Αιωνόβιες δρύες στον Δήμο Καρπενησίου: μία αναζήτηση στον ορεινό πολιτισμό και την οικολογία

Abstract

Στην παρούσα εργασία διερευνώνται οι αιωνόβιες δρυς του Δήμου Καρπενησίου ως στοιχεία του ορεινού πολιτισμού και της οικολογίας. Τα μνημειακά δέντρα δρυός εξετάζονται ενταγμένα στο ευρύτερο πολιτιστικό αγροτικό τοπίο της Μεσογείου, ως κιβωτοί βιοποικιλότητας και πολιτισμού του ορεινού όγκου της Ευρυτανίας, αποτελούν πολιτιστική κληρονομιά των ορεινών κοινοτήτων (άυλη και υλική). Αντιμετωπίζονται ως αδιάψευστοι μάρτυρες των οικολογικών συνθηκών και της ιστορίας του τόπου στην πορεία των αιώνων. Πιο συγκεκριμένα η ερευνητική εργασία εστιάζει σε καταγραφές υπεραιωνόβιων κυρίως φυλλοβόλων δρυών: χνοώδους δρυός (Quercus pubescens), πλατύφυλλης δρυός (Quercus frainetto), απόδισκης δρυός (Quercus petraea), αλλά και αείφυλλων δρυών, του πρίνου (πουρνάρι) σε δενδρώδη μορφή (Quercus coccifera) στα γεωγραφικά όρια του Δήμου Καρπενησίου. Περιγράφονται και αναλύονται οικολογικά και ιστορικά - πολιτιστικά στοιχεία που αφορούν ή συνδέονται γενικότερα με τα αιωνόβια αυτά δένδρα, αλλά και ειδικότερα, σε δυο επιμέρους μελέτες περίπτωση, τα περιβάλλοντα τους Ιερούς Ναούς Αγ. Παρασκευής Αγίου Νικολάου και Αγ. Νικολάου Κλαυσίου, υπεραιωνόβια δένδρα, γίνεται μια δενδροοικολογική διερεύνηση με βάση την επιστήμη της δενδροχρονολογίας. Από την έρευνα προκύπτει ότι τα αιωνόβια αυτά δένδρα δρυός αποτελούν στοιχεία της ιστορίας της βλάστησης στον ορεινό χώρο της Ευρυτανίας, αλλά και πηγή άντλησης στοιχείων σχετικά με τη νεότερη ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά των τοπικών κοινοτήτων της περιοχής. Επισημαίνονται ακόμη τα προβλήματα που αφορούν τη διαχείριση και προστασία αυτών των αιωνόβιων δένδρων δρυός στο Δήμο Καρπενησίου και προτείνονται λύσεις για τη διαχείριση και αξιοποίηση τους.

Old-growth oaks of the Municipality of Karpenissi were examined in the present study as elements of mountain culture and ecology. These monumental oak trees represent an indispensable part of the Mediterranean cultural rural landscape, as carriers of biodiversity and culture of the mountainous area of Evritania and of the cultural heritage of the mountainous communities (intangible and material). They are considered as indisputable witnesses of the ecological conditions and the history of the area over the centuries. More specifically, this research work focused on centuries-old, mainly the deciduous downy oak (Quercus pubescens), broad-leaved oak (Quercus frainetto), deciduous oak (Quercus petraea), but also evergreen oak (Quercus coccifera), at the geographical boundaries of the Municipality of Karpenissi. Ecological and historical-cultural aspects are described and analyzed that relate to/or are generally related to these old-growth trees. Two old-growth trees sites located in the surroundings of the Holy Churches of Agia Paraskevi of the Agios Nikolaos area, and Agiou Nikolaou of the Klafsi area, were examined by dendrochronological methods. Based on the results, these old-growth oak trees are elements of the vegetation history of the mountainous area of Evritania but also a source of information about the recent history and cultural heritage of the local communities. The problems related to the management and protection of these old-growth oak trees in the Municipality of Karpenissi are also discussed and solutions for their management and utilization are proposed.