτροφής. Στη χώρα μας, παρά την εντατικοποίηση των συστημάτων εκτροφής που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, τα συστήματα εκτροφής χαμηλών εισροών εξακολουθούν να είναι τα επικρατέστερα σε ορεινές και μειονεκτικές, αλλά και σε νησιωτικές περιοχές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα νησιωτικής περιοχής με μακραίωνη παράδοση στην εκτροφή προβάτων, στην οποία σήμερα επικρατεί το ημιεκτατικό σύστημα εκτροφής είναι η Κρήτη. Στο νησί της Κρήτης οι περιορισμένοι φυσικοί πόροι, σε συνδυασμό με την ανάγκη για αύξηση της παραγωγικότητας έχει οδηγήσει στην επιλογή της διασταύρωσης προβάτων της εγχώριας φυλής Σφακίων με βελτιωμένες, εισαγόμενες φυλές προβάτων, μία πρακτική που εφαρμόζεται όλο και συχνότερα στην Κρήτη. Τα αποτελέσματα αντίστοιχων διασταυρώσεων πάνω στην υγεία των ζώων, αλλά και στην ποιότητα του παραγόμενου γάλακτος όταν αυτά εκτρέφονται κατά το ημιεκτατικό σύστημα δεν έχουν διερευνηθεί επαρκώς. Σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής διατριβής ήταν να διερευνηθεί για πρώτη φορά η υγιεινή κατάσταση του μαστού και η επίδρασή της στα ποσοτικά και στα ποιοτικά χαρακτηριστικά του γάλακτος ημιεκτατικά εκτρεφόμενων ημίαιμων προβάτων της φυλής Σφακίων. Γι’ αυτό το σκοπό στην έρευνά μας, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην υγεία του μαστού και στη συσχέτισή της με την γαλακτοπαραγωγή, καθώς αντίστοιχες παρατηρήσεις για τις εκτροφές στην Κρήτη είναι ανύπαρκτες. Οι επιμέρους στόχοι της έρευνάς μας είναι δύο. Ο πρώτος στόχος είναι η αξιολόγηση της υγείας του μαστού σε μία εκτροφή που είναι αντιπροσωπευτική του ημιεκτατικού συστήματος εκτροφής στην Κρήτη. Ο δεύτερος στόχος είναι η ποσοτικοποίηση των επιδράσεων επιμέρους φυσιολογικών παραγόντων και δεικτών υγείας του μαστού στην ποσότητα και στην ποιότητα του παραγόμενου γάλακτος. Για την έρευνα χρησιμοποιήθηκαν 100 τυχαία επιλεγμένες προβατίνες από μία ημιεκτατική εκτροφή ημίαιμων προβάτων της φυλής Σφακίων στο Ρέθυμνο της Κρήτης. Από κάθε μία από τις προβατίνες συλλέχτηκαν ατομικά δείγματα γάλακτος σε συγκεκριμένα στάδια της αρμεκτικής περιόδου (90, 150 και 210 ημέρες μετά τον απογαλακτισμό των αρνιών). Σε κάθε ατομικό δείγμα έγινε χημική ανάλυση για τον προσδιορισμό της περιεκτικότητας του γάλακτος σε λίπη, πρωτεΐνες, λακτόζη, στερεό υπόλειμμα άνευ λίπους, ολικά στερεά, καζεΐνες και ουρία. Επιπλέον, για κάθε ζώο καταγράφηκαν οι ατομικοί δείκτες υγείας και ευζωίας, με έμφαση στον δείκτη θρεπτικής κατάστασης και στους δείκτες εκείνους που αφορούν στην υγεία του μαστού (παρουσία ασυμμετρίας, ίνωσης, αποστημάτων, διόγκωση οπισθομαστικών λεμφαδένων, δερματικές αλλοιώσεις στο μαστό). Παράλληλα, κατά τη δεύτερη δειγματοληψία πραγματοποιήθηκε California Mastitis Test ανά ημιμόριο του μαστού. Από το σύνολο των προβατίνων που µελετήθηκαν στη διάρκεια και των τριών μετρήσεων της γαλακτοπαραγωγής και των ποιοτικών χαρακτηριστικών του γάλακτος βρέθηκαν 21 προβατίνες που παρουσίασαν υποκλινική µαστίτιδα σε ένα από τα δύο ηµιµόρια κατά τη διάρκεια του πειραματισμού και μελετήθηκαν οι διαφορές τους με τα υγιή ζώα, αλλά και οι διαφορές του ημιμόριου που εμφάνισε μαστίτιδα με το υγιές ημιμόριο. Επιπλέον, διερευνήθηκε η επίδραση του αριθμού των σωματικών κυττάρων στην γαλακτοπαραγωγή σε επίπεδο ημιμορίου του μαστού. Για την στατιστική επεξεργασία των αποτελεσμάτων δημιουργήθηκε μία ηλεκτρονική βάση δεδομένων και χρησιμοποιήθηκαν κατάλληλες μέθοδοι περιγραφικής και αναλυτικής στατιστικής. Τα κυριότερα αποτελέσματα της έρευνας είναι ότι τα περιστατικά υποκλινικής μαστίτιδας σε επίπεδο εκτροφής ανέρχονται στο 23%, η μέση γαλακτοπαραγωγή βρίσκεται μειωμένη έως και 17% στα ζώα με υποκλινική μαστίτιδα. Ομοίως μειωμένη παρατηρείται η παραγωγή λιπών έως και 10% και πρωτεΐνης έως και 22% (23% καζεΐνη). Επίσης κατά τη σύγκριση του μολυσμένου ημιμορίου με το απαλλαγμένο από μαστίτιδα ημιμόριο οι μειώσεις φτάνουν το 40% όσο αναφορά ύψος γαλακτοπαραγωγής και παραγωγής πρωτεϊνών

Mastitis in dairy sheep is now one of the most important problems for the sustainability of farms. Although there is a wealth of research in cattle covering the full range of mastitis, the corresponding research data in sheep is limited. The lack of this knowledge and insufficient experience in the prevention and treatment protocols of mastitis, often leads us to export indirect conclusions matching the knowledge of mastitis in cattle. However, the effect of mastitis on the quantity and quality characteristics of sheep's milk is not easy to quantify using data from dairy cows. This creates a knowledge gap and an inability to assess the impact that mastitis can have on the viability of farms under real conditions. Investigation of mastitis and its effects is important regardless of the breeding system used. In our country, despite the intensification of breeding systems observed in recent years, low-input breeding systems are still prevalent in mountainous and disadvantaged, but also in island areas. A typical example of an island region with a long tradition in sheep breeding, in which today the semi-extensive breeding system prevails is Crete. In the island of Crete, limited natural resources, combined with the need to increase productivity has led to the choice of crossing the sheep of the domestic breed Sfakion with improved, imported sheep breeds, a practice that is increasingly used in Crete. The effects of corresponding crosses on animal health, but also on the quality of milk produced when they are reared during the semi-extensive system have not been adequately investigated. The aim of this master's thesis was to investigate for the first time the hygienic condition of the breast and its effect on the quantitative and qualitative characteristics of the milk of semi-extensively reared half-bred sheep of the Sfakion breed. For this purpose, in our research, special emphasis was given to breast health and its correlation with dairy production, as corresponding observations about breeding in Crete are non-existent. The individual objectives of our research are twofold. The first goal is to evaluate the health of the breast in a breeding that is representative of the semi-extensive breeding system in Crete. The second goal is to quantify the effects of individual physiological factors and indicators of breast health on the quantity and quality of milk produced. For the research, 100 randomly selected ewes from a semi-extensive breeding of half-bred sheep of the Sfakion breed in Rethymno, Crete, were used. Individual milk samples were collected from each of the ewes at specific stages of the milking period (90, 150 and 210 days after weaning of the lambs). In each individual sample, chemical analysis was performed to determine the content of milk in fat, protein, lactose, fat-free solid residue, total solids, caseins, and urea. In addition, the individual health and well-being indicators were recorded for each animal, with emphasis on the nutritional status index and those indicators related to breast health (presence of asymmetry, fibrosis, abscesses, swelling of the posterior lymph nodes, skin lesions). At the same time, during the second sampling, a California Mastitis Test was performed per half of the breast. Of the total ewes studied during all three measurements of milk production and milk quality characteristics, 21 ewes were found to have subclinical mastitis at one of the two age limits during the experiment and their differences with healthy animals were studied. and the differences between the half-life of mastitis and the healthy half-life. In addition, the effect of somatic cell count on milk production at the breast half-life level was investigated. An electronic database was created for the statistical processing of the results and appropriate methods of descriptive and analytical statistics were used. The main results of the research are that the incidence of subclinical mastitis at the breeding level is 23%, the average milk production is reduced by up to 17% in animals with subclinical mastitis. Similarly, the production of fats up to 10% and protein up to 22% (23% casein) is observed. Also, when comparing the infected hemisphere with the mastitis-free hemisphere the reductions reach 40% as far as the level of milk production and protein production is concerned.