Συμβολή στη μελέτη των Culicidae στην περιοχή του Ευρώτα Λακωνίας με έμφαση στην παρουσία και διαχείριση του χωροκατακτητικού είδους κουνουπιού Aedes albopictus

Abstract

Η περιοχή που περιβάλει τον ποταμό Ευρώτα στη Λακωνία είχε δώσει κατά το παρελθόν σημαντικές εξάρσεις κρουσμάτων ελονοσίας. Η παρουσία πολλών εστιών αναπαραγωγής των κουνουπιών έκανε το πρόβλημα ιδιαίτερα έντονο. Έτσι, παρά το γεγονός, ότι η Ελλάδα θεωρείται ελεύθερη ελονοσίας από τις αρχές της δεκαετίας του 70’, κατά τα έτη 2009-2012 παρατηρήθηκαν στην περιοχή συρροές κρουσμάτων, πολλά από τα οποία είχαν χαρακτηριστικά αυτόχθονης μετάδοσης. Αυτό οφείλεται στην αθρόα είσοδο μεταναστών, από χώρες όπου η ασθένεια ενδημεί. Ταυτόχρονα, σε έρευνα που έγινε το 2012-2013 (Malwest 2013) εντοπίστηκαν λίγα ακμαία του είδους Aedes (Stegomyia) albopictus (Skuse), χωρίς όμως να ερευνηθεί αν το είδος αυτό έχει εγκατασταθεί και αναπαράγεται με επιτυχία στην περιοχή. Το Aedes albopictus έχει εισέλθει πρόσφατα στη χώρα μας (2003-2004) και έχει επεκταθεί ταχύτατα. Είναι δυνητικός διαβιβαστής πολλών παθογόνων (ιός του Δάγκειου πυρετού, Chikungunya κ.α.). Η παρούσα μεταπτυχιακή μελέτη έχει σκοπό την καταγραφή ειδών κουνουπιών που δραστηριοποιούνται στα όρια του Δήμου Ευρώτα, τη διαπίστωση της ύπαρξης ανωφελών κουνουπιών, καθώς και την εκτίμηση της εγκατάστασης του χωροκατακτητικού είδους Ae. albopictus στην περιοχή. Παράλληλα, γίνεται έλεγχος της αποτελεσματικότητας προνυμφοκτόνων σκευασμάτων κατά προνυμφών του συγκεκριμένου είδους κουνουπιού. Για έλεγχο των παραπάνω, έγινε εγκατάσταση 72 παγίδων του τύπου CDC-miniature light traps σε 4 περιοχές του Δήμου και για διάστημα 6 μηνών περίπου, καθώς και 132 παγίδων ωοθεσίας σε 6 περιοχές και για διάστημα 13 μηνών περίπου. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν στο εργαστήριο βιοδοκιμές για τον έλεγχο παρουσίας ανθεκτικότητας των προνυμφών του Ae. albopictus στα προνυμφοκτόνα Bacillus thuringiensis israelensis (B.t.i.), diflubenzuron, και temephos. Διαπιστώθηκε η παρουσία 6 ειδών τελείων κουνουπιών (Aedes albopictus, Anopheles claviger, Anopheles sacharovi, Culex pipiens, Ochlerotatus caspius και Ochlerotatus detritus). Επίσης, σε όλες τις περιοχές, όπου τοποθετήθηκαν παγίδες ωοθεσίας, και μάλιστα σε διαφορετικούς μήνες, βρέθηκαν ωά του είδους Ae. albopictus. Οι προνύμφες του είδους αυτού ήταν ευαίσθητες σε ποσοστό 100% στα προνυμφοκτόνα που εξετάστηκαν, για την ελάχιστη συνιστώμενη δόση.

The area surrounding the Evrotas River in Laconia has been experienced severe malaria outbreaks in the past when malaria was endemic to Greece. The problem was particularly acute in that area because of the presence of many mosquito breeding sites. Greece has been officially considered malaria-free since the early 1970s. However, during 2009-2012, clusters of cases were recorded in the region, many of which proved to be locally acquired, probably due to the massive influx of migrants from malaria-endemic countries, together with the increased presence of mosquito species which are competent vectors of the disease. In a study carried out in this area during 2012-2013 (Malwest 2013) very few adults of the invasive mosquito species Aedes (Stegomyia) albopictus (Skuse) were also collected. However, there was no evidence of the establishment of this species in the specific region. Aedes albopictus is a competent vector of many arboviruses, such as Dengue fever and Chikungunya virus, and it was first recorded in Greece in 2003-2004. Since then, its presence has been confirmed in many regions of the country. The present postgraduate study aimed to record mosquito species’ presence in the Municipality of Evrotas, Laconia, and particularly to monitor the presence and assess the possible establishment of the invasive mosquito species Ae. albopictus in the area. Bioassays for the efficacy evaluation of three different larvicides (Bacillus thuringiensis israelensis (B.t.i.), diflubenzuron, and temephos) against Ae. albopictus larvae were also carried out. For that reason, 72 adult mosquito collections were conducted using CDC-miniature light traps in four representative areas of the region for a period of approximately six months. In addition, a total of 132 ovitraps were installed in 6 different areas and monitored for 13 months. Efficacy bioassays were carried out in the laboratory. According to the results of adult mosquito trapping, the presence of six mosquito species was confirmed (Aedes albopictus, Anopheles claviger, Anopheles sacharovi, Culex pipiens, Ochlerotatus caspius, and Ochlerotatus detritus). In addition, Ae. albopictus eggs were found in all six areas where oviposition traps were placed, and the species appeared to be active for several months during the study period. Larvae of Ae. albopictus were 100% susceptible to all three biocides tested at the minimum of the recommended doses.